راه‌آهن سنندج را که ساخت؟

راه‌آهن همدان- سنندج در جریان سفر اخیر رئیس‌جمهوری به استان کردستان به بهره‌برداری رسید. در این میان، حسام‌الدین آشنا، مشاور رئیس دولت دوازدهم مدعی شده است که عملیات اجرایی این پروژه راه‌آهن به‌طول ۱۵۱کیلومتر از 18اردیبهشت1396 آغاز و تا پایان دولت دوازدهم یعنی 30شهریور1400 بالغ بر ۱۴۴کیلومتر آن تحویل شده است. با این حساب، دولت سیزدهم موظف بوده ۷کیلومتر باقیمانده را تا پایان آذر۱۴۰۰ تکمیل و بهره‌برداری از کل پروژه را تا پایان سال آغاز کند؛ اما حالا با ۲سال تأخیر و ۱۹۰۰میلیارد تومان هزینه اضافه، این پروژه را به‌عنوان یک دستاورد بزرگ افتتاح کرده است. خیرالله خادمی، معاون وزیر راه‌وشهرسازی و مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور که هم در دولت دوازدهم و هم در دولت سیزدهم متولی پروژه ریلی همدان - سنندج بوده، اظهارات آشنا را غیرکارشناسی و احتمالا ناشی از بی‌اطلاعی از نحوه احداث خطوط ریلی دانسته است؛ اما اصل ماجرا چیست؟
خیرالله خادمی چندین سال است که مدیرعاملی شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور را برعهده دارد و حتی با تغییر دولت‌ها و وزیران راه‌وشهرسازی، توانسته است این جایگاه را حفظ کند. با این حساب، او بهتر از هر کسی از زیر و بم همه پروژه‌های زیرساختی کشور به‌خصوص در یک دهه اخیر اطلاع دارد و جزئیاتی که می‌دهد می‌تواند فصل‌الخطاب باشد. خادمی در واکنش به اظهارات مشاور رئیس دولت دوازدهم در مورد آماده بودن بخش عمده پروژه راه‌آهن همدان - سنندج گفته است: پروژه راه‌آهن تهران - همدان - سنندج به طول 420کیلومتر در قالب یک ردیف اعتباری از سال85 در برنامه کاری قرار گرفت و متعاقب آن از سمت سنندج، ساخت قطعات یک و 3 و از سمت همدان به تهران نیز عملیات زیرسازی به‌صورت همزمان شروع شد.
او می‌افزاید: با توجه به اینکه مسیر ریلی تهران - همدان به طول 270کیلومتر در اولویت اجرایی جهت اتصال از مرکز خطوط ریلی به همدان قرار داشت، طی سال‌های90تا96 ساخت این خط ریلی در اولویت قرار گرفت و منابع اعتباری نیز برای اتمام خط آهن تهران به همدان هزینه شد. در ادامه، خط‌آهن تهران - همدان در سال96 افتتاح شد و در همان سال‌ها قطعه همدان به سنندج باوجود فعالیت زیرسازی، به‌دلیل نبود منابع مالی با روند بسیار کندی ادامه پیدا کرد. به‌گفته او، وجود برخی سازه‌های نیمه‌کاره ساخته شده در این پروژه که در دولت سیزدهم تکمیل شد، بیانگر رها شدن پروژه در دولت قبل است.
آنگونه که معاون وزیر راه‌وشهرسازی می‌گوید پس از افتتاح خط آهن تهران - همدان، فعالیت در محدوده همدان - سنندج با روند اعتباری کند آغاز شد؛ چراکه در آن زمان نیز اولویت تکمیل پروژه‌ها با خط آهن رشت و کرمانشاه بود. به همین دلیل در دولت قبل صرفا زیرسازی خط آهن همدان - سنندج انجام شد و هیچ‌کدام از تقاطع‌های غیرهمسطح پروژه ساخته نشده بود. این در حالی است که در دولت سیزدهم 46تقاطع غیرهمسطح در 150کیلومتر خط آهن مذکور احداث شده که در نوع خود این حجم عملیات بی‌نظیر بوده است.
خادمی می‌افزاید: هیچ‌کدام از ایستگاه‌های بین راهی خط آهن همدان - سنندج هم در دولت قبل ساخته نشده و علاوه بر این 30کیلومتر خطوط ایستگاهی پروژه نیز احداث نشد. همچنین جوشکاری، بالاست ریزی در 3مرحله، رلواژ در 3 مرحله برای رسیدن به‌سرعت سیر قطار در طرح، ایستگاه‌های بین راهی و تکمیل ایستگاه سنندج همراه با ساختمان‌های صنعتی و محوطه‌سازی انجام نشد.
معاون وزیر راه‌وشهرسازی می‌گوید: تمام این کارها به همراه ساخت ساختمان‌های خدماتی مورد نیاز (مانند پاسگاه پلیس راه‌آهن) در دولت سیزدهم اجرایی شده و نصب 108سوزن در مسیر، فیبر نوری، ایمن‌سازی، سیستم‌های ارتباطی، انتقال دیتا و... نیز تمام طی 2سال اخیر اجرایی شده است.
در آن‌سوی ماجرا، طبق اظهارات معاون وزیر راه‌وشهرسازی دولت‌های دوازدهم و سیزدهم، در انتهای دولت قبل حدود 500میلیارد تومان بدهی به پیمانکاران ازجمله بدهی سنگین 400میلیارد تومان بابت دریافت ریل قرضی به ذوب‌آهن اصفهان داشتیم که باعث توقف تکمیل پروژه در دولت قبل شده بود؛ اما در دور اول سفر هیأت دولت سیزدهم به استان کردستان مقرر شد با تخصیص 1200میلیارد تومان اعتبار ضمن پرداخت بخشی از مطالبات کارهای نیمه‌تمام، خط آهن همدان - سنندج به اتمام برسد.
مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور با تأکید بر اینکه «با اقدامات دولت سیزدهم، امروز شاهد بهره‌برداری از خط آهن همدان - سنندج هستیم» درباره اظهارات غیرکارشناسی حسام‌الدین آشنا، مشاور رئیس دولت دوازدهم درباره تکمیل بخش اصلی این پروژه در دولت دوازدهم و...، می‌گوید: به‌نظر می‌رسد کسی که این موضوع را مطرح کرده هم از آخرین روند اطلاع نداشته و هم اینکه از نحوه احداث خطوط ریلی بی‌اطلاع بوده است، ازاین‌رو، ادعای او درباره نحوه و وضعیت ساخت خط‌آهن همدان - سنندج غیرکارشناسی است.