تا آخرین نفس

بیش از نیم قرن تداوم
اسکورسیزی نخستین فیلمش، «چه‌کسی در اتاقم را می‌زند؟» را سال‌1967 ساخت. از آن تاریخ تا امروز 56سال است که او در سطح اول سینمای جهان حضور دارد؛ نسبتا بی‌افت‌وخیز و ثابت‌قدم. تقریبا هیچ‌یک از هم‎دوره‌ای‌هایش، کسانی مثل جورج لوکاس، فرانسیس فورد کاپولا و برایان دی‌پالما، تداوم او را در سینما نداشته اند؛ البته ‌جز استیون اسپیلبرگ. اسکورسیزی در هر دهه‌ای چند فیلم ساخته که بعضی از آنها فیلم بزرگی هستند. هرچند برخی منتقدان معتقدند او هرگز فیلمی نساخته که به‌معنای واقعی کلمه شاهکار باشد. بحث سر این دیدگاه مطلب را به درازا می‌کشاند، ولی حداقل می‌شود روی این نکته توافق داشت که اسکورسیزی فیلمساز بزرگی است.

‌بدون بازنشستگی
اسکورسیزی قصد دارد فیلم بعدی‌اش را هم براساس کتابی از دیوید گرن که «قاتلان ‌ماه کامل» را از کتاب او با همین نام اقتباس کرده، بسازد. برای فیلمسازی در سن‌وسال او این حجم کار بیش از حد زیاد به‌نظر می‌رسد. اسکورسیزی گفته فعلا قصد ندارد سرعت کارش را پایین بیاورد چون در سن‌‎وسالی است که معلوم نیست چه در انتظارش است و تا وقتی می‌تواند کار کند، کار می‌کند. او حتی گفته به کوئنتین تارانتینو که دست به قلم است و می‌تواند بنویسد، غبطه می‌خورد؛ چون خودش چنین توانایی‌ای ندارد و باید داستان‌های دیگران را به فیلم درآورد. اسکورسیزی فعلا تا آخرین نفس قصد دارد با سینما بماند.


به احترام سینما
اسکورسیزی در چند سال اخیر هر‌جا که دستش رسیده، از بلاک‌باسترهایی مثل «انتقام‌جویان»، «مرد آهنی» و امثالهم بد گفته و آنها را بابت از بین بردن تنوع در سینما نکوهش کرده است. برای اسکورسیزی که از بچگی در سالن‌های سینما فیلم‎هایی از ژانرهای مختلف دیده، قُرُق سینما با فیلم‌هایی شبیه به هم که بیشتر به شهربازی شباهت دارند، ناخوشایند است. از دید اسکورسیزی، این فیلم‎ها، از یک‌سو با تبلیغات فراوان سلیقه تماشاگر را دستکاری کرده‌‎اند و از سوی دیگر، موفقیت تجاری‌شان باعث شده که استودیوها به ساخت سایر انواع فیلم‌ها تمایل نداشته باشند و تنوع در سینما کم شود. او خودش امسال از 2 فیلم «باربی» و «اپنهایمر» حمایت کرد، فقط برای اینکه بلاک‌باستر نیستند و امکان وجود نوعی دیگری از درام را تحقق می‌بخشند. «قاتلان ‌ماه کامل» نیز فیلمی متفاوت از بلاک‌باسترها یا «اپنهایمر» است؛ درام جنایی- حماسی تقریبا سه‌ساعت‌ونیمه‌ای که سر صبر داستانش را می‌گوید، شخصیت‌هایش را می‌پرورد، روابط آدم‌هایش را شکل می‌دهد و بر احساسات و عواطف شخصیت‌هایش تمرکز می‌کند. البته عده‌ای از مدت‌زمان طولانی فیلم شکوه کرده‌اند و تماشای آن را تا آخر مثل «مرد ایرلندی» کار سختی دانسته‌اند. اسکورسیزی در جواب به این انتقاد گفته: «چگونه می‎توانید 5ساعت جلوی تلویزیون بنشینید و تماشا کنید. آدم‌های زیادی هستند که سه‌ساعت‌ونیم تئاتر تماشا می‌کنند. بازیگران روی صحنه هستند و شما نمی‌توانید بلند شوید و راه بروید. شما به آنها احترام می‌گذارید. کمی هم به سینما احترام بگذارید. این فیلم به لطف تدوین فوق‌العاده تلما شون‌میکر شبیه یک فیلم دوساعته است. او برای تدوین این فیلم شایسته اسکار دیگری است و بی‌شک یکی از تدوینگران بزرگ سینماست.» در «قاتلان ‌ماه کامل» 2بازیگر محبوب اسکورسیزی، رابرت دنیرو و لئوناردو دی‌کاپریو، با او همکاری کرده‌‎اند و بازی‌شان مثل همیشه بی‌عیب و نقص است. در کنار این دو، بازی لیلی گلدستون در نقش همسر ارنست هم با ستایش منتقدان همراه شده است.


کشتار سرخ‌پوست‌ها جنایت علیه بشریت بود
مارتین اسکورسیزی بر اساس توافقی جمعی بزرگ‌ترین کارگردان زنده دنیاست که به قول منتقدی شاید شاهکار بی‌همتایی نساخته باشد، ولی تعداد فیلم‌های خوب کارنامه‌اش از اغلب هم‌نسلانش بیشتر است؛ کارگردانی که توانسته در طول بیش از 5دهه همچنان در سطح اول فیلمسازی خود را حفظ کند. از «خیابان‌های پایین‌شهر» تا «قاتلان ماه‌ کامل» اسکورسیزی مسیری پرفرازونشیب ولی پرافتخار را پیموده است. این بخشی از صحبت‌های اسکورسیزی درباره فیلم تازه‌اش است.
من در محله‌ای بزرگ شدم که پر از خلاف خیابانی و جنایت‌های سازماندهی‌شده بود. پر از آدم‌هایی بود که کارهای بد انجام می‌دادند. حالا در این فیلم هم می‌توان از کسی که از یک مغازه دزدی می‌کند، شروع کرد تا رسید به‌ جایی که عده‌ای بخواهند ملتی را، مردمی بومی را کاملا از بین ببرند. این کار جنایت علیه بشریت بود.
تا آنجا که بتوانم در این سن ریسک کنم این کار را انجام می‌دهم؛ چه کار دیگری می‌توانم انجام دهم؟ یک فیلم راحت بسازم؟ ابتدا همه تصور می‌کردند که فیلم از دیدگاه FBI روایت می‌شود، اما دی‌کاپریو از من پرسید قلب این داستان کجاست؟ گفتم رئیسی به نام ارنست بورکهارت که با جامعه اوسیج پیوند برقرار کرد و درگیر قتل‌ها شد. گفتم بیایید ارنست را به‌عنوان الگویی برای آن تراژدی عشق، اعتماد و خیانت و همه آنچه برای مردم بومی اتفاق افتاد، بسازیم.


از میان نقدها

مثل همه فیلم‌های وسترن

پیتر بردشاو: «قاتلان ماه کامل» داستانی هولناک از قتل‌های زنجیره‌ای شبه نسل‌‌کشی است که در آن پاکسازی گسترده بومیان آمریکا از سرزمینشان شبیه‌سازی می‌شود. در پیش‌زمینه درام، او ازدواج شعله‌ور از عشقی مسموم و پر از دروغ را جای داده است. / گاردین


میراث خونین

جان ناگنت: اثری به یادماندنی؛ داستانی درباره میراث خونین استعمارگری در آمریکا با روایتی که همزمان گسترده و صمیمانه است؛ فیلمی استثنایی از کارگردانی استثنایی او.

کاملا دست‌نیافتی

رابی کالین: اگر فیلمنامه را بخوانید خواهید دید شخصیتی که لئوناردو دی‌کاپریو در مقابل دوربین به نمایش گذاشته کاملا دست‌نیافتی است و او زحمت زیادی برای خلق آن کشیده است. شخصیت اصلی فیلم را نه می‌توانیم قهرمان بنامیم و نه یک یاغی؛ او مزدوری است که بدون فکر مجموعه کارهایی را پشت سر می‌گذارد که جز خشم و بیزاری و نفرت چیزی به‌دنبال ندارد. به‌نظر من دی‌کاپریو به‌خوبی از پس این نقش برآمده و بی‌شک یکی از بهترین‌هایش را در قاتلان اسکورسیزی به نمایش گذاشته است./ روزنامه تلگرام

یک تراژدی آمریکایی

دیوید رونی: مدت زمان 3ساعت‌ونیمه «قاتلان ماه کامل» کاملا قابل توجیه است. اسکورسیزی تراژدی فزاینده‌ای را به تصویر می‌کشد که اصلا گیرایی خودش را از دست نمی‌دهد و تصویری زشت از نسل‌کشی تاریخی را نشان می‌دهد./ هالیوود ریپورتر

زمان طولانی

پیتر دبروج: مشکل اینجاست که در طول ۲۰۶دقیقه، با فیلمی حماسی روبه‌رو نیستیم و این فیلم بیشتر شبیه یک مینی‌سریال است. البته این هیچ ایرادی ندارد به جز اینکه دیدن آن در سینما مناسب نیست.
اینجاست که باید کسی به مارتی بگوید که باید از مدت زمان فیلم بکاهد؛ البته آنها باید قبل از شروع این کار را می‌کردند؛ چون وقتی تصویربرداری کار‌های اسکورسیزی شروع می‌شود، دیگر نمی‌توان خلاصه‌شان کرد. /  ورایتی