گزارش
حل مسأله بیکاری در روستاها به‌دست زنان
نقش تأثیرگذار مادران روستایی در رونق اقتصادی کشور
مژگان مهرابی- روزنامه‌نگار
نداشتن شغل و درآمد مهم‌ترین دغدغه‌ای است که هر کدام از ما می‌توانیم گرفتارش شویم و مخصوص مردم روستا و شهر هم نمی‌شود. در هر کجای دنیا که پرس‌وجو کنید کسی نیست که از بیکاری لذت ببرد و حس خوبی داشته باشد. البته بیکاری برای شهرنشین‌ها شاید تاحد قابل کنترل‌تر از روستاییان باشد؛ چراکه زندگی در شهر باعث می‌شود آدم‌ها راه‌درروی بی‌پولی را یاد بگیرند و با دستفروشی هم که شده خرج خود را دربیاورند، اما در روستا وضع فرق می‌کند؛ وقتی آب نباشد، کشاورزی کنی، وقتی زمینی سرسبز نباشد که دام چرا رود، وقتی سرمایه‌ای نباشد، کسب‌وکاری راه بیندازی و ... روزگار سخت می‌گذرد. برای همین است که اغلب جوانان روستایی وقتی از کشاورزی و دامداری چیزی عایدشان نمی‌شود، راه شهر را می‌گیرند و به دیار غریب می‌آیند؛ بی‌آنکه بدانند با مهاجرتشان چه لطمه‌ای به صنعت کشاورزی و دامداری می‌زنند. دست‌اندرکاران صندوق کارآفرینی امید، برای کاهش بیکاری در روستاها و افزایش مهاجرت معکوس کمر همت بسته و با اجرای طرح‌های ناب باعث کاهش 5درصد بیکاری در 350روستا شده‌اند. این نهاد، با علم به اینکه مادران روستایی نقش تأثیرگذاری در رونق اقتصادی دارند، روی توانمندسازی مادران روستایی متمرکز شده و با اعطای تسهیلات زمینه شکوفایی آنها را فراهم کرده است. در این‌باره با رضا یوسفیان، معاون مدیرعامل صندوق کارآفرینی امید در حوزه کسب‌وکار گفت‌وگو کرده‌ایم.
بیکاری؛ مهم‌ترین دغدغه روستاییان
بیکاری، مهم‌ترین دغدغه روستاییان و اصلی‌ترین عاملی است که برای جبرانش از روستا به شهر می‌آیند. وقتی دامداری و کشاورزی به بن‌بست بخورد و جواب ندهد، شاید جوان روستایی با خود فکر کند با آمدن به شهر مشکل مالی‌اش برطرف می‌شود. اما بعد از مدتی پی می‌برد مهاجرت به شهر سرابی بیش نبوده است. او برای به‌دست آوردن لقمه‌ای نان باید به هر دری بزند و به شغل‌های دون تن دهد تا شاید دست آخر چیزی عایدش شود. مهم‌تر از همه اسکان است؛ اینکه هر‌ماه باید مبلغ زیادی را برای اجاره خانه کنار بگذارد. حضور او در شهر فقط کار کردن بدون پیشرفت است؛ درصورتی که اگر در روستا امکانات کار کردن بود، شاید هیچ‌وقت چنین تصمیم اشتباهی نمی‌گرفت. البته با اتفاق خوبی که از سوی صندوق کارآفرینی امید رخ داده، می‌توان گفت جبران هدررفت سرمایه انسانی روستاها تا حد قابل توجهی صورت گرفته است. اجرای طرح «روستای بدون بیکار» مدتی است در اقصی‌نقاط کشور انجام می‌شود و تاکنون 350روستا بهره‌مند شده‌اند؛ تا جایی که نرخ بیکاری در آنها به کمتر از 5درصد رسیده است.
40درصد از دریافت‌کنندگان تسهیلات خانم هستند
فراهم کردن زمینه اشتغال‌زایی در روستاها از اولویت‌های صندوق کارآفرینی امید است و اینکه شرایط رونق کشاورزی و دامداری در روستاها ایجاد شود. رضا یوسفیان، معاون مدیرعامل در حوزه کسب‌وکار، به نکته مهمی اشاره می‌کند: «کم نیستند روستاییانی که هم مهارت دارند و هم توانمندی، اما به‌دلیل نداشتن منبع مالی امکان راه‌اندازی کسب‌وکاری را ندارند. برای آنها تسهیلاتی درنظر گرفته شده است. طبق آمار به‌دست آمده، 40درصد از دریافت‌کنندگان تسهیلات خانم هستند.» صندوق کارآفرینی امید نگاه ویژه‌ای به فعالیت و توانمندسازی بانوان دارد؛ چراکه نقش مادران و زنان روستایی را تأثیرگذار می‌داند. به باور یوسفیان، یک مادر روستایی علاوه بر اینکه زندگی خود را سروسامان می‌دهد، چرخه اقتصادی را هم رونق می‌بخشد. او می‌گوید: «هر زن روستایی با تولید صنایع‌دستی یا محصولات دامی و کشاورزی می‌تواند کارآفرینی کند و همه افراد خانواده‌اش را در درآمدزایی سهیم کرده و امکان اشتغال را برای فرزندان خود به‌وجود آورد. وقتی جوان روستایی درآمد چشمگیری داشته باشد، دیگر به شهر مهاجرت نمی‌کند.» مهاجرت روستایی‌ها به شهر، جز تغییر سبک زندگی و فرهنگ بومی نتیجه دیگری ندارد.
راه‌اندازی 5500صندوق خرد محلی در روستاها
از جمله اقدامات صورت گرفته برای کاهش بیکاری در روستاها، راه‌اندازی صندوق خرد محلی است. 90درصد از اعضای این صندوق‌ها خانم هستند؛ بانوانی کوشا که دست به‌دست هم داده‌اند تا به اقتصاد ملی رونق دهند. به‌گفته یوسفیان، برای راه‌اندازی کسب‌وکار روستایی 6هزار صندوق محلی درنظر گرفته شده است. 5500صندوق خرد محلی راه‌اندازی شده و 500صندوق دیگر هم در آینده نزدیک راه‌اندازی می‌شود. او در ادامه می‌افزاید: «سقف وام صندوق‌های خرد محلی بین 200تا 250میلیون تومان است. هر صندوق 30عضو دارد که برای پیشبرد کارها پس‌اندازشان را در این صندوق‌ها سپرده‌گذاری کرده‌اند.» البته ناگفته نماند وام‌گیرنده در ازای مبلغ دریافتی یک برگه سفته به صندوق خرد محلی می‌دهد.
ایجاد 106هزار فرصت شغلی
کار مهم دیگری که برای اشتغال‌زایی انجام شده، اعطای وام از صندوق کارآفرینی امید است. طبق آمار به‌دست آمده، از سال گذشته تاکنون، 106هزار فرصت شغلی ایجاد شده است. نکته جالب اینکه موقعیت مکانی دریافت‌کننده وام ثبت می‌شود و فرقی نمی‌کند در کدام نقطه دورافتاده کشور ساکن است. یوسفیان در ادامه به نکته مهمی اشاره می‌کند: «حمایت از بانوان سرپرست خانوار و بدسرپرست مهم‌ترین رویکرد صندوق کارآفرینی امید است. برای کسب‌وکار خانگی می‌توانند از صندوق خرد محلی وام بگیرند، اما اگر بخواهند کارآفرینی کنند تا سقف 4میلیارد تومان هم مجاز به دریافت وام از صندوق کارآفرینی هستند.»
هر روستا یک محصول
به‌گفته یوسفیان، هر روستا از هر نقطه از کشور با توجه به شرایط اقلیمی خود محصول تولید می‌کند؛ به‌طور مثال روستای زردرویی شهرستان پاوه نان محلی خاص خودش را دارد. در فتح کوه شهرستان رودبار استان گیلان بادام‌زمینی تولید می‌شود. سارمران شهرستان اسفراین استان خراسان شمالی مرکز تولید خیار گلخانه‌ای است. پالنگان شهرستان کامیاران استان کردستان در پرورش ماهی قزل‌آلا شهره است. روستای قلعه‌ممکا شهرستان بلداجی استان چهارمحال و بختیاری تولید قارچ دکمه‌ای دارد. البته صنایع‌دستی هم همینطور است؛ زنان روستای گلپورگان شهرستان سراوان تولید سفال سنتی و روستاهای آذربایجان‌غربی فرش تکاب و مجسمه‌سازی دارند. یوسفیان درباره توانمندی بانوان روستایی می‌گوید: «یکی از برنامه‌های دیگر صندوق کارآفرینی امید اجرای جشنواره کاربوم است. در این مراسم محصولات نمونه روستاییان معرفی می‌شود. همین انگیزه‌ای به زنان روستایی می‌دهد تا برای تولید محصولات باکیفیت تلاش کنند و به بهترین‌ها جایزه داده می‌شود. همه این برنامه‌ها و طرح‌ها با هدف رونق اشتغال و فرهنگ اقتصاد مقاومتی اجرا می‌شود. تولید صنایع‌دستی و محصولات بومی می‌تواند زمینه گردشگری را فراهم کند. خیلی از بانوان با بسته‌بندی خشکباری که درست می‌کنند کمک‌خرج خانواده هستند. وقتی مادر خانواده توانمند باشد و امکان اشتغال و فعالیت را برای فرزندان خود مهیا کند، دیگر کسی برای به‌دست آوردن درآمد به شهر نمی‌آید.»
