گزارش
یک شبکه خانگی و چند مافیا
حاشیه‌های تمام نشدنی رئالیتی‌شوها
شقایق عرفی‌نژاد-روزنامه‌نگار
آبان‌ماه سال 99 نخستین سری بازی مافیا با اسم «شب‌های مافیا» پخش شد و این شروعی بود برای پخش زنجیره‌ای از رئالیتی‌شوهایی با محوریت بازی مافیا؛ تا جایی که ساترا وارد ماجرا و خواستار طراحی جدولی شد تا این بازی‌ها به شکل همزمان از شبکه نمایش خانگی پخش نشوند.
به گزارش همشهری آنلاین، بازی مافیا از سال‌ها پیش بین جوان‌ها پرطرفدار شده بود. مدت‌ها بعد و با استفاده از محبوبیت این بازی، سعید ابوطالب سال 99نخستین قسمت شب‌های مافیا را ساخت. در این قسمت قوانین بازی تقریبا مثل قوانین مافیا بود و شرکت‌کنندگان بازی هم بازیگران شناخته‌شده سینما و تلویزیون بودند؛ ازجمله حامد آهنگی، بیژن بنفشه‌خواه، هومن حاج‌عبداللهی، هادی کاظمی، مجید واشقانی، نسیم ادبی، سیما تیرانداز، شقایق دهقان، رویا میرعلمی، هومن برق‌نورد، بهنام تشکر، حسین مهری، امیرمهدی ژوله و بسیاری دیگر.
این بازی یک گرداننده هم داشت که محمدرضا علیمردانی بود. شرکت‌کنندگان بازی براساس کارتی که گرداننده بین آنها پخش می‌کرد، نقش‌های مختلفی مثل شهروند، مافیا، دکتر، روانپزشک و شهردار می‌گرفتند که در طول بازی باید از سایرین مخفی می‌ماند. آنها که شهروند بودند، باید افراد مافیا را پیدا می‌کردند و از بازی بیرون می‌انداختند تا شهر را نجات دهند. اعضای مافیا هم برعکس تلاش می‌کردند با پوشیده نگه داشتن نقششان افراد شهر را از بازی بیرون کنند و شهر را بگیرند. این بازی البته در زمانی تهیه و پخش شد که به‌دلیل کرونا پروژه‌های سینمایی و سریال‌ها فعالیت نداشتند و بازیگران با حضور در این رئالیتی‌شوها بود که هم دیده می‌شدند و هم دستمزد دریافت می‌کردند.
با موفقیت این مجموعه و استقبال مخاطبان از آن، سری بعدی این مسابقه باز به کارگردانی سعید ابوطالب به اسم پدرخوانده، ساخته و پخش شد. قوانین این مسابقه با سری قبل کمی تفاوت داشت و بازیگران دیگری ازجمله پژمان بازغی، امیرعلی نبویان، مجید واشقانی، ترلان پروانه، امیرحسین رستمی، امیرمهدی ژوله، بهاره افشاری و شکیب شجره شرکت‌کنندگان آن بودند. گردانندگی بازی هم با کامبیز دیرباز بود. پخش فصل جدید این سری، از آذر 1401شروع و فصل دوم هم از مرداد امسال در شبکه نمایش خانگی عرضه شده است.
مافیا زودیاک هم سومین بخش این سریال است که محمدرضا رضائیان آن را کارگردانی کرده و محمد بحرانی، گرداننده آن است. اما این 3 بازی مافیا، تمام بازی‌های استراتژیکی نبودند که برای شبکه نمایش خانگی ساخته شدند. «ارتش سری»، «ضد» و «ناتو» هم با همین رویکرد و با این قانون که شرکت‌کنندگان باید نقش‌هایشان را پنهان می‌کردندبه عرصه آمدند. پخش همزمان چند رئالیتی‌شو با یک محوریت باعث شد مجمع رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر ایران (رصتا) وارد ماجرا شود و تصمیم‌گیری‌های جدیدی بکند. این مجمع به تازگی گفته است: «اخیراً ورود همزمان سکوهای شبکه نمایش خانگی به تولید و انتشار برنامه‌های مافیا و برخی برنامه‌های مشابه، موجب نارضایتی برخی کاربران شد. بر همین اساس مجمع رصتا به‌عنوان مجمع صنفی و نهاد خود‌تنظیم‌گر حوزه صوت و تصویر فراگیر، مأموریت پیدا کرد تا چارچوبی را برای تعیین جدول پخش سکوهای نمایش‌خانگی طراحی کند تا از این پس شاهد پخش همزمان برنامه‌های مشابه در شبکه نمایش‌خانگی نباشیم.»
شهر، پر از مافیا شد
مافیا در روزهای اخیر به یکی از بازی‌های گروهی پرطرفدار در کلانشهرهای ایران تبدیل شده است. این بازی به حدی پرطرفدار شده که برخی کافه‌ها میزهای خود را برای این بازی پرطرفدار اجاره می‌دهند. پلتفرم‌ها هم در ماه‌های اخیر به شکل قابل توجهی به این بازی پرداخته‌اند. ازجمله رئالیتی‌شوی «شب‌های مافیا» که توسط سعید ابوطالب راه افتاده بود در فصل جدید بدون حضور او تولید و به مرحله انتشار رسید، این رئالیستی‌شو در دوران جدید حیات خود با تغییر و تحولات زیادی مواجه شده است، این تغییرات در حوزه قوانین بازی جذابیت‌هایی را ایجاد کرده، اما این جذابیت زمانی جلوه‌گر می‌شد که بازیکن‌های حرفه‌ای و مسلط تری‌سناریوی جدید را اجرا می‌کردند. ضمن اینکه در زمینه گردانندگی و البته طراحی صحنه هم فصل جدید «شب‌های مافیا» کاستی‌هایی دارد.
یک مسابقه، حاشیه‌های بسیار
پخش همزمان چند بازی مافیا و استراتژیک، تنها مسئله‌ای نیست که این روزها مطرح شده است. از مدت‌ها قبل بحث‌هایی درباره تقلب شرکت‌کنندگان در بازی و همینطور ترویج دروغ در این دست بازی‌ها مطرح شد.
تیرماه 1401حسین مهری یکی از شرکت‌کنندگان شب‌های مافیا در گفت‌وگویی از تقلبی که در یکی از قسمت‌های بحث‌برانگیز این مجموعه صورت گرفته بود، صحبت کرد. او گفته بود: «قسمت‌های اخیر شب‌های مافیا، هم روی بیننده و هم بازیکنان بازی تأثیر منفی گذاشته است.» مهری که در مافیا زودیاک هم حضور دارد مهرماه امسال در صفحه اینستاگرامش از خداحافظی از این بازی خبر داد و آن را ترویج‌دهنده دروغ خواند: «پروژه‌هایی مانند مافیا و زودیاک نه کار اصلی و نه دغدغه بنده است، صرفا هم به خاطر مسائل مالی در آن بازی کرده‌ام. به عقیده من این بازی با یک سیاست نادرست وارد کشور شده است؛ بازی‌ای که تفرقه‌انداز است و مهارت دروغ گفتن را در افراد رشد می‌دهد.» در آخرین واکنش‌ها هم، امین میری، بازیگر و یکی از شرکت‌کنندگان پدرخوانده2از توهین‌هایی که بعد از پخش این مجموعه به او شده، صحبت کرده است. او گفته: «خیلی از مخاطبان به تندی از من انتقاد کردند و بسیاری از بازیکنان حاضر در این مجموعه حتی مورد توهین قرار گرفتند.»
از « لایک » و «دیس‌لایک» تا« شور شدن»
علاوه بر این مسائل یکی دیگر از نکات منفی که در مورد این مجموعه بازی‌ها مطرح شده، استفاده بیش از اندازه از واژه‌های غیرفارسی است.
تا جایی که بازیکنان حتی به جای واژه «بازیکن» از کلمه «پلیر» استفاده می‌کنند. تارگت زدن به‌معنای اتهام و هدف گرفتن فَکت(حقیقت) «لایک» و «دیس‌لایک»، کاور کردن(پوشش)، پوش کردن(بیرون کردن)، سیو کردن(نجات دادن)»، اَکت(عمل)، نکست(بعدی) هم واژه‌هایی هستند که بارها در این مسابقه توسط بازیکنان استفاده می‌شوند.
یکی از موارد عجیب استفاده از واژه «شور شدن» به‌معنای مطمئن شدن است. این استفاده‌های بی‌دلیل از کلمات انگلیسی و ترکیب آن با کلمات فارسی بارها مورد نقد گرفته است.
