خانه‌ام ابری نیست!

سعیده مرادی

از سر خیابان «رمضانی»، تابلوی نارنجی رنگی، شما را به سمت مقصدی هدایت می‌کند که روزگاری پدر شعر سپید در آن زندگی می‌کرد. خانه‌ای با دیوار سیمانی و سقف شیروانی‌ که در تقابل با برج‌های سر به فلک کشیده اطراف است؛ خانه‌ای که براساس معماری دهه ۲۰ و در یک طبقه با اتاق‌های تو در تو، حیاط بزرگ و سقف شیروانی متناسب و همخوان با اقلیم سرد شمیران ساخته شده است.

خانه نیما یوشیج
نشانی: تجریش، خیابان دزاشیب خیابان رمضانی، کوچه رهبری/ شماره ثبت ملی: 4603/ تاریخ ثبت ملی: 1380 / امکان بازدید: دارد / هزینه وروردی: ندارد / ساعت بازدید: از 8تا 18

یادگار نیما و همسرش
خانه‌موزه نیما محل زندگی شاعر پرآوازه ایران و پدر شعر نوین پارسی بود. مردی که آثار بزرگی را در این خانه خلق کرد. این خانه که مدت‌های زیادی خالی و مخروبه بود، توسط شهرداری تهران خریداری، مرمت و بازسازی شد و اکنون به‌عنوان موزه در اختیار شهروندان قرار گرفته است. به‌گفته فرزند نیما هزینه ساخت این خانه از وامی که مادرش گرفته بود تأمین شده است. خانه ظاهراً در اواخر دوره پهلوی اول ساخته شده که محله دزاشیب در حال شکل‌گیری بود. روی تابلوی ورودی، تاریخ ساخت خانه ۱۳۲۸ شمسی عنوان شده است. این خانه در زمینی به وسعت ۶۸۰ مترمربع ساخته شده که ۱۶۰ مترمربع آن به ساختمان بنا اختصاص دارد. در این خانه مانند بسیاری از خانه‌های قدیمی، سرداب و زیرزمینی در ضلع پشت خانه دیده می‌شود.

به سان یوش
ورودی خانه در چوبی با قاب شیشه‌ای مزین به اشعار نیماست. داخل بنا هم رگه‌هایی از خانه نیما یوشیج در یوش را خواهید دید، انگار نیما تصمیم گرفته بود که یک دنیای مشابه آنجا را در تهران برای خود بازسازی کند. با این تفاوت که در حیاط خانه اینجا حوض هم تعبیه شده است. حوضی که دورتا دورش با گلدان‌های زیبایی که چیده‌اند، جلوه‌ای خاص پیدا کرده است. درختان حیاط هم اگرچه خمیده شده‌اند، اما شاخه‌های جوان و تازه روییده آنها حکایت از جریان زندگی دارد. همچنین در حیاط این خانه سردیسی از نیما موجود است که به خوبی واقعیت نیما را به تصویر می‌کشد. البته به تازگی سردیسی از شاعرانی مانند هوشنگ ابتهاج و سیدحسن حسینی نیز به این خانه اضافه شده تا بر جذابیت‌های خانه پدر شعر نوی ایران بیفزاید.

فراز و فرودهای خانه
برای ورود به داخل خانه باید از پله‌هایی گذشت که در میان ایوان جا خوش کرده‌اند. بنایی که ابعاد ورودی‌اش آن‌قدرها بزرگ نیست، اما گویی محفل دورهمی شاعران است و هنگام قدم زدن در آن ناگهان با مجسمه‌هایی از سهراب سپهری، جلال آل‌احمد و سیمین دانشور روبه‌رو می‌‌شوید، انگار جمعی از اهالی ادبیات آن روزها انتظار شما را می‌کشند. این موزه گالری‌های متنوعی دارد که معرف زندگی نیماست .خانه نیما یوشیج در تهران روزگار پرفراز و نشیبی داشته است. بعد از آن فرزند نیما که به‌ دلیل بدهی بانکی در سال ۱۳۴۵ این خانه را فروخت، صاحبان جدید، سال‌ها در آن اقامت کردند. ولی فرزندان آنها ظاهراً بر سر میراث خانوادگی دچار اختلاف شدند و خانه متروکه شد. تا جایی که تلاش کردند به این بهانه که سند خانه از ابتدا به نام نیما نبوده (به نام همسرش بوده) آن را از فهرست میراث فرهنگی خارج کنند.

الهام‌بخش چون نیما
ماجرا ادامه داشت تا اینکه با انتشار اسناد و شواهدی مبنی بر سکونت نیما در این خانه، حکم قبلی لغو شد. آن زمان انتشار فیلم خانه نیما یوشیج در تهران که در معرض تخریب کامل قرار داشت موجب ورود فعالان فرهنگی به این جریان شد. در نهایت و پس از ماجراهای فراوان، شهرداری، این خانه را خرید و مرمت آن را آغاز کرد. حالا خانه‌ موزه نیما به‌عنوان یک مجموعه فرهنگی فرصتی بی‌نظیر برای غوطه‌ورشدن در دنیای شعر فارسی، کاوش در زندگی و آثار او و دستیابی به شناختی از بافت فرهنگی و تاریخی ایران است. اینجا میراث‌دار هنر، ادبیات و تاریخ است و بازدید و حضور در آن تجربه‌ای غنی و الهام‌بخش برای علاقه‌مندان به شعر و دانش‌پژوهان فرهنگ ایرانی است.