سودوکوی ژاپنی یا جدول اعداد ایرانی؟!

محمد مهدی رنجبر ، کارشناس سرگرمی

سودوکو معروف‌ترین سرگرمی منطقی جهان است و برای برخی از ما صرفا یک تفریح و سرگرمی ساده و سالم است. اما همین سودوکو با همان قانون کوتاه یک جمله‌ای‌اش توانسته ذهن تعدادی از ریاضی‌دانان و برنامه‌نویسان رایانه را به خودش مشغول کند. مثلا در سال 2012 میلادی یک ریاضی‌دان فنلاندی به نام «آرتو اینکالا» سودوکویی را طراحی کرد که به ادعای خودش سخت‌ترین سودوکوی جهان تا آن زمان بود. اما خود او هم پیش‌بینی کرده بود که جداول سودوکوی سخت‌تری هم بتواند طراحی شود. بد نیست بدانید که معمولا برای تعیین درجه سختی سودوکوها به آن‌ها اعداد ۱ تا ۵ یا گاهی ۱ تا ۶ را نسبت می‌دهند. سودوکوی اینکالا فقط ۲۱ خانه راهنما داشت و طبق محاسبات خودش درجه دشواری آن ۱۱ بود!
البته که سطح دشواری جدول‌های سودوکو، فقط به تعداد خانه‌های راهنمای اولیه آن‌ها بستگی ندارد، بلکه سختی این جدول‌ها در تعداد «استنتاج‌های منطقی» لازم برای پُر کردن خانه‌های خالی است.
سودوکوبازها می‌دانند که ممکن است سخت‌ترین سودوکوها را بشود با «شانس و اقبال» حل کرد و به پاسخ صحیح هم رسید؛ اما برای یک سودوکوباز حرفه‌ای، مهم این است که برای هر عملکردش یک دلیل «منطقی» داشته باشد تا از تک‌تک ارقامی که در  سودوکو می‌نویسد لذت ببرد.
اما سودوکو اصلا از کجای جهان پیدا شد که این همه طرفدار پیدا کرد و حجم زیادی از حاشیه‌های جذاب برایش پیدا شد؟! براساس گزارش روزنامه دیلی میل، حل جداول سودوکو به عنوان یک مُد در سال 2005 از ژاپن به سایر نقاط دنیا رسیده، اما ایده اولیه این نوع جدول‌ها را «هوارد گرانس» معمار آمریکایی در سال 1979 ارائه کرده بود. اما قبل‌تر‌ از آن، ایده اولین جدول اعداد جادویی  به «احمد بن علی بونی» (۱۲۳۰ میلادی) منتسب شده است و جالب این‌که بسیار قبل‌تر از آن همین ایده‌ها به جابر بن حیان، فیلسوف ایرانی  (فوت شده در سال ۸۱۵ میلادی) منتسب است!
این دانشمند برجسته شیعه ایرانی، مجموعه بزرگی از آثار علمی در کیمیا، فلسفه، طب، ریاضیات، نجوم و موسیقی دارد. نامش پایدار.