گردشگری
وقتی سکان کشاورزی به‌دست زنان می‌افتد
مژگان مهرابی-روزنامه نگار
وزیر جهادکشاورزی در سال ۱۳۹۹ تعداد زنان روستایی و عشایر را ۱۰میلیون نفر اعلام کرد که بالغ بر 6میلیون نفر از این زنان، حدود 18ساله‌اند. آنچه مسلم است اینکه این بانوان از نیروی‌های اصلی کار به شمار می‌آیند؛ چراکه با توانمندی خود چرخ اقتصاد دامپروری و کشاورزی را می‌چرخانند. شاید در دولت‌های پیشین کمتر مطالبات آنها مورد توجه قرار می‌گرفت یا اصلا صحبتی درباره آنها نمی‌شد، اما به‌گفته نرجس بختیارخلج، مشاور وزیر کار و رفاه اجتماعی، این مهم در دولت سیزدهم صورت گرفته و تسهیلات ویژه‌ای برای مطالبات و خواسته‌های زنان روستایی و عشایر مهیا شده است. در این‌باره با او گفت‌وگو کرده‌ایم.
وام 150میلیونی برای بانوان کارآفرین روستایی
وزارت کار، رفاه و امور اجتماعی برای تقویت اقتصاد کشاورزی و توانمندسازی بانوان روستایی کمر همت بسته و این امر بر کسی پوشیده نیست. اتفاقات خوبی که در یکی،دو سال اخیر رخ داده، گواه این گفته است. این وزارت تسهیلات ویژه‌ای را برای زنان روستایی درنظر گرفته که با کمک آن می‌توان گفت تحول چشمگیری در رونق دامپروری و کشاورزی، تولید محصولات دامی و صنایع‌دستی ایجاد خواهد شد. بختیارخلج در این‌باره می‌گوید: «وزارت کار، رفاه و امور اجتماعی به هر بانویی که بخواهد اشتغال‌زایی کند، وام 150میلیون تومانی پرداخت می‌کند، اما اگر کسی بخواهد گاوداری، مرغداری یا گلخانه راه‌اندازی کند، این اعتبار تا سقف 40میلیارد تومان افزایش می‌یابد؛ مشروط بر اینکه چند نفر در ایجاد گاوداری یا مرغداری مشارکت داشته باشند. شرط دیگر اینکه 40نفر باید در این مکان‌ها مشغول کار شوند.»
تعاونی روستایی
اتفاق خوب دیگری که در قالب تسهیلات رخ داده، تفاهمنامه تعاونی‌ها با بانک رسالت است. از آنجا که هدف وزارت کار، رفاه و امور اجتماعی، افزایش تعاونی زنان است، در این راستا اقدامات ارزنده‌ای انجام داده است. بختیار خلج اشاره می‌کند: «اولویت ارائه تسهیلات به روستاییان مناطق محروم است. ایجاد تعاونی‌ها از این نظر دارای اهمیت ویژه‌ای است که به ارتقای مشاغل خانگی در روستاها منتهی می‌شود؛ ضمن اینکه زنان روستایی که در این بخش فعالیت دارند به تولیدات ناخالصی کمک کرده و نقش اثرگذاری در اقتصاد مقاومتی و رشد و توسعه اقتصادی کشور دارند.» به‌گفته این مسئول، تقویت روستاها اولویت وزارت تعاون است؛ چراکه سبک زندگی شهری و نبود امکانات رفاهی در روستاها باعث شده اغلب جوانان از روستا به شهر مهاجرت کنند. او می‌گوید: «نبود امکانات شغلی مشکلات زیادی را برای روستاییان و مردم عشایر به‌وجود آورده است؛ از این‌رو تمرکز خود را بر بازگشت جوانان روستایی به زادگاه خود گذاشته‌ایم.» او زنان روستایی را عامل مهمی برای رونق روستاها می‌داند؛ چراکه معتقد است، این بانوان نقش پررنگی در خانواده دارند. بختیار خلج ادامه می‌دهد: «مادر عشایر یا روستایی، به مثابه ستون خانه محسوب می‌شود؛ هم فضای صمیمی بین اهل خانه ایجاد می‌کند و هم به اقتصاد خانواده رونق می‌بخشد. او با تهیه محصولات دامی یا صنایع‌دستی می‌تواند برای فرزندان خود هم زمینه اشتغال فراهم کند؛ البته ما هم وظیفه‌ای داریم؛ اینکه فرهنگ کارآفرینی و شرایط تلاش نسل جوان را مهیا کنیم.»
زنان خانه‌دار روستایی هم بیمه می‌شوند
در ابتدای سال ۱۴۰۲ طرحی در مجلس شورای اسلامی تصویب شد که براساس آن، دولت موظف به پرداخت حق بیمه زنان روستایی خانه‌دار خواهد شد. البته این قانون مشمول مادران خانه‌داری می‌شود که حداقل 3فرزند در قید حیات دارند و در روستا زندگی می‌کنند. بختیار خلج توضیح می‌دهد: «حق بیمه این افراد براساس قانون کار محاسبه می‌شود و ۱۰۰ درصد آن توسط دولت پرداخت خواهد شد. البته تنها افرادی می‌توانند از این طرح استفاده کنند که سن آنها بیشتر از ۱۸ سال و کمتر از ۵۰سال باشد. این قانون به‌زودی وارد مرحله اجرایی خواهد شد.» به‌گفته این مسئول، تغییر بیمه روستایی به بیمه تامین اجتماعی و بالعکس برای روستاییان و عشایر عزیز فراهم است. او ادامه می‌دهد: «فردی که بیمه تامین اجتماعی دارد، می‌تواند سوابق بیمه خود را به بیمه روستایی انتقال دهد. در این صورت بالاترین میزان دستمزد وی مبنای محاسبه حق‌بیمه قرار می‌گیرد. به بیان دیگر، دستمزد دریافتی در زمان پرداخت بیمه تامین اجتماعی را با دستمزد فعلی‌اش مقایسه می‌کنند و در نهایت مبنای پرداخت حق‌بیمه روستایی را بیشترین دستمزد فرد درنظر می‌گیرند.»
شرایط بیمه‌شدن
بیمه شدن زنان روستایی اتفاق خوبی است، اما شاید این سؤال پیش آید که افراد چطور می‌توانند برای بیمه روستایی ثبت‌نام کنند؟ مشاور وزیر کار، رفاه و امور اجتماعی، در این‌باره توضیح می‌دهد: «زنان 18تا 45سال و مردان 18تا 50سال می‌توانند برای ثبت‌نام اقدام کنند. این افراد باید دارای شغل فصلی و ساکن شهرهای کمتر از ۲۰ هزار نفر باشند یا اینکه در روستاها و مناطق عشایری کشور زندگی کنند. افراد شاغل در حوزه صنایع‌دستی و قالیبافی، رانندگان حمل مسافر یا بار به روستاهای کم‌جمعیت، پرسنل اداره‌های وابسته به کشاورزی، نظام مهندسی، منابع طبیعی و دامپزشکی، شاغلان در یکی از ۱۳۰ شغل تعاون روستایی هم واجد شرایط هستند.» به‌گفته بختیار خلج، سهم کمک دولت در بیمه روستایی معادل ۶۶درصد، تعیین شده است. او می‌گوید: «در بیمه تامین اجتماعی تقریبا معادل ۳ درصد و در برخی طرح‌ها مانند بیمه خویش‌فرما صفر درنظر گرفته شده است. همچنین افرادی که درآمد بیشتری دارند، حق‌بیمه بیشتری می‌پردازند و در نهایت نیز مستمری بیشتری دریافت می‌کنند.»
سهم 41درصدی زنان روستایی از صندوق بیمه
بد نیست بدانید، 41درصد از خدمت‌گیرنده‌های صندوق روستایی زن هستند. این مسئول متذکر می‌شود: «از ۳۱۹هزار بیمه شده جدید در سال گذشته، ۱۳۳هزار و ۵۰۹نفر، یعنی ۴1درصد را زنان تشکیل می‌دهند. به نوعی ما سعی کرده‌ایم همه‌جانبه شاخص‌ها را رصد کنیم، ضریب پوشش ما در حوزه زنان کم بود، اما به‌رغم اقدامات تحولی روی این مسائل تمرکز کردیم و افزایش آماری را در پیش داشتیم. ۱۸۵هزار و ۳۸۶نفر معادل ۵۸درصد را مردان تشکیل می‌دهند و این نسبت‌ها تعدیل پیدا می‌کند. ما از ضریب پوشش 36درصدی زنان در سال ۱۴۰۰ به ۴۲درصدی در سال ۱۴۰۱ رسیده‌ایم و در اینجا نیز رشد ۶درصدی را شاهد بوده‌ایم.»
برپایی نمایشگاه دائمی در روستاها
کسانی که کارآفرینی می‌کنند، نیاز به جایی برای عرضه محصولات دارند؛ از این‌رو می‌طلبد برای رفاه بانوان عشایری و روستایی نمایشگاهی دایر شود. البته در هر مناسبتی این اتفاق می‌افتد و در شهرهای مختلف و تهران نمایشگاه فصلی برپا می‌شود، اما آنچه مدنظر بختیار خلج است، برپایی نمایشگاه در خود منطقه روستایی است. او می‌گوید: «چه خوب است که نمایشگاه دائمی باشد. این کار علاوه بر رونق اقتصادی، گردشگری را هم فعال می‌کند.»
