ترس از هوش مصنوعی به سازمان ملل رسید

عمادالدین قاسمی پناه-روزنامه‌نگار

سخنان معاون نخست‌وزیر انگلیس درباره هوش مصنوعی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد یک‌بار دیگر توجه جهانیان را به این فناوری تحول‌آفرین جلب کرد. چند‌ماه پیش هم در رسانه‌ها مطرح شده بود که این موضوع در دستور کار مجمع عمومی امسال قرار خواهد گرفت که نشان از اهمیت آن دارد. اما تحول‌آفرینی هوش مصنوعی می‌تواند هم مثبت و هم منفی تلقی شود. درحالی‌که اخیرا هوش مصنوعی چت‌ جی‌پی‌تی توانست بیماری یک کودک را در حالی که 17پزشک در شناسایی آن ناکام مانده بودند، تشخیص دهد، بعضی از کارشناسان اظهار می‌کنند که این فناوری می‌تواند از توافق بر سر تسلیحات هسته‌ای دشوارتر باشد. البته این ذات فناوری است که هم می‌تواند در جهت منافع انسان توسعه یابد و هم علیه انسان به‌کار گرفته شود.

هشدار درباره سرعت بالا
معاون نخست‌وزیر انگلیس در مجمع عمومی سازمان ملل متحد با اشاره به اینکه هوش مصنوعی به‌سرعت در حال توسعه است، تأکید کرد که این سرعت در حدی است که رگولاتورها قادر به کنترل آن نیستند.الیور داودن به نشست ایمنی هوش مصنوعی که در ‌ماه نوامبر در بریتانیا برگزار می‌شود، اشاره کرد و گفت: می‌خواهد‌پیش از این نشست، کشورها را تشویق به جدی‌گرفتن این موضوع کند.او در این مجمع به‌نوعی زنگ خطر در مورد خلأهای قانونی برای هوش مصنوعی را به صدا درآورد و یادآوری کرد که این فناوری بسیار سریع‌تر از آنچه سیاستگذاران تصور می‌کنند، در حال توسعه است.

همکاری برای نظارت بین‌المللی
آنچه معاون نخست‌وزیر انگلیس به‌عنوان راهکار برای کنترل تهدیدهای هوش مصنوعی ارائه کرد، چیزی نبود جز همکاری کشورها برای ایجاد یک سیستم نظارتی بین‌المللی. این موضوع همان چیزی است که انگلیس در بلچلی‌پارک می‌خواهد آن را مطرح کند.داودن از تعبیر «شلیک شروع یک رقابت جهانی» برای توسعه هوش مصنوعی استفاده کرد که اکنون شرکت‌ها و کشورهای مختلف تلاش می‌کنند که با سرعت و قدرت برای پشت ‌سر گذاشتن مرزها از یکدیگر پیشی بگیرند.درواقع، به جای آنکه دولت‌ها برای قانونمندکردن هوش مصنوعی تلاش کنند، همه انرژی خود را برای پیشرفت در این حوزه صرف می‌کنند.

فناوری و مقرر آن
عموما دولت‌ها پس از آنکه یک فناوری توسعه می‌یابد، تلاش می‌کنند تا قید قانون را به آن بزنند، اما اکنون با فناوری‌هایی روبه‌رو هستیم که بسیار جلوتر از قانون حرکت می‌کنند. هوش مصنوعی هم نمونه‌ای از این فناوری‌هاست.معاون نخست‌وزیر انگلیس هم بر این موضوع تأکید می‌کند و می‌گوید: «اکنون قاعده‌مند‌کردن این روند در جهان از پیشرفت‌های موجود عقب مانده است.»در گذشته، رهبران به پیشرفت‌های علمی و فناوری با مقررات گذشته‌نگر پاسخ داده‌اند، اما در مورد هوش مصنوعی موارد حفاظتی، مقررات و حکمرانی باید در فرایندی موازی با پیشرفت تکنولوژی توسعه یابد. این در حالی است که مقررات جهانی از پیشرفت‌های فعلی عقب مانده است.

دشوارتر از توافق هسته‌ای
پیچیدگی، غیرقابل کنترل‌بودن و سرعت بالای توسعه هوش مصنوعی باعث شده که بعضی از کارشناسان، توافق برای کنترل این فناوری را دشوارتر از توافق بر سر تسلیحات هسته‌ای بدانند.این فناوری از آنجا که می‌تواند بسیاری از مشاغل را تهدید کند، حداقل در یک دوره زمانی خطری بزرگ برای کسب‌وکارهای سنتی خواهد بود. حتی برنامه‌نویسان کامپیوتری و پزشکان هم از آسیب آن در امان نخواهند بود.

مکث
ایران در نقشه جهانی هوش مصنوعی
مرکز پژوهش‌های مجلس در زمینه هوش مصنوعی تاکنون چندین گزارش تهیه کرده است. این گزارش‌ها از لزوم به‌کارگیری این فناوری در حوزه‌های مختلف گرفته تا بررسی تحقیقات کشورهای دیگر، ‌ بازخوردهای قابل‌توجهی داشته است.یکی از این گزارش‌ها که ذیل عنوان «مطالعات بنیادین حکومتی» منتشر شده‌است، «تحقیقات هوش مصنوعی و قانونگذاری» نام دارد.همچنین اخیرا معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری اعلام کرد که پیش‌نویس سند توسعه هوش مصنوعی تدوین شده و در شورای‌عالی انقلاب فرهنگی در دست بررسی است.