گزارش
روایتی از فساد و زدوبند در دنیای نقد فیلم
امتیازهای سایت‌های نمره‌دهی به فیلم‌ها قابل اعتماد نیست
ناصر احدی-مترجم
اگر جزو آن‌دسته از فیلم‌بین‌هایی هستید که برای انتخاب جیره فیلمی‌شان به امتیازهای وب‌سایت‌های گردآوری ریویوهای سینمایی مثل «راتن تومیتوز» (گوجه‌های گندیده) استناد می‌کنند، باید بدانید در گزارشی که به‌تازگی نشریه «وولچر» منتشر کرده، طشت رسوایی این نوع امتیازدهی به فیلم‌ها از بام افتاده و صدایش تا مدت‌ها در گوش کسانی که دوست ندارند بازیچه زدوبندهای رسانه‌ای و تکنیک‌های بازاریابی شوند، زنگ خواهد زد. اما ماجرا از چه قرار است؟ آنچه در پی می‌آید، گزارش لِین براون در «وولچر» از ماجرای زدوبند در دنیای نقد فیلم است.
در سال2018، شرکت تبلیغاتی Bunker 15 پروژه جدیدی را دست می‌گیرد؛ «افلیا» فیلمی که بازگویی زنانه «هملت» با بازی دِیزی رایدلی است. منتقدانی که اکران‌های نخست فیلم را دیده بودند 13ریویو منتشر کردند که 7تای‌شان منفی بود و در «راتن تومیتوز» به نمره 46درصد ترجمه می‌شود؛ نتیجه‌ای ناامیدکننده برای فیلمی با آرزوهای جاه‌طلبانه و بدون پخش‌کننده داخلی.
اگر فیلمی در «راتن تومیتوز» نمره زیر60درصد بگیرد، «تومیتومتر» می‌گوید که این فیلم «گندیده». ولی الزاما قرار نیست همه‌‌چیز همین‌طور باقی بماند که «تومیتومتر» نشان می‌دهد. اینجاست که Bunker 15 وارد می‌شود. درحالی‌که اغلب کمپانی‌های روابط‌عمومی فیلم قصدشان جلب توجه منتقدان نشریات برتر است، Bunker 15 می‌رود سراغ آنهایی که کمتر در چشم هستند؛ منتقدانی با منشأ استخدامی نامعلوم و اغلب خودمنتشرکننده که هرگز جزو مجموعه‌نقدهایی که «راتن تومیتوز» دنبال می‌کند، نیستند. قضیه فقط به اینجا ختم نمی‌شود. در انحراف دیگری از راه و روش اصولی، چند منتقد گفته‌اند، Bunker 15 برای هر ریویو 50دلار (معادل 2میلیون و 500هزار تومان) یا بیشتر به آنها می‌پردازد. این پرداخت‌ها معمولا آشکار نمی‌شود و «راتن تومیتوز» می‌گوید از «ریویونویسی براساس مشوق مالی» جلوگیری می‌کند.
در اکتبر همان سال2018، یکی از کارکنان Bunker 15 به یکی از ریویونویسان بالقوه «افلیا» ایمیل می‌زند: «این فیلم در جشنواره ساندنس بوده و احساس می‌شود که برخی منتقدها کمی به آن سخت گرفته‌اند. اطمینان دارم توقعات بسیار بالا از فیلم دلیل این موضوع بوده. پس افرادی که درگیر این فیلم هستند، احساس می‌کنند که بهره‌بردن از نظرات متفاوت منتقدان مختلف سودمند خواهد بود.»
«نظرات متفاوت منتقدان مختلف» کد خیلی ظریفی نیست. ریویونویس بالقوه در جواب پرسیده بود اگر فیلم را دوست نداشته باشد چه؟ و جواب گرفته بود: «البته که روزنامه‌نگاران آزادند هرچه دوست دارند، بنویسند، اما «آن خوب و بامعرفت‌هایشان (که تعدادشان بیش از چیزی است که انتظار دارم)» بیشتر اوقات موافقت می‌کنند که ریویوهای منفی‌شان را در وب‌سایت‌های معمول‌شان منتشر نکنند و در عوض آنها را در «بلاگ‌های کوچکی که «راتن تومیتوز» هرگز نمی‌بیند قرنطینه کنند. من فکر می‌کنم این کار خیلی خوبی است.» اگر این کار به‌درستی انجام شود، این ترفند کمک می‌کند که «راتن تومیتوز» نقدهای مثبت را ثبت کند، نه نقدهای منفی را.
بین اکتبر2018 تا ژانویه2019، «راتن تومیتوز» 8نقد دیگر به «افلیا» اضافه کرد که 7تای‌شان مثبت بود و نویسندگان‌شان اغلب منتقدانی بودند که حداقل بر یک فیلم دیگر برای Bunker 15 نقد نوشته بودند. نویسنده یک ریویوی منفی می‌گوید Bunker 15 با آنها لابی کرد تا نقدش را تغییر دهند. یکی از کارکنان Bunker 15 نوشت اگر منتقدی بخواهد «به زحمت تلویحا نظر مثبتی دهد، من سردبیران «راتن تومیتوز» را می‌شناسم و می‌توانم آن نظر را تغییر دهم.» نویسنده وولچر می‌نویسد او نقد منفی دیگری از «افلیا» در این مقطع زمانی پیدا کرده که «راتن تومیتوز» آن را به‌حساب نیاورده و نویسنده‌اش کسی بوده که نقدهای مثبتش برای فیلم‌های دیگر Bunker 15 در وب‌سایت آمده است. نمره «افلیا» در «تومیتومتر» به 62درصد ارتقا می‌یابد و از «گندیده» به «تازه» تغییر وضعیت پیدا می‌کند. ماه بعد برای این فیلم در آمریکا پخش‌کننده هم پیدا شد.
«افلیا» نمونه کوچکی از نحوه عملکرد «راتن تومیتوز» است که آگوست امسال 25ساله شد. در روزهای نخست فعالیت، این وب‌سایت قرار بود که محلی برای درجه‌بندی میزان جذابیت فیلم‌ها توسط کاربران باشد، اما حالا می‌تواند با دخالت در درک، اکران و بازاریابی فیلم‌ها باعث شکست یا موفقیت آنها شود. «تومیتومتر» شاید مهم‌ترین معیار در صنعت سرگرمی باشد، اما همچنان آشفته، تقیل‌دهنده و به‌راحتی قابل دستکاری است.
در همینه زمینه :