در جست‌وجوی زمان از دست رفته

مارسل پروست

همه‌‌چیزهای عظیم و مهمی که می‌شناسیم، کار عصبی‌هاست. همه مکتب‌های هنری و فلسفی را آنها بنیان گذاشته‌ و همه شاهکارها را آنها ساخته‌اند، نه کسان دیگر. بشریت هرگز نخواهد فهمید که چقدر به آنها مدیون است و به‌خصوص آنها برای ارائه این همه‌‌چیز به بشریت چقدر رنج کشیده‌اند. ما از شنیدن موسیقی خوب، از دیدن نقاشی‌های زیبا لذت می‌بریم، اما نمی‌دانیم که برای سازندگان شان به چه بهایی تمام شده‌اند؛ به قیمت چه بی خوابی‌ها، چه گریه‌ها، چه خنده‌های عصبی، چه کهیرها، چه آسم‌ها، چه صرع‌ها و چه اضطراب مرگی که از همه آنهای دیگر بدتر است.