خادمان شهر زیر آوار مافیای ساخت و ساز

گروه شهری

مافیای ساخت‌وساز با قلدری، ساختمان‌های سر به فلک کشیده را شبانه در محدوده منطقه19 بالا برد. اطلاعیه شهرداری هنوز در کوچه گلها به چشم می‌خورد: «باتوجه به ساخت‌وسازهای غیرمجاز و نظر به دستور قضایی صادره، شهرداری منطقه اقدام به رفع خلاف از بناهای غیرمجاز خواهد نمود. لازم به ذکر است آن دسته از شهروندانی که دارای سند مالکیت هستند و نسبت به رفع خلاف از طبقات غیرمجاز اقدام نمایند و ضوابط و اصول طرح تفصیلی و شهرداری تهران را رعایت نمایند، شهرداری منطقه19 آمادگی همکاری لازم با شهروندان قانون‌مدار را دارد.»  اما قمه‌کشی برای ساخت‌وساز ناایمن و غیرمجاز باعث شد تا شهرداری، قوه قضاییه و پلیس انتظامی با همکاری یکدیگر روز گذشته در ساعت 4بامداد عملیات تخریب را آغاز کنند، اما این بار جان خادمان شهر گرفته شد. همزمان با عملیات تخریب به علت ناایمنی سازه‌های ساخته شده، ساختمان نیمه‌کاره فرومی‌ریزد و عده‌ای زیر آوار جان می‌دهند. ساعت14 روز گذشته خبری در همه شهر پیچید. وارد محدوده تخریب که شدیم، بوی خاک و آژیر کامیون‌های آتش‌نشانی در هم پیچیده و جمعیت همیشه تماشاچی، تنها نگاه می‌کنند. یکی فریاد می‌کشد برادرزاده‌ام آن زیر دارد می‌میرد، پس چه می‌کنید؟

ماجرا از چه قرار است؟
جلال ملکی از آن‌سو به رسانه‌ها می‌گوید پس از ساعت‌ها کار طاقت‌فرسا توانسته‌اند ۲نفر را از زیر آوار، سالم بیرون بیاورند. ساعت ۳‌بعدازظهر است. احتمال زنده ماندن افراد زیر آوار، عملیات را طولانی کرده، اما سرت را که می‌چرخانی با خیابان عجیب و غریبی روبه‌رو می‌شوی. گویی در فیلم آخرالزمان زندگی کرده‌ای. خیابانی 4متری مملو از ساختمان‌های نیمه‌کاره با ساخت‌وسازهای ناایمن که قرار بوده تا هفته‌های آینده به فروش گذاشته شوند و شهروندان زیر سقف‌های پوشالی آن زندگی کنند. چه‌کسی می‌داند شاید روزی این ساختمان‌ها روی سر خانواده‌ای فرو می‌ریخت که از همه جا بی‌خبر است. تخلفات صورت گرفته در روند ساخت، شهرداری را بر آن داشته که ساختمان‌ها را تخریب کند. اینجا شهرک احمدیه منطقه‌۱۹ است.

آوار ساختمان‌های نیمه‌کاره و غیرمسکونی
از صبح ۱۵مرداد عملیات تخریب املاک غیرمجاز آغاز شده و ظهر پس از تخریب یکی از املاک، دیواری بر ساختمان کناری فشار آورده و موجب شده ۳ساختمان آن‌ طرف‌تر فرو بریزد. شاهدان می‌گویند چند نیروی شهرداری و پلیس زیر آوار مانده‌اند. در میانه عملیات صحبت از افراد زیر آوار که می‌شود، شعله شایعات زبانه می‌کشد. اما قبل از شروع عملیات محل تخلیه شده بوده و جز نیروهای شهرداری و پلیس کسی در آنجا حضور نداشت. ساختمان‌ها نیمه‌کاره بود و هیچ سکونتی در آن شکل نگرفته بود.
 یکی از نیروهای آتش‌نشانی با صورتی سرخ، عرق‌ریزان از جمعیت تماشاچی فاصله می‌گیرد. می‌پرسم چه خبر؟ می‌گوید آوار ساختمان‌ها به هم پیچیده و این، کار نجات را سخت کرده است. زمان به ضرر زنده‌هاست و سازه‌هایی که روی هم نشسته اجازه نمی‌دهد دسترسی به افراد زنده احتمالی آسان شود. جرثقیل‌ها وارد می‌شوند تا سازه‌های بزرگ را کنار بزنند. تعداد آنها نیم ساعت بعد دوبرابر شد. یکی در بخش جنوبی و دیگری از جبهه شمالی مشغول می‌شوند. آنقدر بتن، آهن و خاک هست که با هر تکه جابه‌جایی، همه محل را خاک فرا‌می‌گیرد. از ساعت۱۷ پلیس نظم را به‌عهده می‌گیرد تا علاوه بر حذف تماشاگران، فضا را برای سرعت‌دهی به عملیات آواربرداری مهیا کند و مانع از مخاطرات احتمالی شود. حضور مسئولان شهری از شهردار و معاونان تا ایستگاه‌های متعدد آتش‌نشانی از همان ساعات اولیه، کار را برای تسهیل ورود امکانات و مدیریت بحران تسهیل می‌کند.

ماجرای تخریب نوزدهم

تخریب نا ایمن‌ها
تخریب ساختمان‌های چندین طبقه غیرمجاز در محدوده خلازیر، با حکم قضایی و همکاری نیروی انتظامی انجام شد. یک سال قبل اینجا زمین‌ صاف بود و به‌گفته محلی‌ها بنا بود این فضا پارک شود، اما ساختمان‌ها آنقدر بالا رفته‌اند که نور خورشید تابستان به زمین نمی‌رسد. حالا تیغه بولدوزر به ستون‌ این برج‌های بلند زده شد و نه چند خانه یکی، دو طبقه، بلکه یک شهرک غیرمجاز را تخریب کرد. کار تخریب ساخت‌وساز‌های غیرمجاز در محله خلازیر منطقه19 از ساعت 4 صبح یکشنبه شروع شد و با همکاری نیروی انتظامی، تعداد زیادی از مأموران یگان ویژه با تجهیزات مخصوص در محل حاضر شدند تا پیش از هر برخوردی از تنش جلوگیری کنند.

هر متر 20میلیون تومان
ساخت و ‌ساز غیرمجاز در خیابان سهیل، خیابان موزائیک‌سازی‌، خیابان گلها سبک خودش را داشت. روال این بود که سال1400 یک نفر قطعه زمینی را به‌صورت قولنامه‌ای از فروشنده‌ای نامعلوم می‌خرد. سال1401 گودبرداری را شروع می‌کند و واحد‌هایی را که هنوز ساخته نشده است به قیمت هر متر 9میلیون تومان می‌فروشد. با پول پیش‌فروش، مصالح ارزان‌قیمت و مزد کارگران تامین می‌شود. چند‌ماه بعد ستون‌ها را بالا برده و سقف طبقات را زده‌اند. در حالی که هیچ نظارت و مهندسی در کار نیست، به جای همه اینها، تخلف به‌کار گرفته می‌شود و برج‌ها به سرعت رشد می‌کنند. حالا خریداران اول، آپارتمان‌های 100متری را با قولنامه به خریداران دوم از قرار هر متر 22میلیون تومان می‌فروشند. ساختمان 8طبقه که با تیر‌آهن‌های نازک و سست ساخته شده ارزش ریالی زیادی پیدا کرده است. از روی تیرچراغ برق هم انشعاب غیرمجاز برق کشیده شده است. به‌محض اینکه نازک‌کاری تمام شود، خریدارانی که برای آپارتمان‌ها پول داده‌اند، در آن ساکن می‌شوند و دیگر کار تمام است. بدترین موج ساخت‌وساز از مهرماه سال گذشته شروع شد. درست زمانی که اغتشاشات باعث ناآرامی‌هایی در خیابان‌های مرکزی شهر شده بود، کسانی از فرصت استفاده کردند و آجر روی آجر گذاشتند و زمین‌های بزرگ را تبدیل به شهرک کردند. اخطار‌های بعدی شهرداری هم تأثیری در جلوگیری از کار نداشت.

مکث
اقدام مشترک شهرداری، قوه قضاییه و پلیس

شهردار منطقه ۱۹ که ازهمان ساعات ابتدایی عملیات در محل حضور دارد به همشهری می‌گوید: «سازه‌های فلزی بسیار ضعیف هستند. سازنده‌ها حین ساخت، این واحد‌های مسکونی را به افرادی که بعضا نیازمند مسکن هستند، می‌فروشند. در آینده این خانه‌ها بسیار ناایمن خواهند بود. ما برای اسکلت‌های فلزی از همکاری شرکت‌های متخصص استفاده می‌کنیم که بعضی از ستون‌ها را می‌برند و برخی را با مواد احتراقی ذوب می‌کنند. این باعث می‌شود که ساختمان در جا تخریب شود و خطری برای اطراف نداشته باشند.» تورج فرهادی می‌گوید: «شهرداری منطقه19 با همراهی نیروی انتظامی و یگان حفاظت شهرداری تهران براساس حکم مرجع قضایی عمل کردند. سازمان‌‌های دیگر هم وارد عمل شدند و انشعابات را قطع کردند. این محدوده کلا موقوفه است، اما خرید و فروش در آن بدون اجازه موقوفه انجام شده است. نه مالکیت، نه قواعد طرح تفصیلی، نه استحکام و اصول فنی بنا، نه سرانه‌های لازم رعایت نشده است. در گذشته این محدوده شاهد ساخت‌وساز غیرمجاز تا یکی، دو طبقه بود، ولی اخیرا می‌بینیم که تعداد زیادی طبقه بدون امکانات لازم ساخته می‌شود که به 7طبقه روی پیلوت هم رسیده است. در زمان اغتشاشات، عده‌ای روی زمین‌های رها شده، ساختمان ساختند و ما در مرحله قبلی حدود 170واحد مسکونی غیرمجاز را تخریب کردیم و امروز هم حداقل 120واحد تخریب خواهد شد.» او اضافه می‌کند: «اگر سازنده‌ها چند شرط را رعایت کرده باشند؛ مانند اینکه، مالکیت مشخص شود، طبقات به تعداد کمتر و در چارچوب طرح تفصیلی ساخته شود، قوانین گذر‌ها را رعایت کرده و استحکام لازم را داشته باشند، می‌توان در همین شرایط هم برای بررسی پرونده و صدور مجوز برای آنها اقدام کرد. اینجا براساس مساحت، حداکثر 4 یا 5 طبقه می‌تواند بسازد.» فرهادی تأکید می‌کند: «منطقه19 فقط در محدوده زمین‌های موقوفه دچار این مشکل است که لازم است از طریق مدیریت آن را حل کرد.» سرهنگ سیدهادی موسوی، مشاور شهردار و فرمانده یگان ویژه حفاظت شهرداری تهران نیز درباره نحوه اجرای کار می‌گوید: «شهرداری منطقه براساس دستور قضایی که صادر شد ضمن هماهنگی با همکاران انتظامی در مجموعه انتظامی تهران بزرگ و همکاران یگان حفاظت شهرداری تهران، عملیات تخریب را شروع کردند که در ساعات اولیه معدودی افراد سعی می‌کردند مانع اجرای دستور قضایی شوند، اما با اقدام قانونی نیروی انتظامی مواجه شدند.»


اخبار حادثه
اعزام 6 ایستگاه آتش‌نشانی به محل حادثه
جلال ملکی، سخنگوی سازمان آتش‌نشانی با تأیید خبر ریزش ساختمان در شهرک احمدیه در همان ساعات اولیه گفت: «با توجه به اینکه ساختمان‌ها در حال ساخت بودند، کسی در واحدها ساکن نبوده است. پس از اعلام حادثه، 6ایستگاه آتش‌نشانی به همراه عوامل گروه‌ نجات با چند دستگاه جرثقیل و تجهیزات آواربرداری به محل حادثه واقع در خیابان شکوفه غربی، شهرک احمدیه اعزام شدند.» روایت او از حادثه اینگونه است: «با حضور آتش‌نشانان در محل مشاهده شد که چند ساختمان در حال ساخت در مجاورت یکدیگر قرار داشتند که ناگهان تخریب شدند، به‌طوری‌ که یکی از ساختمان‌ها به‌ طورکامل ریزش کرده و بخش‌هایی از چند ساختمان نیز ریزش کرده بود.» به‌گفته ملکی، عملیات آتش‌نشانان و دیگر تیم‌های امدادی در محل ادامه داشته و عوامل انتظامی نیز در اطراف محل وقوع حادثه مستقر هستند.

  حبس 6 نیروی انتظامی و شهرداری زیر آوار
مرکز اطلاع‌رسانی فرماندهی انتظامی تهران بزرگ، دقایقی پس از حادثه ریزش ساختمان در منطقه19، اطلاعیه‌ای منتشر کرد با این مضمون: «از ابتدای صبح دیروز در اجرای دستور مقام قضایی مبنی بر برخورد با ساخت‌وسازهای غیرایمن و غیرقانونی، واحدهای انتظامی فرماندهی تهران بزرگ به جهت پشتیبانی از عوامل شهرداری تهران در محله خلازیر واقع در منطقه۱۹ تهران حاضر شدند. در زمان اجرای تخریب یکی از واحدهای غیرایمن به‌علت عدم‌رعایت نکات ایمنی از سوی ساختمان‌های همجوار این ساختمان و عدم‌پایداری سازه، تعداد ۵ساختمان همجوار دچار تخریب شد که بر اثر آن ۴نفر از پرسنل انتظامی و 2نفر از پرسنل شهرداری زیر آوار ساختمانی گرفتار شدند. با توجه به حضور تیم‌های امداد و نجات در محل، عملیات جهت رهاسازی افراد گرفتار زیر آوار ساختمانی انجام شد که تا زمان تنظیم خبر 4نفر از زیر آوار نجات یافتند و عملیات همچنان ادامه دارد.»

کشف پیکر عوامل انتظامی
ساعت۱۸:۳۰ جسد یکی از عوامل نیروی انتظامی کشف شد و سرهنگ بابک نمک‌شناس، رئیس مرکز اطلاع‌رسانی پلیس پایتخت، تأیید کرد که جسد متعلق به سرهنگ یزدان سلیمان‌آبادی، رئیس پایگاه دهم پلیس امنیت تهران بزرگ است. ساعت18:37 هم پیکر دوم نیروی انتظامی کشف و توسط سرهنگ نمک‌شناس عنوان شد که متعلق به سرگرد حسین اسماعیلی از پرسنل پایگاه دهم پلیس امنیت تهران بزرگ است. در ساعات پایانی روز گذشته پیکر فرد سوم از زیر آوار بیرون کشیده شد و عملیات ادامه دارد.