شناسایی کهن‌ترین سکونتگاه بشر در قزوین

محمد باریکانی-روزنامه‌نگار

باستان‌شناس‌ها در غار قلعه‌کرد آوج در استان قزوین یک کشف مهم و شگفت‌انگیز داشتند که تاریخچه سکونت انسان در فلات ایران را به بیش از 175هزار سال قبل رساند و با این کشف، نظریه کهن‌ترین سکونتگاه انسان در فلات ایران که پیش‌تر به غار هومیان در استان کرمانشاه تعلق داشت نقض شد.به گزارش همشهری، تیمی از باستان‌شناسان ایرانی و فرانسوی که مشغول کاوش‌های باستان‌شناسی در غار قلعه‌کرد آوج هستند توانسته‌اند علاوه بر یافتن بقایای انسان نئاندرتال در این غار که 400هزار سال تا 40هزار سال قبل روی کره زمین می‌زیسته، احتمال حضور انسان پیش از نئاندرتال را که به عنوان انسان هایدلبرگ شناخته می‌شود و 400هزار تا 800هزار سال قبل روی زمین زیست می‌کرد را نیز در غار قلعه‌کرد آوج تقویت کنند.

475هزار سال؛ قدمت لایه های  باستانی غار قلعه‌کرد
صدای میراث دیروز به نقل از حامد وحدتی‌نسب، سرپرست هیأت ایرانی کاوش مشترک باستان‌شناسی ایران و فرانسه و انسان‌شناس پیش از تاریخ گزارش داد که یافتن یک دندان شیری متعلق به 175هزار سال قبل مهم‌ترین یافته باستان‌شناس‌ها در غار قلعه‌کرد بوده که تاریخ سکونت بشر در فلات ایران را بیش از 40هزار سال عقب کشیده است. لایه‌های باستانی غار قلعه‌کرد آوج براساس نتایج سالیابی که در موزه انسان‌شناسی و انستیتو دیرین‌شناسی انسانی در پاریس انجام شد، حدود 475هزار سال قدمت دارد. اما باستان‌شناس‌ها براساس همان دندان شیری موجود در لایه‌های باستانی قدمت سکونت را تا پیش از گشودن لایه‌های جدید باستان‌شناسی 175هزار سال تخمین می‌زنند. براساس آنچه حامد وحدتی‌نسب، باستان‌شناس گفته است، «غار قلعه کرد از حوالی نیم میلیون سال پیش به‌طور پیوسته مأمن جوامع شکارورز- گردآورنده انسانی بود. البته هنوز کاوش عمودی در لایه‌های باستانی غار به پایان نرسیده و با توجه به ضخامت و عمق لایه‌ها، بدیهی است که نتایج سن‌سنجی این محوطه، فراتر از عدد یادشده باشد.»

کشف دندان 175هزار ساله و بقایای انسان کهن‌تر از نئاندرتال
این باستان‌شناس درخصوص بقایای باستانی جانوران یافت شده در کاوش‌های ‌غار قلعه کرد گفت که «در بقایای استخوان جانورانی که ‌به‌دست آمده، انواع اسب وحشی، بیشترین فراوانی را دارند. پس از آن گاوسانان و گوشتخواران بیشترین فراوانی را دارند. همچنین بقایای جاندارانی از گونه‌های مختلف همانند خرس قهوه‌ای، لاک‌پشت مهمیزدار، گراز، نوعی کفتار غارنشین منقرض شده و کرگدن دوشاخ در زمره شاخص‌ترین‌ها هستند.» او گفته است: «20دندان انسانی از کاوش به‌دست آمد و گرچه مطالعه تمامی دندان‌های به‌دست آمده در حال انجام است، با وجود این یک دندان شیری با قدمت 175هزار سال، از شاخص‌ترین کشفیات محوطه است. تصویرسازی سه‌بعدی همراه با محاسبه حجم دندان این نمونه در آزمایشگاه پیش بالینی دانشگاه علوم پزشکی تهران و موزه انسان‌شناسی پاریس، حاکی از انتساب آن به نوعی از انسان منقرض شده به نام انسان نئاندرتال است و نمونه موردنظر، کهن‌ترین بقایای انسانی است که تاکنون از فلات ایران گزارش شده است. »انسان‌های نئاندرتال در بازه زمانی 400هزار تا 40هزار سال پیش بر کره زمین می‌زیستند و با عنایت به سن کنونی لایه‌های باستانی غار قلعه‌کرد که فراتر از رده زمانی انسان نئاندرتال است، می‌توان اینگونه نتیجه گرفت که این غار پیش از حضور انسان نئاندرتال نیز محل زیست نوع دیگری از انسان، کهن‌تر از انسان نئاندرتال با نام علمی انسان هایدلبرگ بوده که در بازه زمانی800هزار تا 400هزار سال قبل در جنوب غرب آسیا می‌زیسته است.