در حوزه حجاب سیاست گذاری می‌خواهیم

میثم ظهوریان- جامعه‌شناس و پژوهشگر سیاستگذاری عمومی

در بسیاری از مباحث فرهنگی و اجتماعی، سیاستگذاری نقش و اثر ویژه‌ای دارد. موضوع حجاب نیز از این امر مستثنی نیست. جمهوری اسلامی در دوره‌ای نسبت به حجاب یک موضع واحد و مشخص داشت، نهاد کمیته‌های انقلاب هم برای اجرای این سیاست تعیین شده بودند و دغدغه مسئولان کمیته، اجرای سیاست‌های جمهوری اسلامی در موضوع حجاب بود. در این نهاد به سیستم مفاسد اخلاقی به‌طور کلی و مسئله حجاب به‌عنوان جزئی از امنیت اخلاقی جامعه، پرداخته می‌شد.
 ممکن است به عملکرد کمیته‌های انقلاب و سیاست‌های حوزه حجاب در آن دوران نقدهایی وارد باشد، ولی در زمینه حجاب سیاستی وجود داشت که صاحب متولی بود و سایر نهادهای انقلاب هم از آن متولی حمایت می‌کردند. طبیعتا این سیاست هم به خوبی پیش می‌رفت. بعد از پایان جنگ تحمیلی مسئله حجاب عملا از این شرایط خارج شد. کمیته‌های انقلاب با شهربانی و ژاندارمری ادغام شدند و نیروی انتظامی تأسیس شد. در این نهاد تازه تأسیس که مأموریت‌های متنوع و مختلفی بر عهده داشت، مسئله امنیت اخلاقی به موضوع حاشیه‌ای تبدیل شد. در سیاست حاکمیتی هم اصل موضوع حجاب از سیاست واحد خارج شد و شاهد هستیم که مناقشات و سیاست‌های متناقضی در داخل دستگاه‌های حاکمیتی نسبت به حجاب اتخاذ ‌شد. در همان دوره از یک سو شاهد مواضع تند و تظاهرات‌های مختلف علیه بی‌حجابی‌ها هستیم، از طرف دیگر مواضع غیرانقلابی نسبت به حجاب را مشاهده می‌کنیم. مثلا موضع‌گیری می‌شود نسبت به حجاب که چه اشکالی دارد خانم‌ها در محیط بیرون از خانه کت و دامن بپوشند یا دوچرخه سواری کنند. بخشی از نظام حاکمیت هم این موضع را می‌گیرد که نباید نسبت به مسائل اخلاقی و احکام دینی سختگیری کرد، این مواضع رسانه‌ای هم می‌شود. در رسانه‌ها بازتاب‌های مختلفی پیدا می‌کنند و به مردم منتقل می‌شوند.عملا می‌بینیم بعد از پایان دفاع‌مقدس مسئله حجاب به یک موضوع مناقشه‌برانگیز در سیاست داخلی سیستم حاکمیتی تبدیل می‌شود و به جامعه و به‌ویژه آن بخش جامعه که متقاضی و مستعد ناهنجاری اخلاقی هستند، پیام‌های متناقضی منتقل می‌شود.
شما آثار سیاست‌های متناقض حاکمیت را در سینمای بعد از جنگ و در مواجهه با نوع سریال‌های صدا و سیما و نحوه مواجهه با ماهواره و مواضع متناقضی که نسبت به آن هست می‌توانید ببینید. این شرایط باعث می‌شود پیام‌های متناقضی به جامعه ارسال شود و دیگر شاهد یک سیاست واحد، پیش‌رونده و پرقدرت نباشیم.
در شرایط فعلی نیز فارغ از اینکه درباره حجاب چه سیاستی داشته باشیم، مهم است که سیاستی داشته باشیم و محتوای سیاست مسئله دوم است. این موضوع اهمیت دارد که کل، فارغ از اضلاعش بفهمد می‌خواهد چه مواجهه‌ای با حجاب به‌صورت خاص و مفاسد اخلاقی اجتماعی به‌طور عام داشته باشد و متناسب با آن سیاست، اضلاعش را همسان و هم جهت کند تا آن سیاست پیش برود، اما الان در بحث حجاب این سیاست واحد را نداریم و از سوی دولت پیام‌های متناقضی در جامعه منعکس می‌شود.اگر شما می‌بینید در داخل دولت بخشی مثل وزارت کشور بخشنامه‌ای صادر می‌کند و شخصیتی درجه 2 در داخل دولت که هیچ سابقه‌ای هم ندارد به‌خودش اجازه می‌دهد علیه آن سیاست موضع بگیرد، نشان‌دهنده تناقض سیاست‌هاست.
 مهم‌تر اینکه حجاب نباید به مسئله مناقشات سیاست‌های داخلی بین جناح‌ها و گروه‌ها تبدیل شود که مثلا یک جناح بخواهد با نفی ضرورت حجاب، محبوبیت اجتماعی کسب کند و عده‌ای هم درباره لزوم رعایت حجاب مواضع تند بگیرند. این سیاست‌ها مثل بردارهای ناهماهنگ همدیگر را خنثی می‌کنند. بنابراین نخستین مسئله این است که ما سیاست داشته باشیم، در درجه دوم آن سیاست درست و دقیق باشد و در درجه سوم بدنه نهادهای حاکمیتی و گروه‌ها و مجموعه‌هایی که در دل حاکمیت تعریف می‌شوند به پیشبرد آن سیاست کمک کنند.
جامعه ما جامعه عفیف و باحیایی است. اگر دولت و حاکمیت سیاست واحد و هماهنگی در پیش بگیرند، بخش غالب و اکثریت جامعه با این سیاست همراه است و نسبت به ناامنی اخلاقی هم دغدغه دارد.
 طبیعتا جامعه با قشرهایی که ناهنجاری‌های غیراخلاقی داشته باشند و فضای جامعه را از نظر اخلاقی ناامن کنند، همراهی نخواهد کرد. پژوهشی که اخیراپژوهشکده باقرالعلوم انجام داده بود نیز این موضوع را تأیید کرده است. در این پژوهش که خانم‌های بی‌حجاب جامعه آماری بودند، بیش از نیمی از آنها اظهار کرده بودندکه  اگر تذکر محترمانه و صحیح به آنها داده شود همراهی می‌کنند. یعنی هنوز ناهنجاری اخلاقی و بی‌حجابی در جامعه ما هنجار نشده و این فرصتی است که مواجهه درستی با این موضوع داشته باشیم.
هم در وجوه ایجابی و فرهنگی موضوع حجاب و هم در وجوه سلبی و التزامی آن، داشتن برنامه و حساب شده کارکردن حتما مؤثر است تا ما بتوانیم مقابل این سیل تحمیلی بی‌حجابی که از طرف غرب برنامه‌ریزی و به جامعه ما تحمیل شده است بایستیم.