اقتصاد دیجیتال؛ پیشران آینده ایران

عمادالدین قاسمی‌پناه-روزنامه‌نگار

روز گذشته، مراسم روز ملی فناوری اطلاعات با پیام رئیس‌جمهوری و حضور مسئولان ازجمله رئیس مجلس و وزیر ارتباطات برگزار شد. امسال درحالی‌که دومین سال از نامگذاری این روز می‌گذرد، چند رویداد، اهمیت آن را افزون کرده است. حضور وزرای ارتباطات کشورهای عضو اکو در ایران و هویت مستقل فناوری اطلاعات در برنامه هفتم توسعه، توجه بازیگران و مسئول این حوزه را بر اقتصاد دیجیتال متمرکز کرده است. علاوه بر موضوعاتی چون حکمرانی هوشمند، رونمایی از گزارش چشم‌انداز اقتصاد دیجیتال ایران IDEO 2023 مهم‌ترین اتفاق این مراسم بود.

برجستگی در برنامه هفتم
اگرچه بسیاری از کارشناسان فناوری اطلاعات سال‌هاست که از اهمیت اقتصاد دیجیتال در دنیا می‌گویند، اما معدودی از مسئولان همچنان این حوزه را جدی نمی‌گیرند و به نوعی آن را حوزه‌ای تشریفاتی می‌دانند. با این حال، نهایی شدن لایحه برنامه هفتم توسعه تا حدودی امید به جدی گرفتن حوزه فناوری اطلاعات و اقتصاد دیجیتال را زنده کرد.  انتشار عمومی برنامه هفتم و اختصاص یک بخش مستقل به شبکه ملی اطلاعات و اقتصاد دیجیتال، نشان می‌دهد که سیاستگذاران، اقتصاد دیجیتال را دیگر به‌عنوان یک موضوع تشریفاتی یا تسهیل‌کننده زندگی مردم نمی‌بینند. از سوی دیگر، تا همین چند‌ماه پیش، صحبت از دستیابی به سهم 10درصدی اقتصاد دیجیتال از کل اقتصاد کشور بود؛ درحالی‌که برنامه هفتم تکلیف کرده که این میزان باید به 15درصد تا پایان برنامه برسد.بنابراین می‌توان به اصلاح نگرش سیاستگذاران امیدوار بود و انتظار داشت که به اقتصاد دیجیتال به‌عنوان زیرساخت توسعه نگریسته شود؛ همانطور که دنیا چنین می‌نگرد.

مهم‌ترین پیشران برنامه هفتم
رئیس مجلس شورای اسلامی در این مراسم تأکید کرد که هیچ صنفی در ایجاد تحولات انجام‌شده به اندازه فناوری اطلاعات تأثیر‌گذار نیست. محمدباقر قالیباف درحالی‌که حوزه فناوری اطلاعات را مهم‌ترین پیشران کشور در برنامه هفتم اعلام کرد، تحول کشور و اقتصاد را به این حوزه وابسته خواند.

بخش جدایی‌ناپذیر زیست‌بوم مردم
سیدمحمد امین آقامیری، دبیر شورای‌عالی و رئیس مرکز ملی فضای مجازی کشور هم در رویداد ملی روز فناوری اطلاعات با بیان اینکه فضای مجازی امروز فضایی متصل به زندگی سنتی مردم است، گفت: پیش‌تر این فضا، محیطی تسهیلگر در زندگی مردم بود اما امروز به‌عنوان بخش جدایی ناپذیر از زیست‌بوم مردم برای فعالیت، تعامل و دریافت خدمات استفاده می‌شود. او با اشاره به اینکه فضای مجازی همچون فضای سنتی باید محیطی آرام، امن و دارای خدمات و سرویس‌های باکیفیت و ‌پایدار باشد، گفت: فعالان حوزه فضای مجازی باید با ایفای نقش مؤثر در این مسیر، مکمل حلقه‌های این زنجیر باشند. در واقع آنها جامعه‌سازان این عرصه برای اتصال قسمت‌های مختلف هستند.

اهمیت بخش خصوصی و جوانان
رئیس‌جمهوری در پیامی به مناسبت روز فناوری اطلاعات که توسط وزیر ارتباطات قرائت شد، بر «فعال‌سازی ظرفیت بخش خصوصی و فعالان خلاق و جوان که بازوهای قدرتمند و آینده‌سازان این مرز و بوم هستند» تأکید کرد.
پیام ابراهیم رئیسی که با عنوان «تقویت فناوری اطلاعات و ارتباطات جهت تقویت دولت و جامعه‌ کارآفرین» قرائت شد همچنین بر حذف دستورالعمل‌ها و ضوابط دست و پاگیر و دیوان‌سالارانه با همراهی و همدلی مجدانه تمام ذینفعان، تأکید می‌کرد.
در بخش دیگری از این پیام آمده است: «اهمیت موضوع در نگاه دولت تا به آنجا است که افزایش دوبرابری سهم اقتصاد دیجیتال از حدود ۷.۸ درصد به ۱۵درصد تا پایان برنامه هفتم توسعه هدف‌گذاری شده است و نیز یکی از سرفصل‌های اصلی برنامه هفتم توسعه به اقتصاد دیجیتال اختصاص یافته است.»

ضرورت، نه انتخاب
همانطور که رئیس مجلس، فناوری اطلاعات را برای جامعه و همچنین حکمرانی، نه یک انتخاب که ضرورت عنوان کرد، پیام سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران هم به‌گونه‌ای دیگر بیانگر همین موضوع بود.
در پیام سازمان نصر تهران که علیرضا کشاورز، دبیر این سازمان قرائت می‌کرد با اشاره به اینکه سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران همچنان تلاش می‌کند که پاسدار حقوق کسب‌وکارها و فعالان حوزه فناوری اطلاعات ایران باشد، آمده است: «فناوری اطلاعات در دنیا و ایران امروز به زیرساخت توسعه تبدیل شده و باید این زیرساخت و اعتباربخشی به آن گسترش پیدا کند.»