گرمای تابستان امسال چرا رکورد زد؟

زهرا خلجی-روزنامه‌نگار

تابستان امسال از همیشه گرم‌تر است. هنوز تابستان به نیمه نرسیده، ولی گرمای شدید از اواخر بهار خودنمایی کرده است. مشکل گرم‌شدن زودهنگام و بیش از حد زمین، یک معضل جهانی است. دانشمندان علت علمی این گرمای بیش از حد را افزایش تولید گازهای گلخانه‌ای می‌دانند. تگزاس و بخشی از جنوب غربی ایالات متحده در حال تحمل موج گرمای شدید هستند. سرویس ملی هواشناسی ایالات متحده گفت: در یک مقطع، به بیش از 120میلیون آمریکایی برای پیشگیری از گرمازدگی هشدار داده‌اند. در بریتانیا، گرما از اواخر خرداد تا اواسط تیر، رکورد تمام دوران را شکست. دمای هوا 0.9درجه سانتی‌گراد گرم تر از رکورد قبلی بوده که در سال 1940 ثبت شده است. داستان مشابهی از هوای گرم بی‌سابقه در شمال آفریقا، خاورمیانه و آسیا نیز نقل می‌شود.

گرم ترین روزهای تاریخ
مرکز پیش‌بینی‌‌های هواشناسی اروپا، اعلام کرد که در سطح جهانی،‌ ماه ژوئن (تیر) گرم‌ترین ‌ماه ثبت شده است. پروفسور ریچارد بتز، دانشمند آب و هوا در اداره متد و دانشگاه اکستر، می‌گوید که این موج گرما با آنچه مدل‌های آب و هوایی پیش‌بینی کرده بودند، مطابقت دارد: ما اصلا نباید از دمای بالای زمین شگفت زده شویم. همه اینها یادآور چیزهایی است که ما برای مدت طولانی می‌دانستیم و تا زمانی که تولید بیش از حد گازهای گلخانه‌ای در جو را متوقف نکنیم، هوا از این هم گرم تر می‌شود. بیشتر گرمای ذخیره شده در نزدیکی سطح زمین در جو نیست؛ بلکه در اقیانوس‌هاست. در بهار و تابستان امسال شاهد چند درجه افزایش حرارت اقیانوس بوده‌ایم. به‌عنوان مثال، اقیانوس اطلس شمالی در حال حاضر، بالاترین دمای آب‌های سطحی را تجربه می‌کند که تاکنون ثبت شده است. این موج گرمای دریایی به‌ویژه در اطراف سواحل بریتانیا، مشهود بوده است؛ جایی که برخی از مناطق دمایی تا 5درجه سانتی‌گراد بالاتر از آنچه معمولا برای این زمان از سال انتظار دارند، تجربه کرده‌اند. سازمان ملی اقیانوسی و جوی ایالات متحده (NOAA) آن را موج گرمای رده4 نامیده است. این نام به‌ندرت در خارج از مناطق استوایی استفاده می‌شود و نشان‌دهنده گرمای خیلی زیاد است.

انتظار برای دمای بالاتر
دانیلا اشمیت، استاد علوم زمین در دانشگاه بریستول می‌گوید: چنین دماهای غیرعادی‌ای در این بخش از اقیانوس اطلس شمالی قبلا وجود نداشته است. همان زمان، ال‌نینو در مناطق گرمسیری اقیانوس آرام در حال توسعه است. ال‌نینو به‌عنوان یک الگوی آب و هوایی تکرارشونده، زمانی ایجاد می‌شود که آب‌های گرم از سواحل آمریکای جنوبی به سطح می‌آیند و در سراسر اقیانوس پخش می‌شوند. با توجه به اینکه اقیانوس اطلس و اقیانوس آرام موج‌های گرما را تجربه می‌کنند، شاید تعجب آور نباشد که دمای سطح دریاها در ماه‌های فروردین و اردیبهشت بالاترین میزان ثبت شده در داده‌های Met Office بوده است. تیم لنتون، استاد تغییرات اقلیمی در دانشگاه اکستر می‌‌گوید: اگر دریاها از حد معمول گرم‌تر باشند، می‌توان انتظار دمای هوای بالاتری هم داشت. او توضیح می‌دهد که بیشتر گرمای اضافی که توسط تجمع گازهای گلخانه‌‌ای به دام می‌افتد، باعث گرم شدن سطح اقیانوس شده است. این گرمای اضافی تمایل دارد به عمق اقیانوس برود، اما حرکت در جریان‌های اقیانوسی مانند ال‌نینو می‌تواند آن را به سطح بازگرداند. پروفسور لنتون می‌گوید: وقتی این اتفاق می‌افتد، مقدار زیادی از آن گرما در جو منتشر می‌شود و دمای هوا را بالا می‌برد.
به راحتی می‌توان این هوای فوق‌العاده گرم را غیرعادی تصور کرد، اما حقیقت ناامیدکننده این است که تغییرات آب و هوایی به این معنی است که تجربه رکوردشکنی دما به یک امر عادی تبدیل شده است و انتشار گازهای گلخانه‌ای، همچنان سال به سال افزایش می‌یابد. به‌گفته آژانس بین‌المللی انرژی،  انتشار CO2 مرتبط با انرژی در سال گذشته یک درصد  افزایش داشته است. فریدریک اتو، اقلیم‌شناس در مؤسسه تغییرات اقلیمی گرانتام در امپریال‌کالج لندن می‌گوید: هرچه دمای کره زمین بالاتر باشد، خطر موج گرما بیشتر می‌شود.