تهران شهر میراثهای ماندگار
داریــوش شــهـبازی، تهرانشناس و تاریخپژوه درباره اهمیت حفظ میراث ناملموس تهران میگوید:«میراث معنوی یا میراث فرهنگی ناملموس(Intangible Cultural Heritage) بخشی از هویت ملتها را تشکیل میدهد و حفاظت از آنها در صحنه بینالمللی اهمیت فراوانی دارد. این میراث در دهه1990 میلادی به لحاظ اهمیت جنبههای مادی و معنوی فرهنگی مورد توجه قرار گرفت. حاصل این توجهات در یونسکو، معاهدهای بود که در سال2003 برای محافظت از آن میان سازمانهای مردم نهاد پذیرفته شد.» اما سؤال اینجاست که چرا باید برای حفظ میراث فرهنگی ناملموس دغدغه داشته باشیم؟ در پاسخ به این سؤال به ظاهر ساده اما بسیار مهم باید به تأثیر یکی از ارزشمندترین گنجینههای فرهنگی ایران بر فرهنگ امروز مردم این سرزمین اشاره کنیم. شهبازی ادامه میدهد: «میگویند از «محمّد حسنین هیکل» روزنامهنگار و نویسنده مشهور مصری پرسیدند، چرا شما مصریان با آن پیشینه درخشان فرهنگی، هویت و زبان خود را از دست دادید و عرب زبان شدید؟ گفت: زیرا ما فردوسی نداشتیم. همانطور که این اثر سترگ و شاهکار حماسی فردوسی فرهنگ و هویت ایرانیان را تا امروز حفظ کرده و تأثیر بسزایی بر روح و روان ایرانیان داشته است، میراثهای فرهنگی ناملموس تهران هم بخشی از هویت این اقلیم را تشکیل میدهد. همانطور که زبان پارسی بالندگی خود را مدیون فردوسی، سعدی، حافظ، خیام و... بوده و ملیت و هویت ایرانی وامدار زبان پارسی است، حفظ میراثهای فرهنگی ناملموس تهران هم استحکام، اتحاد و ارتباط طوایف گوناگونی که هویت این شهر را ساختهاند شکل میدهد و از پایهها و بنیادهای اتحاد قومی بهشمار میرود.»
در گستره تهران و ری نیز پرشمار میراث ناملموس فرهنگی از نسلهای پیشین به یادگار مانده است؛ از آداب و رسوم مردم تهران در دورههای مختلف تاریخی تا جشنها، نذرها، عزاداریها، موسیقیها و آواها، هنرها، ورزش زورخانهای، پوشاک، غذا و... که همگی از سرمایههای بینظیر و بیهمتای این گستره است. شهبازی میافزاید:«برای پاسخ بهدلیل اهمیت حفظ این میراثهای ناملموس باید به تعریف یونسکو از میراث معنوی اشاره کنیم. به تعبیر یونسکو، میراث معنوی اقدامها، نمایشها، دانش، مهارتها و نیز وسایل، اشیا، مصنوعات دستی و فضاهای فرهنگی مرتبط با آنهاست که جوامع، گروهها و در برخی موارد افراد، آنها را بهعنوان بخشی از میراث فرهنگی خود میشناسند. این میراث فرهنگی ناملموس که از نسلی به نسل دیگر منتقل میشود، مدام توسط جوامع و گروهها در پاسخ به محیط، طبیعت و تاریخ آنها مجددا خلق میشود و حس هویت و استمرار را برای آنها به ارمغان میآورد و بدینترتیب احترام به تنوع فرهنگی و خلاقیت بشری را ترویج میکند.» بنابراین باید گفت در تهران امروز که شهری متشکل از قومیتهای مختلف است، حفظ میراثهای ناملموس در همبستگی و تقویت حس تعلق محلی تأثیر بسزایی خواهد داشت.