گزارش
ساختوسازهای غیرمجاز، سیل هم می‌سازند
اصلاح مسیر روددره قوری‌چای بار‌ها از طرف شهرداری مورد تأکید قرارگرفته، اما همچنان بسته و مستعد وقوع سیل است
مهدی اسماعیل‌پور-روزنامه‌نگار
روددره قوری‌چای واقع در محدوده پل‌فتح و منطقه 21در یکی از نقاط بحرانی شهر تهران در معرض خطر سیلاب و آب‌گرفتگی قرار گرفته است. این روددره از مناطق بالادست وارد محدوده منطقه21شده و پس از طی مسیری طولانی به منطقه 18در پایین‌دست سرازیر می‌شود. ساختوسازهای غیرمجاز در سال‌های گذشته در مسیر و حریم این رودخانه و خطرات و آثار منفی‌ای که این موضوع در پی دارد، مهم‌ترین نکته روددره قوری‌چای است؛ موضوعی که با وجود تذکر و پیگیری‌های شورای شهر در ادوار گذشته، در دوره‌های قبلی مدیریت شهری حل‌نشده باقی ماند تا این‌بار شورای شهر ششم برای حل و فصل آن ورود کرده و موضوع را از مدیریت جدید شهری مطالبه و پیگیری کند. این نقطه بحرانی در مرز مناطق 21و 18قرار دارد؛ جایی که ساختوسازهای صورت گرفته در چند دهه قبل ازجمله مجتمع صنایع شهیدکلاهدوز باعث شده تا رودخانه از مسیر طبیعی خود خارج شود و هنگام بارش‌های شدید و سیل‌آسا، پس‌زدگی آب و خطر آب‌گرفتگی، پل فتح واقع در بزرگراه شهید متوسلیان (بزرگراه فتح سابق) را تهدید کند. درواقع علت بروز این مشکل یعنی ساختوسازهای صورت گرفته در بستر و حریم رودخانه به حدود 30تا 40سال قبل برمی‌گردد. این ساختوسازها در حریم منطقه 18انجام شده است، اما با توجه به پس‌زدگی آب رودخانه، خطر بحران به منطقه 21 هم رسیده است.
هشدار در مورد ساختوسازهای غیرمجاز و خطر تخریب پل فتح
هجدهم فروردین سال 1398بود که افشین حبیب‌زاده، عضو شورای شهر پنجم شهر تهران درباره ساخت‌وساز غیرمجاز در مسیر روددره‌قوری‌چای تذکر داد و با بیان اینکه این ساختوسازها موجب انباشت آب در پل فتح تهران می‌شود، گفت: «به‌دلیل ساختوسازهای غیرمجاز در یکی از اماکن صنعتی موجود در محدوده بزرگراه فتح، مسیر طبیعی رودخانه با انحراف 90درجهای مواجه بوده است. این ساخت‌وساز موجب انباشت آب در کانال زیر پل روگذر بزرگراه فتح شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد ساخت‌وساز غیرمجاز صورت گرفته در شرکت صنایع شهید کلاهدوز و تغییر مسیر طبیعی رودخانه، ممکن است منجر به ورود خسارات جبران‌ناپذیر همچون تخریب پل احداث شده روی بزرگراه فتح شود. ساختمان‌های موجود در محدوده پادگان و مجتمع مسکونی شهیدکلاهدوز نیز ممکن است دچار خطر شوند. ضروری است مدیریت شهری ضمن هماهنگی‌های لازم با مسئولان مجتمع شهید کلاهدوز، نسبت به اصلاح مسیر رود و بازگشت به حالت طبیعی خود، اقدامات لازم را انجام دهد.» بعد از این تذکر بود که شهرداری وقت تهران برای این موضوع به تکاپوی بیشتر افتاد و در همین راستا مذاکراتی با مجتمع صنایع شهید کلاهدوز انجام شد و پس از توافق، صورتجلسه‌ای هم به امضای طرفین رسید، اما در نهایت باز هم گره از این مشکل قدیمی باز نشد.
ظرفیت انتقال سیل
بیست‌ونهم فروردین 1402یعنی حدود 2سال بعد، دوباره موضوع روددره قوری‌چای مورد توجه اعضای ششمین دوره شورای اسلامی شهر تهران قرار گرفت. زهرا شمس‌احسان، رئیس کمیته اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران در صدوچهل‌ویکمین جلسه شورای ششم بر ضرورت پیگیری مسائل مربوط به روددره قوری‌چای در منطقه 21تأکید کرد و در تذکر پیش از دستور خود با تأکید بر ضرورت پیگیری مسائل مربوط به روددره قوری‌چای در منطقه 21، گفت: «یکی از مهم‌ترین چالش‌های شهر تهران خطر سیلاب است که به‌دلیل موقعیت جغرافیایی پایتخت، ساختار فضایی شبه‌شطرنجی و جمعیت‌پذیری بالای آن، این خطر رو به فزونی است.
روددره قوری‌چای با مشکلات اساسی و اجتناب‌ناپذیری مواجه و در زمان بارش‌های فصلی امکان جاری شدن سیلاب محتمل است. طبق برآوردهای صورت گرفته، حداکثر ظرفیت انتقال سیلاب در محدوده مذکور 12مترمکعب بر ثانیه است؛ درحالی‌که طبق طرح اضطراری مربوط به این روددره، سیل با دوره‌های بازگشت مختلف به مقدار 70مترمکعب در ثانیه و در مواردی تا 126مترمکعب پیش‌بینی شده است. به‌دلیل ساختوسازهای غیرمجاز در این روددره و در محدوده بزرگراه فتح، مسیر طبیعی رودخانه با انحراف 90درجهای مواجه شده که این موضوع باعث انباشت آب در کانال زیر پل روگذر بزرگراه فتح شده است.» وی با بیان اینکه با وجود تلاش‌های صورت گرفته، اختلاف سطح پل با آب جاری روددره کمتر از یک متر است، خاطرنشان کرد: «ادامه روند حاضر باعث بروز خسارات جبران‌ناپذیری به بزرگراه فتح و ساختمان‌های موجود در محدوده آن خواهد شد. با وجود توافقات قبلی دستگاه‌های مختلف در این زمینه، متأسفانه تاکنون پیشرفتی حاصل نشده و همچنان محدوده قوری‌چای پرخطر رها شده و بی‌دفاع باقی مانده است.»
