سفر با خوراک ایرانی

عبدالرحیم صاحب الفصول، مستندساز و پژوهشگر خوراک

غذای هر کشور نشانه‌ای از نماد فرهنگی و پیشینه تاریخی آن سرزمین است و از این‌رو، درنظر گرفتن اهمیت و ویژگی‌ غذاها می‌تواند در جذب سایر فرهنگ‌ها مؤثر باشد. غذا یکی از عوامل شناخت روحیات یک ملت است. ایران نیز یکی از 3 تمدن مهم غذا در جهان بوده و از منظر سفرنامه‌نویسان و محققان، پاک‌ترین غذاها را در  فرهنگ غذایی خود داشته است. استفاده مناسب در نحوه تهیه، پخت و خوردن غذا نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
پیشینه غذایی در فرهنگ سرزمین‌ها و اشتراکات و دوستی‌های ایجاد شده در این حوزه، زمینه گفت‌وگویی با عنوان گاسترومی را مطرح کرده است. گاسترومی به معنی علم و فرهنگ تهیه، تولید و مصرف غذاست. در این پدیده دانش شناخت آشپزی و فرهنگ با تمرکز بر خوراک شکل می‌گیرد و تفاوت غذا و خوراک جوامع بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد.
غذایی که با فرهنگ درآمیخته باشد، تبدیل به خوراک می‌شود و درباره آن بیش از مواد اولیه خواهیم دانست به‌طوری که قصه آن خوراک و اینکه در چه فصلی تناول می‌شود یا در چه مراسمی باید طبخ و توزیع شود و برای چه مزاجی اهمیت دارد، جاذبه خاصی است که حالا تبدیل به یک شاخه گردشگری شده است.
با توجه به اهمیت خوراک در جهان، گردشگران بسیاری مشتاق و علاقه‌مند به دانستن این نگاه هستند که در کدام سرزمین‌ها خوراکی شبیه به فرهنگ خوراکی خود دارند. یا آیا خوراکی هست که تجربه جدید برایشان در سفرهای غذایی رقم بزند؟ بنابراین یکی از شاخه‌هایی که ملت‌ها را به دوستی بیشتر با یکدیگر نزدیک می‌کند، ریشه‌های فرهنگی خوراک است. مثلا اگر بدانیم چینی‌ها به ته دیگ که به آن «گوبا» می‌گویند و بیشتر آن‌را با غذاهای خورشی تناول می‌کنند یا بادمجان شکم‌پر به‌نام «کائو چیتزه» همانند بادمجان‌های شکم‌پر گیلان دارند و کباب سیخی با گوشت گوسفند به نام «شین جیانگ» طبخ و مانند ایرانی‌ها علاقه‌مند به چنین خوراک‌هایی هستند، قرابت فرهنگی بیشتری احساس می‌شود.
اکنون این نکته حائز اهمیت است که بدانیم خوراک‌هایی که بخشی از آنها نام برده شد، به تمدن خوراک در جهان که شامل 3 تمدن غذایی ایران، چین و روم می‌شد، مرتبط هستند و دیگر کشورها، امروز متاثر از همین تمدن خوراک به طبخ غذا ادامه می‌دهند.
با بیان بخشی از اهمیت ارتباط غذا و فرهنگ می‌توان به ظرفیت بی‌نظیر ایران در حوزه گردشگری خوراک که یکی از انواع گردشگری با اهمیت در جهان تلقی می‌شود پی برد و با توجه ویژه به این ظرفیت می‌توان به توزیع گردشگر در نقاط مختلف کشور با فرهنگ غذایی اقدام کرد. در کنار این رفتار، بومگردی‌ها، مشاغل مختلف کشاورزی، دامداری و حتی راهنمایان محلی، عشایر و حتی مشاغل پایین‌تر از منافع این شاخه از گردشگری بهره‌مند می‌شوند و می‌توان جریان اقتصادی پولساز در این شاخه ایجاد کرد.