داستان جذاب؛ بازار پر بار

با بالا رفتن تیتراژ پایانی یک فیلم انیمیشن در سالن سینما، فیلم تمام نمی‌شود؛ تازه اول کار است و اگر انیمیشن واقعا دارای شخصیت‌های جذاب و داستان به‌یادماندنی باشد، وقت آن است که روی محصولات جانبی آن سرمایه‌گذاری شود. انیمیشن‌های ایرانی از بابت محصولات جانبی اصلا موفق عمل نکرده‌اند و برخلاف انیمیشن‌های خارجی که تا سال‌ها برای تولید و تبلیغ و فروش محصولات جانبی‌شان برنامه‌ریزی می‌کنند، با پایان فیلم همه‌چیز تمام می‌شود. دلیل این موضوع بیش از هر چیز کیفیت انیمیشن‌های ایرانی است. انیمیشن‌هایی مثل «داستان اسباب‌بازی»، «در جست‌وجوی نمو»، «فروزن» و... داستان‌ها و شخصیت‌هایی فراموش‌نشدنی‌ دارند که با مخاطبانی از سرتاسر دنیا ارتباط برقرار می‌کنند و افرادی از نسل‌های مختلف در زمره طرفداران‌شان قرار دارند. قاعدتا محصولات جانبی یک انیمیشن وقتی به فروش می‌رود که اول از همه خود انیمیشن محبوب و پرطرفدار باشد. انیمیشنی که در بازاری بی‌رقیب در بهترین حالت 2میلیون تماشاگر داشته، کار سختی برای بازاریابی محصولات جانبی‌اش دارد. جز این، مشکلاتی مثل مسائل حقوقی محصولات جانبی، نبود برنامه‌ریزی بلندمدت، سرمایه‌گذاری دولتی و بی‌میلی بخش خصوصی به مشارکت و... از دیگر موانع تولید محصولات جانبی انیمیشن‌های ایرانی است.
از معدود انیمیشن‌های ایرانی که محصولات جانبی آن به بازار راه یافت، مجموعه تلویزیونی «شکرستان» بود. دفتر، مدادرنگی و عروسک چند شخصیت مشهور این سریال تولید و روانه بازار شد، اما نه فراگیری و نه محبوبیت محصولات جانبی انیمیشن‌های خارجی را نداشت.
در سال‌های گذشته محصولات جانبی انیمیشن‌های «بچه زرنگ»، «پسر دلفینی» و «آخرین داستان» هم که بیشتر شامل لوازم التحریر بوده در مقطعی به بازار راه یافته اما نتوانسته به‌صورت درازمدت در بازار باقی بماند و به شکل برندی قابل اعتنا درآید. محصولات جانبی یک انیمیشن وقتی می‌توانند در بازار حرفی برای گفتن داشته باشند که آن انیمیشن و شخصیت‌هایش در بین افراد یک جامعه شناخته شده باشند. در‌این میان نام شخصیت‌های اصلی چند انیمیشن پرفروش بر سر زبان‌ها افتاد؛ مثلا مجموعه انیمشین‌های «داستان اسباب‌بازی» با وودی کلانتر، باز فضانورد، خانم و آقای سیب‌زمینی و سایر اسباب‌بازی‌ها شناخته می‌شود و طبیعی است وقتی کودکی یا والدینش نام شخصیت‌های اصلی یک انیمیشن را از بَر باشند، رغبت بیشتری به تهیه محصولات جانبی آن دارند.