فقط به اندازه معاش یک روز

فائزه تقی‌لو| زنجان - خبرنگار:   

 مدتی است در مسیر رفت‌و‌آمد خود زنی را کنار اتوبان می‌بینم که بساط فروش دستمال کاغذی دارد، او معمولا شب‌ها دست‌فروشی می‌کند، صورتش را کاملا با چادرش پوشانده و بارها خواسته‌ام باب صحبت را با او باز کنم، اما ترس از جواب سربالا یا ترش کردنش اجازه چنین کاری را نمی‌داد، تا این‌که چند شب پیش حوالی ساعت 11:30  باران شدیدی شروع به باریدن کرد، تمام ذهنم درگیر زن فروشنده بود. لباسم را پوشیدم و راهی پاتوقش شدم. تصمیم جدی گرفتم با او وارد گفت‌وگو شوم. ابتدا به بهانه خرید نزدیکش شدم. کاملا خیس شده بود، دستمال را که خواستم به سختی از جایش بلند شد. گویا پاهایش توان حرکت نداشت. وقتی حال و روز خسته و خیسش را دیدم لیوان چایی برایش ریختم  و وضعیت زندگیش را جویا شدم . 
از او می‌پرسم: چرا این‌جایید؟ و در جواب می‌شنوم: به خاطر یک لقمه نان.

صحبتم را ادامه می‌دهم و با تعجب می‌پرسم: چرا در این موقع شب، آن‌هم با این شرایط جوی ؟

  زن که خود را «فاطمه» معرفی می‌کند، در پاسخ می‌گوید: خانم، وقتی چند نفر چشم به راهت باشند که یه لقمه نان برایشان ببری دیگر باران و شب برایت معنی نداره  و حاضری همه سختی‌ها را تحمل کنی تا چشم‌های منتظر،دست‌های خالیت را نبینند.
می‌پرسم: همسرت کجاست؟ می‌گوید: زمینگیر است، تشنج دارد و نمی‌تواند کار کند. قبلا کارگری و دست‌فروشی می‌کرد حالا دیگر نمی‌تواند، مریضی‌اش شدت پیدا کرده و من مجبورم اینجا دستمال بفروشم‌، زندگی خرج دارد، سر ماه صاحبخانه پولش را می‌خواهد وگرنه ما را بیرون می‌کند.


چند سال است مشغول به کارید؟

7 سالی می‌شود، اوایل نظافتچی بودم، اما الان چند سالی است که دیگر توانش را ندارم، ناراحتی قلبی دارم.  دیگر نمی‌توانم در خانه‌های مردم کار کنم.  برای  همین به دست فروشی رو آورده‌ام.

چند بچه دارید‌؟

4 فرزند دارم که یکی از دخترهایم شوهرش 2 سال است با یک بچه ترکش کرده، رفته  و من خرجی آن‌ها را می‌دهم. 

طلاق گرفته‌؟

نه خانم شوهرش رفته، می‌گویند باید در روزنامه‌ها آگهی بدهید، اگر پیدا نشد غیابی طلاقش می‌دهند، منم پول کارهای اداریش را ندارم. 

ماهانه چقدر در آمد دارید؟

300هزارتومن 
از او می‌پرسم: چگونه می‌توانید  با این مبلغ ناچیز زندگی را بچرخانید؟ و پاسخ می‌شنوم: شرایط سختی است ولی مجبورم‌، قلکی دارم که قسمتی از درآمدم را  در آن می‌ریزم برا‌ی اجاره خانه و اگر تهش چیزی باقی ماند، خرج خانه می‌شود. 

دستمال‌ها  را از کجا تهیه می‌کنید‌؟ 

مغازه‌داری هست که جنس را از او می‌گیرم و پس از فروش پولش را پرداخت می‌کنم.

خانواده‌تان می‌دانند دست فروشی می‌کنید‌؟ 

نه، به آن‌ها گفته‌ام در خانه‌های مردم کار می‌کنم،  چون اگر بدانند غصه می‌خورند.

کسی در این موقع شب و در این محیط مزاحم‌تان نمی‌شود‌؟

نه، شکر خدا کسی مزاحمم نمی‌شود، اوایل می‌ترسیدم ولی کم کم به این شرایط عادت کردم.

با هزینه‌های بالای داروهای همسرتان چه‌کار می‌کنید؟ 

هزینه‌های درمان شوهرم را خیرین پرداخت می‌کند. قسم می‌خورم که هیچ کمکی از کمیته امداد دریافت نمی‌کنم.
وی در ادامه از وضعیت پسرش برایم می‌گوید که بیماری ژنتیکی همسرش او را نیز دچار کرده و پسر جوانش هم بعضا دچار حمله‌های عصبی می‌شود و همین قضیه نگرانی و مشکلاتش را دو چندان کرده است. 
این زن 47 ساله از بیماری همسرش می‌گوید، ازپریشانی‌هایش و نداری‌هایی که مشکلاتش را چندین برابر می‌کند، او و خانواده‌اش پیش از این ساکن قیدار بوده‌اند، اما راهی زنجان شده‌اند  تا شاید بتواند کاری دست و پا کرده و هزینه های زندگی خانواده را فراهم کنند اما در شهر برای یک زن بدون مهارت کاری پیدا نمی‌شود،  تا این‌که نهایتا رو به دست‌فروشی می‌آورد. در همین حین ماشینی کنار بساطش ایستاد و درخواست دستمال کرد. حرف‌هایش نیمه‌تمام ماند تا مشتری را راه بیندازد. پسر بچه ای جلو آمد یک بسته دستمال خرید و باقی پولش را هم نگرفت و رفت.
فاطمه با صدایی سراسر غم و اندوه از آرزویش می‌گوید، آرزویی که مربوط به خواسته‌های خودش نمی شود. او از خدا می خواهد امشب فروشش خوب باشد  تا بتواند هندوانه‌ای برای پسر چشم به راهش بخرد.

 
آسیب‌شناسی

«سید کریم رفاهی» دکترای مطالعات فرهنگی می گوید: برای تجمیع دست‌فروشان باید تمهیدات لازم اندیشید‌ه شود و برای عملیاتی شدن آن نیازمند همکاری نهادها و دستگاه‌های متولی هستیم.
 وی می‌افزاید: در بساط دست‌فروشان گاه شاهد وجود کالاهای بی‌کیفیت و قاچاق هستیم که همین موضوع می‌تواند آسیبی جدی برای اقتصاد جامعه باشد. باید در نظر داشت حضور زنان دست‌فروش گاه از سر تمایل نیست بلکه از سر استیصال است که به این مشاغل رو آورده‌اند. در نتیجه فراهم نکردن زمینه اشتغال زنان آسیب‌های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی بسیاری برای جامعه خواهد داشت. پس به‌جاست با نگرش جامع و بهره‌گیری از الگوهای مشابه جهانی به ساماندهی این قشر آسیب‌پذیر اقدام کنیم زیرا از نظر حقوق شهروندی خانواده‌های تک والدی نیز نیازمند زیست و حیات هستند. 
رفاهی با تاکید بر این‌که نقش زنان درجوامع توسعه یافته از جنبه‌های هنری و ظریف‌کاری مساله‌ای انکار‌ناپذیراست، می‌افزاید: در کشورهایی مانند سوئد و کره جنوبی بانوان را به سمت صنایع دستی و هنری سوق می‌دهند، ما نیز می‌توانیم برای جلوگیری از مشکلات اجتماعی و توجه به این بعد از نیاز های روحی زنان و سوق دادن آن‌ها به این سمت که در راستای اهداف و سیاست‌های اجتماعی است گام برداریم، چرا که سیاست‌‌های اجتماعی با مقوله تامین و رفاه اجتماعی همبستگی متقابلی دارد.