کنار«هامون» می‌مانیم

گروه ایرانشهر

نرخ بیکاری در سیستان‌وبلوچستان 12.8درصد است و در دهه90 طبق گزارش مرکز آمار، سراوان، ایرانشهر، زابل، سیب و سوران، هیرمند، زهک و سرباز نیز در فهرست 20شهر دارای بالاترین نرخ بیکاری بودند به‌طوری که این استان بعد از خوزستان (با 8شهر) رتبه دوم را در این زمینه به‌خود اختصاص داد.
پیش از این هم مسئولان شهرستان‌های شمالی استان به‌عنوان شهرستان‌های متاثر از خشکی دریاچه هامون بر این موضوع تأکید کرده ‌بودند که خشکسالی، کم‌آبی و توفان شن مهم‌ترین دلیل بیکاری در این مناطق است.
شهرستان هامون اما در میان همه این شهرستان‌ها با وسعت 5هزار کیلومتر، 130روستا و بیش از 45هزار نفر جمعیت بیشترین آسیب را از خشکی دریاچه هامون دید به‌طوری‌که طبق اعلام مسئولان آن، بیش از 40درصد اهالی بیکارند و در جست‌وجوی کار به زاهدان، یزد، رفسنجان، کرمان، تهران و سایر شهرها سفر کرده‌اند.‌‌

یک فکر برای ماندن
گرچه در همه این سال‌ها مسئولان، برای ماندگاری جمعیت و اشتغال‌زایی، گردشگری و صنعت در منطقه سیستان را پیشنهاد کردند، اما به سرانجام نرسیدن طرح‌ها، آمار مهاجرت و خالی از سکنه شدن را افزایش داد به‌طوری که بیش از 40درصد روستاهای استان به‌طور کلی طی 2دهه خشکسالی خالی از سکنه شده‌اند. در میان روستاهای خالی از سکنه اما، ساکنان «آزادی» خودشان آستین همت را بالا زدند تا فکری برای گذران زندگی کنند. «عیسی نامجو» دهیار روستای «هامون کنار» یا «آزادی» در بخش مرکزی هامون و همسایگی دریاچه است که 150خانوار و 625نفر جمعیت دارد. این روستا در 15کیلومتری هامون، 33گلخانه خانگی و 2گلخانه صنعتی دارد. به‌گفته دهیار، 2 گلخانه صنعتی سال1385 راه‌اندازی شدند و به مرور و با خشکی دریاچه و تعطیلی کشاورزی و دامداری، آمار گلخانه‌ها افزایش یافت تا این‌که در حال حاضر، اهالی جوان روستا به‌جای کشاورزی، صیادی یا دامداری در گلخانه‌ها مشغول به‌کار هستند و محصول مورد نیاز منطقه را تامین می‌کنند. نامجو با بیان این‌که به جز 2گلخانه در روستای مجاور یعنی «آخوندغلامی» بیشتر اهالی50-40 روستای نزدیک هامون به‌ویژه 7روستای حاشیه دریاچه مهاجرت کرده‌اند، به همشهری می‌گوید: اگر هم کسی باقی‌مانده از سالمندان است درحالی‌که در روستای آزادی هر گلخانه برای 3نفر خانوار اشتغال‌زایی مستقیم و برای بسیاری اشتغال‌زایی غیرمستقیم ایجاد کرده.‌

چند خانوار بازگشتند
یکی از اهالی روستا هم که یک گلخانه 300متری را از سال1380 و یک گلخانه 250متری را از سال گذشته اداره می‌کند به همشهری توضیح می‌دهد که از سال1380 دیگر در این خطه کاری نبود و اغلب افراد به‌جای کشاورزی سراغ کارگری در شهرهای دیگر می‌رفتند. محمد نامجو معتقد است اگر کسی هم مانده درآمد و پولی نداشته که بتواند مهاجرت کند و کرایه خانه بدهد وگرنه همه می‌رفتند، هرچند گلخانه‌ها حالا کمی امید به روستا برگردانده‌اند. محمد خطیبی هم که از سال1398 گلخانه‌ای 1200متری راه‌اندازی کرده و با 2خانوار دیگر کار می‌کند هم گلخانه‌داری در این روستا را نتیجه خشکسالی سیستان و کم‌آبی هامون می‌داند که موجب شده حتی 7-6خانوار از اهالی که به کرمان، رفسنجان و زاهدان مهاجرت کرده بودند به روستا برگردند.

مکث
اگر حقابه نرسد
دهیار روستا البته در صحبت‌های خود به نکته‌ای اشاره می‌کند و آن، آینده گلخانه‌هاست: فقط چاه‌نیمه3 کمی آب دارد و اگر آب آن هم تمام شود، ما هم دوام نمی‌آوریم و مجبور به کوچ می‌شویم. اگر حقابه هامون را بدهند زنده می‌مانیم‌ وگرنه زندگی در منطقه سیستان و زابل منقرض می‌شود و زندگی، اینجا، از بین می‌رود.