بلیت هواپیما‌‌در هزارتوی تصمیم‌گیری

بازار بلیت هواپیما شرایط نامساعدی را تجربه می‌کند. درحالی‌که شرکت‌های هواپیمایی منکر کاهش عرضه یا افزایش قیمت فروش بلیت هستند، مسافران باید بلیت را با قیمت‌های گزاف و از واسطه‌ها خریداری کنند. این موضوع باعث شده تا رئیس سازمان هواپیمایی کشوری در نامه به سازمان تعزیرات حکومتی خواستار برخورد با کانال‌ها و سایت‌های متخلف شود؛ اما اصل ماجرا چیست؟
از سال 1394در راستای اجرای ماده ۱۶۱ قانون برنامه پنجم توسعه، قیمت‌گذاری دستوری برای بلیت هواپیما منتفی شد و قاعده‌ای برای آزادسازی قیمت بلیت در چارچوب نرخنامه مصوب مدنظر قرار گرفت. براساس این نرخنامه، بازه قیمتی مشخصی برای فروش بلیت در یک مسیر مشخص تعیین شده بود و شرکت‌های هواپیمایی در فضایی رقابتی و به فراخور عرضه و تقاضا، نسبت به فروش صندلی‌های هر پرواز اقدام می‌کردند. طبیعتاً در این فرایند، شرکت‌ها در زمان کاهش تقاضای سفر مجبور به عرضه بلیت با کمترین قیمت مصوب بودند و در زمان افزایش تقاضا مانند ایام نوروز، بهای بلیت خود را تا حداکثر نرخ مصوب بالا می‌برند. گرچه در این فرایند نیز به‌واسطه محدودیت‌های تحریم و زمینگیر شدن ناوگان، امکان اختلال در دوره‌های افزایش تقاضای سفر وجود داشت و بلیت‌فروشی در بازار سیاه با نرخ بالاتر از مصوبه مشاهده می‌شد اما از مجموع جهات توانسته بود فضای بهتری ایجاد کند.
شرکت‌های هواپیمایی نیز در این وضعیت قدرت بیشتری برای سودسازی و به‌تبع آن رسیدگی به ناوگان خود داشتند. در ادامه، با وقوع موج‌های تورمی از سال 1397، اجرای قاعده اجرایی برای آزادسازی قیمت بلیت هواپیما در حالی ادامه پیدا کرد که دولت وقت مانع از تعدیل این نرخنامه به‌تبع تورم و رشد هزینه‌ها بود. درنتیجه آشفتگی بازار فروش بلیت در دوره‌های افزایش تقاضای سفر بیشتر شد و افراد بیشتری مجبور شدند در دوره‌های خاص بلیت خود را از واسطه‌ها و با قیمت‌های بالاتر خریداری کنند. در این میان، همزمان با سرکوب قیمت در نرخنامه بلیت هواپیما، از اسفند 1398به‌واسطه شیوع کرونا، شرایط بدتری برای شرکت‌های هواپیمایی رقم خورد.
آنها مجبور شدند باوجود کاهش تقاضای سفر هوایی، همچنان پروازهای خود را با 60درصد ظرفیت ادامه دهند.
در ماه‌های اخیر نیز افزایش قیمت بلیت هواپیما به ستاد تنظیم بازار ارجاع شده اما اعلام نرخ‌های جدید‌، در بوروکراسی این ستاد معطل مانده و بازار به‌دست واسطه‌هایی افتاده است که خوب می‌دانند چطور بلیت هواپیما را با سودهای نجومی به مردم بفروشند.‌