یوزها چگونه از حوادث جاده‌ای مصون می‌مانند؟

احمد رادمان- سرپرست پارک ملی توران

ناامن بودن جاده میامی - سبزوار، تنها یکی از دلایل مهم کشته شدن یوزهاست و علت اصلی تصادفات جاده‌ای یوزها، زیاد شدن جمعیت‌ آنها و کوچک بودن قلمروشان است.
مشکل، ایمن نبودن جاده‌، رانندگی با سرعت بالا، روشنایی نامناسب در بخش‌هایی از جاده است؛ ولی تمام مشکل، فقط این نیست. جاده از منطقه‌ای عبور می‌کند که 2 طرف آن، زیستگاه یوز است. مسئله اصلی این است که زیستگاه یوزها کم وسعت است. یوزپلنگ قبلا در همه نقاط ایران مثل کرمان، یزد و اصفهان زیست می‌کرد، اما در حال حاضر به هر دلیلی در بعضی از این مناطق وجود ندارند و به سمت نواحی شمالی کشیده شده است؛ یعنی در توران واقع در استان سمنان و میاندشت در استان خراسان شمالی.
یوزها بسیار قلمروطلب هستند. یک  یوز نر به نام «هومینو» مدتی پیش ۲۰۰ کیلومتر از اصفهان تا یزد را طی کرد، چون قلمرو زیادی برای خود می‌طلبد. در پارک ملی توران، آنها باید از عرض جاده هم عبور کنند که متأسفانه اتفاق تلخ تصادف هم برایشان رخ می‌دهد.
وسعت منطقه توران که همه کارشناسان هم با آن موافقند، به‌دلیل قلمروطلبی یوزها گنجایش این تعداد یوز را ندارد و زیستگاه این حیوان باید تا نقاط دیگر هم کشیده شود و گسترش پیدا کند. با همه این اوصاف، یکی دیگر از عوامل مهم عبور یوزها از جاده، آن است که زیستگاه شان توسط دام ناامن می‌شود. چه در نواحی شمالی و چه در نواحی جنوبی. یوزپلنگ‌ها گاهی به دنبال نقطه امن برای زادآوری هستند و به همین دلیل از عرض جاده عبور می‌کنند که ممکن است با خودروهای عبوری تصادف کنند. درست مثل اتفاقی که برای «ماجراد» یوزپلنگ بارداری که ۶ فروردین‌ماه امسال در جاده میامی در تصادف با خودرو کشته شد رخ داد.
باید به سمتی پیش برویم که زیستگاه‌های جنوبی و جنوب شرق توران برای زیست یوزها امن شود. جنوب شرق توران که به بردسکن و از آنجا به طبس می‌رسد، از زیستگاه‌های بسیار خوب یوزپلنگ آسیایی است که باید هرچه بیشتر ایمن‌سازی شود و به سمت خراسان رضوی، خراسان جنوبی و یزد گسترش پیدا کند.
باید زودتر وسعت زیستگاهی اینگونه را افزایش داد تا یوزپلنگ‌ها مجبور به تردد از عرض جاده نشوند. اگر فنس‌کشی، تامین روشنایی، کنترل سرعت و نصب دوربین هم انجام شود، مسیر میامی تا سبزوار، طولانی است و به همین دلیل امکان تصادف بالاست. پس علاوه بر ایمن‌سازی جاده، باید کاری کرد تا یوزها به سمت نواحی شمالی توران کشیده نشوند. یوزپلنگ آسیایی، بدقلق‌ترین گربه‌سان دنیاست و تا نسل‌ اینگونه منقرض نشده، باید کاری کرد. منبع: همشهری آنلاین