استانهای تهران، خراسانرضوی، اصفهان، البرز، کرمان و قم در ردیف استانهای با ریسک جمعیتی بالا در معرض خطر فرونشست زمین هستند. استانهای دارنده پهنههای با خطر بالای فرونشست زمین نیز شامل اصفهان، تهران، کرمان، خراسانرضوی، البرز، فارس، یزد، همدان، مرکزی، چهارمحال و بختیاری، آذربایجانشرقی، زنجان، قم، اردبیل، کردستان، آذربایجانغربی، خراسان شمالی و کرمانشاه هستند. براساس مطالعات انجامشده 31شهر در استاناصفهان دارای پهنههای با خطر بالای فرونشست زمین هستند که استاناصفهان را در ردیف نخست سکونتگاههای شهری با بیشترین زون فرونشست قرار دادهاند. پس از آن استان تهران با ۳۰شهر، کرمان با ۲۵شهر و خراسانرضوی با ۲۴شهر در رتبههای بعدی مخاطره فرونشست قرار دارند. در میان محدودههای واقع بر پهنههای با خطر بالای فرونشست زمین، شهرهای استان خراسانرضوی وضعیت نامطلوبتری دارند. پس از آن استانهای تهران، اصفهان، یزد، کرمان و قم با دارا بودن تعداد واحدهای مسکونی فاقد اسکلت، در پهنههای فرونشستی، خطر ریسک بالا را تجربه میکنند.
البرز
متوسط فرونشست زمین در البرز 3تا 4سانتیمتر برآورد شده است. البته فرونشست در مهرشهر و کمالشهر بین 6تا 7سانتیمتر و در دشتهای غربی همچون نظرآباد بین ۲۷ تا ۲۸سانتیمتر برآورد شدهاست. بیش از 70درصد آب آشامیدنی در استان البرز از منابع آب زیرزمینی تامین میشود که به بحران فرونشست در استان البرز دامن زده است. مهمترین دلیل فرونشست در البرز استفاده بیش از اندازه و نادرست از منابع آبی زیرزمینی و مرگ آبخوانهاست. دشتهای کرج، هشتگرد، تهراندشت، تنکمان و اشتهارد ازجمله مناطق این استان هستند که براساس مطالعات سازمان نقشهبرداری کشور سالانه بین ۲۴ تا ۳۰سانتیمتر فرونشست دارند.
فارس
استان فارس با 56سانتیمتر فرونشست سالانه رکورددار فرونشست در جهان است. میانگین فرونشست در محدوده مرکزی این استان از منطقه مرودشت تا قیر و کارزین سالانه حدود ۶سانتیمتر برآورد میشود. در محدوده فسا و داراب نیز در یک دهه گذشته، میانگین فرونشست ۳۲سانتیمتر هم رخ داده است که در کشور بیسابقه است. در منطقه ایزدخواست این استان، شکافی بین کوه و دشت ایجاد شده که درصورت پیشرفت فرونشست، امکان کشاورزی در زمینهای زراعی این محدوده وجود ندارد.
قم
خشکسالی و برداشت بیرویه آب از منابع زیرزمینی، این استان را در ردیف ۱۸استان با خطر بالای فرونشست قرار داده است.
همدان
بخش زیادی از دشتهای کبودرآهنگ و فامنین در استان همدان دارای سنگ بستر انحلالپذیر هستند که بهدلیل همین مسئله سرعت فرونشست در این استان افزایش یافته است.
خراسان شمالی
8دشت از ۱۱دشت خراسان شمالی، بهدلیل فرونشست، دشت ممنوعه بحرانی اعلام شدهاند و کارشناسان میگویند درصورت اصلاح نشدن برداشت زیاد آب از سفرههای زیرزمینی احتمال افزوده شدن بر تعداد دشتهای بحرانی این استان وجود دارد.
اردبیل
ناسا، دشت اردبیل بهویژه دشت ویلکیج (آبی بیگلو) را درخصوص فرونشست زمین در وضعیت قرمز قرار داده و این دشتها اکنون در فهرست مناطق ممنوعه برداشت آب زیرزمینی در ایران قرار گرفتهاند.
خراسان رضوی
فرونشست در ۶ دشت مشهد، نیشابور، کاشمر، بردسکن، خواف و جوین بحرانی شده است. دشتهای نیشابور و خواف دارای عوارض سطحی فرونشست و شکافهای چندکیلومتری و بازشدن زمین تا 50سانتیمتر به عمق یک تا 3مترمربع هستند. فروچالههایی با عمق 2.5متری نیز در این دشتها ثبت شدهاند. فرونشست در دشت مشهد سالانه تا ۱۷سانتیمتر برآورد شده است که بیشتر در خارج از بافت مسکونی رخ نشان داده است. در مرکز، جنوب و جنوب غرب شهر مشهد اما فرونشست رخ نداده و این شهر در بخشهای شمال، شمال شرق و شرق دارای نشست صفر تا 3سانتیمتر بوده و در مناطق شمالغربی شهر مشهد فرونشست 3 تا ۶سانتیمتری رخ داده است.
بحران فرونشست در ایران
در همینه زمینه :