چرخش فلسطین به‌سمت مقاومت مسلحانه

رضا عمویی- روزنامه‌نگار

کرانه باختری این روزها با موجی از درگیری‌ها و حملات مسلحانه روبه‌رو‌ست. از 2‌ماه گذشته که کابینه راست‌گرای بنیامین نتانیاهو قدرت را در تل‌آویو در دست گرفته، کرانه باختری تقریبا هیچ روزی را بدون درگیری سپری نکرده است. از یکشنبه گذشته نیز حملات شهرک‌نشینان صهیونیست به مناطق حومه نابلس ازجمله روستای حواره به‌صورت روزانه ادامه دارد و بسیاری از خودروها، خانه‌ها و اموال شهروندان فلسطینی در این حملات آسیب دیده است. این تنش‌ها به‌طور کلی واکنشی معنادار از سوی گروه‌های فلسطینی به موج سرکوب و سیاست‌های کابینه تندرو تل‌آویو است که به‌ویژه در 2‌ماه گذشته شدت گرفته است. شدت تنش‌ها و درگیری‌ها در کرانه باختری را براساس آماری که مرکز اطلاع‌رسانی فلسطین منتشر کرده نیز می‌توان درک کرد. براساس گزارش این مرکز، فقط در‌ ماه فوریه یعنی طی یک ‌ماه گذشته تا‌کنون 1177عملیات (مسلحانه و غیرمسلحانه) از سوی نیروهای فلسطینی علیه صهیونیست‌ها انجام شده که در این عملیات‌‎ها حداقل 8صهیونیست کشته شده‌اند. همچنین از ابتدای سال‌جاری یعنی از حدود 2‌ماه پیش تاکنون آمار تلفات صهیونیست‌ها به 15نفر می‌رسد. در همین مدت 2‌ماه نیز بیش از 62فلسطینی در یورش نظامیان و شهرک‌نشینان صهیونیست به شهادت رسیده‌اند که این آمار بالاترین آمار شهدای فلسطینی کرانه باختری طی 2‌ماه از سال2005 تا‌کنون است.
عملیات‌‌های گسترده نیروهای فلسطینی در کرانه باختری را می‌توان نشانه‌ای از گرایش بیشتر به‌سوی اقدامات مسلحانه علیه اشغالگران قلمداد کرد. المانیتور در گزارشی با اشاره به محبوبیت گروه‌های مسلح فلسطینی در کرانه باختری می‌نویسد: با وجود انجام عملیات سرکوب فلسطینی‌ها تحت عنوان عملیات «موج‌شکن» توسط نظامیان صهیونیست برای ریشه‌کنی گروه‌های مسلح در کرانه باختری، فعالیت گروه‌های فلسطینی به‌سرعت در حال گسترش در سراسر کرانه باختری است و به‌طور فزاینده‌ای جوانان جذب این گروه‎ها می‌شوند.
هفته گذشته نیز وقتی گروه مقاومت عرین‌الاسود در فضای مجازی فراخوان تجمع خیابانی فلسطینی‌ها را داد، ده‌ها هزار نفر از ساکنان کرانه باختری به خیابان‌ها آمدند و شعارهایی با محتوای انتقام سردادند. «خلیل شاهین»، مدیر مرکز تحقیقات سیاسی و مطالعات استراتژیک فلسطین به المانیتور می‌‌گوید: «استقبال گسترده از فراخوان گروه عرین‌الاسود از سوی فلسطینی‌ها حاکی از حمایت گسترده از گروه‌های مسلح و بی‌اعتمادی به تشکیلات خودگردان است.» شاهین می‌افزاید: «در نگاه فلسطینی‌ها روابط سیاسی و امنیتی تشکیلات خودگردان با تل‌آویو پس از ربع قرن مذاکرات به بن‌بست رسیده و فلسطینی‌ها به سلاح بیش از میز مذاکره امید دارند.» همچنین براساس نتایج یک نظرسنجی که در دسامبر2022 یعنی حدود 2‌ماه پیش توسط مرکز تحقیقات سیاسی و نظرسنجی فلسطین انجام شد، حداقل 72درصد فلسطینی‌ها در کرانه باختری و نوار غزه از تشکیل و فعالیت گروه‌های مسلحی مانند «عرین‌الاسود» حمایت می‌کنند. نتایج این نظرسنجی همچنین به این مسئله اشاره می‌کند که 79درصد از فلسطینی‌ها معتقدند که گروه‌های مسلح بایستی سلاح‌های خود را حفظ کنند.

   مهم‌ترین گروه‌های مسلح فلسطینی
به‌طور کلی بیشتر احزاب سیاسی فلسطین دارای شاخه‌های نظامی هم هستند؛ اگرچه رابطه ساختاری و سازمانی بین شاخه سیاسی و نظامی آنها روشن نیست. با این حال، از آنجا که بیشتر گروه‌های سیاسی فلسطینی‌ در منطقه کرانه باختری متمرکز هستند، تنوع گروه‌های مسلح فلسطینی نیز در این بخش بیشتر از نوار غزه است. در حال حاضر مهم‌ترین گروه‌های مسلح فعال در فلسطین را می‌توان گروه‌های ذیل عنوان کرد:

   گردان‌های عزالدین قسام
گردان‌های عزالدین قسام یکی از قدیمی‌ترین گروه‌های مسلح فعال در کرانه باختری است که در سال1991 به‌عنوان شاخه نظامی گروه سیاسی حماس تأسیس شد. این گروه در حال حاضر بزرگ‌ترین و مجهزترین گروه مسلح در غزه هم به شمار می‌‎رود و در چندین جنگ علیه رژیم صهیونیستی مشارکت داشته است. در سال‌های اخیر، ظرفیت موشکی و راکتی گردان‌های عزالدین قسام به میزان قابل توجهی افزایش یافته و با پهپادها و نیروهای کماندوی دریایی چند رزمایش موفق برگزار کرده است. این گروه مسلح دارای نیروی امنیتی داخلی خود با نام المجد است. محمد ضیف، رهبری گردان‌های عزالدین قسام را برعهده دارد و مروان عیسی معاون اوست. درحالی‌که غزه همچنان مرکز گردان‌های عزالدین قسام است، اما این گروه همزمان در کرانه باختری ازجمله در شهر جنین هم فعال است.
گردان‌های عزالدین قسام در همکاری با گردان‌های شهدای الاقصی فتح و گردان‌های القدس جهاد اسلامی در شهر جنین، ائتلافی مسلح تحت عنوان گردان جنین را تشکیل می‌دهند.

   عرین‌الاسود
گروه مسلح عرین‌الاسود(به معنای بیشه شیران) در شهر قدیمی نابلس در شمال کرانه باختری فعال است. این گروه پس از شهادت ابراهیم النابلسی در تابستان2022 اعلام موجودیت کرد. برخلاف بسیاری دیگر از گروه‌های مسلح فلسطینی که وابسته به احزاب سیاسی هستند، اما عرین‌الاسود هیچ‌گونه وابستگی سیاسی ندارد و عملیات‌‌های متعدد اعضای آن طی چند ‌ماه گذشته در کرانه باختری با حمایت «گردان نابلس» همراه بوده است. بنا به گزارش منابع عبری‌زبان، همه مؤسسان عرین‌الاسود زیر 25سال ‌داشته‌اند که در درگیری‌های چند‌ماه گذشته به شهادت رسیدند. رهبر فعلی این گروه با نام مصعب شتیه در سپتامبر2022 توسط تشکیلات خودگردان فلسطین دستگیر شد و اکنون در زندان است. گروه عرین‌الاسود، اکنون هدف بیشترین حملات نیروهای امنیتی رژیم صهیونیستی است. به‌دلیل عدم‌وابستگی عرین‌الاسود به جریان‌های سیاسی فلسطینی، نسل جدید جوانان در کرانه باختری اغلب جذب این گروه می‌شوند.

   گردان‌های قدس
گردان‌های قدس (سرایا القدس) که شاخه نظامی جهاد اسلامی فلسطین به شمار می‌رود، پس از گردان‌های عزالدین قسام حماس، دومین گروه مسلح بزرگ در غزه هستند. شاخه نظامی جهاد اسلامی همچنین حضور خود در کرانه باختری را توسعه داده و اغلب با گردان‌های عزالدین قسام حماس همکاری دارد. این گروه نیز به‌طور عمده در شهرهای نابلس و جنین فعال است. فتحی شقاقی از بنیانگذاران این گروه توسط صهیونیست‌ها در سال1995 به‌شهادت رسید. جنگ سیف‌القدس در بهار سال گذشته در واقع جنگ رژیم صهیونیستی علیه مقرها و پایگاه گردان‌های قدس در نوار غزه بود که در نتیجه آن 248نفر در نوار غزه به شهادت رسیدند. همچنین گردان‌های قدس با شلیک بیش از 4000موشک و راکت توانستند توان موشکی خود را به رخ تل‌آویو بکشند.

   گردان‌های شهدای الاقصی
گردان‌های شهدای الاقصی در جریان انتفاضه دوم به‌عنوان گروه نظامی مرتبط با فتح ظهور کردند. این گردان‌ها توسط فعالان اردوگاه آوارگان «بالاتا» در نزدیکی نابلس تاسیس شدند و از آن زمان در سراسر کرانه باختری و غزه در حال فعالیت هستند. فتح هرگز به‌صورت رسمی ارتباط با این گروه را تأیید نکرده و رابطه بسیاری از رهبران فتح با گردان‌های شهدای الاقصی مبهم است. گردان‌های شهدای الاقصی توسط زکریا زبیدی، فعال جنبش فتح که در حال حاضر در زندان اسرائیل است، اداره می‌شود. تشکیلات خودگردان فلسطین از سال2007 تا 2008 عملیاتی امنیتی را علیه اعضای این گروه در نابلس و جنین به‌راه‌انداخت. در سال2010، اعضای باقیمانده از این گروه مسلح، از طریق تشکیلات خودگردان با تل‌آویو به توافق رسیدند تا در ازای تسلیم سلاح‌های خود، از لیست تحت تعقیب اسرائیل خارج شوند و بسیاری از اعضای این گروه جذب نیروهای امنیتی تشکیلات خودگردان شدند. تعداد محدودی از این گروه همچنان فعالند و برخی دیگر از اعضای قدیمی آن گروه‌های انشعابی مختلفی را مانند گردان‌های شهدای الاقصی شاخه نضال العمودی، گردان‌های شهدای الاقصی شاخه جیش‌الاصفه، گردان‌های شهدای الاقصی شاخه ایمن جودا و گروه مقاومت مردمی ‌تشکیل دادند.

   گردان‌‌های ابوعلی مصطفی
گردان‌های ابوعلی مصطفی شاخه مسلح «جبهه مردمی برای آزادی فلسطین» هستند. آنها هم در کرانه باختری و هم در غزه فعالیت می‌کنند. این گروه در جریان انتفاضه دوم اقدامات مسلحانه علیه اشغالگران در کرانه باختری انجام داد و همچنان در کرانه باختری فعال است، اما اوج فعالیت آنها به انتفاضه دوم بازمی‌گردد.