چین در مقابل استارلینک

 عمادالدین قاسمی پناه-روزنامه‌نگار

از زمانی که ماهواره‌های استارلینک در مدار قرار گرفتند، یکی از کشورهایی که آنها را تهدیدی برای خود دانست، چین بود. جنجالی‌ترین واکنشی هم که این کشور و البته روسیه نسبت به ماهواره‌های استارلینک داشتند، اعلام منهدم کردن آنها بود. اما حالا چینی‌ها مدعی شده‌اند که ماهواره‌های ساخت آنها می‌توانند تجهیزات را برای انجام عملیات علیه ماهواره‌های استارلینک حمل کنند. ایران هم اهمیت این فناوری نوین را درک کرده و بارها متولیان ارتباطات و فناوری اطلاعات کشور اعلام کرده‌اند که از فناوری اینترنت ماهواره‌ای کشورهای دیگر، با شرط پذیرش قوانین سرزمینی یا به‌عبارتی landing rights استقبال می‌کنند. با این اوصاف، انتظار می‌رود که ایران و چین با تفاهمنامه‌هایی که در حوزه فناوری اطلاعات امضا کرده‌اند، منظومه‌های ماهواره‌ای را هم مورد توجه قرار داده باشند. یکی از مهم‌ترین کاربردهای اینترنت ماهواره‌ای در مناطق دورافتاده است. همین موضوع باعث شده که چینی‌ها از ارسال حدود 13هزار ماهواره کوچک در آینده نزدیک به مدار خبر دهند.

توان عملیاتی ماهواره‌های چین
همچنین یکی از مواردی که به آن اشاره شده حمل تجهیزات ضد‌استارلینک برای انجام عملیات‌هایی مثل شنود ماهواره‌های آن به وسیله ماهواره‌های چینی است. علاوه بر این، پژوهشگران چینی از برنامه‌ای راداری نام برده‌اند که می‌تواند ماهواره‌های استارلینک را شناسایی و ردیابی کند. متخصصان همچنین به تشکیل ائتلافی با دیگر کشورها علیه سرویس ماهواره‌ای اسپیس‌ایکس اشاره کرده‌اند و خواستار برنامه‌هایی برای فشار به این شرکت به‌منظور انتشار اطلاعات مداری دقیق ماهواره‌های استارلینک شده‌اند. استفاده از عبارت کنسرسیوم بین‌المللی در اظهارات سالاریه و همچنین اعلام تشکیل ائتلاف با دیگر کشورها علیه سرویس اسپیس ایکس از سوی چین، شاید در یک راستا قرار بگیرد.

نارضایتی از استارلینک
چین تا به امروز چندین ‌بار نارضایتی‌ خود را از سرویس ماهواره‌ای استارلینک اعلام کرده است. اما حالا به‌نظر می‌رسد که می‌خواهد مجموعه عظیمی از ماهواره‌ها را به مدار بفرستد تا ضمن رقابت با اینترنت ماهواره‌ای شرکت اسپیس‌ایکس، امکاناتی را علیه ماهواره‌های استارلینک فراهم کند. درواقع عمده نگرانی چین درباره ماهواره استارلینک، نظامی‌سازی‌ این ماهواره‌هاست. به همین‌خاطر، این کشور با پرتاب ماهواره‌های خود علاوه بر رقابت با استارلینک می‌خواهد بر ماهواره‌های ایلان ماسک نظارت هم داشته باشد. چینی‌ها مدعی شده‌اند که این کشور می‌خواهد شبکه ماهواره‌ای عظیمی به نام GW را در مدار نزدیک به زمین قرار دهد. طبق این برنامه، پکن 12هزار و 992ماهواره را به مدار می‌فرستد تا اینترنت ماهواره‌ای ارائه کند. فعلاً مشخص نیست که چین چه زمانی می‌خواهد ماهواره‌های خود را پرتاب کند، اما این کار پیش از تکمیل منظومه ماهواره‌ای استارلینک انجام خواهد شد.

مدارها در حال پر شدن هستند
چین می‌خواهد، پیش از اشغال کامل مدار به وسیله ایلان ماسک، ماهواره‌های خود را در مدار قرار دهد. شرکت اسپیس ایکس تا امروز بیش از 3هزار ماهواره را در مدار قرار داده، اما براساس برنامه‌ای که اعلام کرده تا سال 2027 تعداد ماهواره‌های خود را به بیش از 12هزار خواهد رساند. این شرکت با این حال، عدد نهایی ماهواره‌های خود را 40هزار ماهواره اعلام کرده است. آنگونه که متخصصان این حوزه اعلام کرده‌اند ماهواره‌های چین می‌توانند در مدارهایی قرار بگیرند که استارلینک هنوز ماهواره‌ای در آنها مستقر نکرده است. همین موضوع، ضرورت استفاده ایران از منظومه‌های ماهواره‌ای را نشان می‌دهد. چند‌ماه پیش هم حسن سالاریه، رئیس سازمان فضایی ایران گفت: «برای ساخت منظومه ماهواره‌ای شبیه به استارلینک در کوتاه‌مدت، نیاز به شکل‌گیری یک کنسرسیوم بین‌المللی برای همکاری با کشورهای علاقه‌مند به این کار داریم که رایزنی‌هایی در این‌باره انجام شده و ظرف چند سال آینده به آن دست پیدا خواهیم کرد.»

امکان استفاده ایران؟
گسترش اینترنت ماهواره‌ای از سوی کشورهای مختلف اما با استقبال وزیر ارتباطات روبه‌رو شده است. حدود 2‌ماه پیش بود که عیسی زارع‌پور در واکنش به فعال شدن اینترنت ماهواره‌ای در ایران گفت: «اینترنت ماهواره‌ای فعال شده است اما در جریان اینکه چه تعداد فعال شده است، نیستم. صاحب و دارنده این شرکت که این خدمات را ارائه می‌کند می‌تواند آمار صحیح را بدهد.» او با اشاره به اینکه ما مقررات سرزمینی یا «لندینگ رایت» خود را تهیه، مصوب و به اپراتورهای منظومه‌های ماهواره‌ای ابلاغ کردیم، ادامه داد: «آنها درصورتی که می‌خواهند در ایران فعالیت قانونی داشته باشند، ملزم به رعایت قواعد سرزمینی جمهوری اسلامی ایران هستند.» زارع‌پور درواقع استقبال از اینترنت ماهواره‌ای را مشروط به رعایت قواعد سرزمینی از سوی شرکت‌های ارائه‌دهنده این نوع اینترنت دانست.