یادداشت
تولید‌کننده‌ای که خودش پرمصرف است
مالک شریعتی؛ نماینده مجلس
ایران یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین دارندگان منابع انرژی در جهان است که با صرف‌نظر از اثرات مخرب تحریم‌های یک دهه اخیر، در زمینه تولید و صادرات، موفقیت‌های نسبتا خوبی داشته و دارد اما از آن طرف خود نیز یکی از مصرف‌کنندگان بزرگ انرژی در جهان است به‌گونه‌ای که جزء کشورهای پر مصرف انرژی است و شدت مصرف انرژی در ایران بسیار بیشتر از استانداردها جهانی است و تکالیف بالادستی رعایت نشده است. یکی از علل اصلی این موضوع آن است که گرچه در سمت مدیریت تولید تقریبا تمرکز ساختاری خوبی در کشور وجود دارد و وزارت نفت و وزارت نیرو متولی تولید انرژی کشورند، متأسفانه در سمت مدیریت مصرف، هیچ تمرکزی وجود ندارد. مصارف در بخش صنعت، ساختمان، کشاورزی و... غیرمتمرکز و رها شده است و وزارتخانه‌های نفت و نیرو برای مدیریت مصرف نه برای خود ماموریت جدی احساس می‌کنند نه این موضوع برایشان اولویت دارد و چه بسا تعارض منافع هم در این راستا بی‌تأثیر نبوده و نباشد! بنابراین لازم است مدیریت مصرف انرژی کشور یکپارچه شود. عملیاتی‌ترین و چابک‌ترین پیشنهاد، ایجاد معاونت راهبردی انرژی ذیل ریاست‌جمهوری و در کنار آن ایجاد صندوق بهینه‌سازی انرژی است. چیزی شبیه نسبت معاونت علمی و فناوری با صندوق نوآوری و شکوفایی که توانست جهش دانش بنیان‌ها در کشور را رقم بزند. با تاسیس این معاونت و صندوق به‌عنوان بازوی مالی، 4مجموعه شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت در وزارت نفت، معاونت بهره‌وری انرژی ساتبا در وزارت نیرو، ستاد مدیریت حمل ونقل و سوخت کشور در وزارت راه و دبیرخانه شورای‌عالی انرژی در سازمان برنامه و بودجه با تمامی وظایف محوله از آنها جدا شده و در این معاونت متمرکز می‌شوند و پروژه‌های کلیدی مدیریت مصرف با اقتدار بالاتر دنبال می‌شوند.
در یک نگاه کلی می‌توان گفت پروژه‌های اصلی سمت مصرف، عبارتند از:
تکمیل نظام IBT برای برق و گاز و آب که مورد استفاده عموم مردم است.
بازتوزیع یارانه بنزین به‌صورت اعطای سهمیه بنزین به خانوارهای فاقد خودرو و انتقال زیرساخت اجرای طرح به سیستم بانکی کشور
انتقال تمام یارانه انرژی به حلقه ماقبل مصرف‌کننده نهایی و حذف عملی مصارف غیربهینه و غیررسمی حامل‌های انرژی به‌خصوص گازوئیل
حذف رانت‌های بزرگ یارانه انرژی صنایع بزرگ پردرآمد نظیر سوخت حمل‌ونقل معادن و فولاد و صنایع بالادستی نفت و گاز
شریک کردن صنایع بزرگ در طرح‌های مدیریت مصرف با تضمین عدم‌قطع انرژی آنها در پیک مصرف
الزام تمام دستگاه‌های دولتی و بخش عمومی به رعایت کامل مقررات مبحث ۱۹ ساختمان
اجرای طرح‌های ضربتی تعویض بخاری و کولرهای پرمصرف در یک‌سال با کمک منابع داخلی شرکت‌های تابعه وزارت نفت و بخش خصوصی.
از طرف دیگر، در سمت تولید نیز تمرکز منابع داخلی شرکت‌های تابعه وزارت نفت بر پروژه‌های اصلی و حیاتی نظیر میادین مشترک نفت و گاز به‌ویژه فشارافزایی گاز پارس‌جنوبی با تعریف شرکت پروژه به‌صورت مشترک با صنایع بزرگ انرژی‌بر در بورس و جذب سرمایه سرگردان مردم راهگشا خواهد بود. در این زمینه به‌عنوان یک نمونه موفق، مدل قانون پتروپالایشگاه‌ها پیش چشم ماست که البته با کندی در اجرا مواجه است. آخرین نکته در زمینه ساماندهی وضعیت انرژی کشور، لزوم اصلاح رابطه مالی وزارت نفت و دولت با شرکت‌های تابعه وزارت نفت، اجرای طرح‌های زیرساختی میترینگ یا رصد لحظه‌ای تولید و به‌روزرسانی سیستم حسابداری هزینه‌های شرکت‌های تابعه وزارت نفت است که حتما باید مورد توجه قرار گیرد. کمیسیون انرژی مجلس، بسیاری از موارد فوق الذکر را در دستور کار قرار داده، پیش‌نویس تهیه و برخی از آنها را برای طرح در بودجه۱۴۰۲ تصویب کرده است و مابقی را در برنامه هفتم و احکام دائمی دنبال خواهد کرد.
