بترس از خطر گمراهی

هدف از پروپاگاندا تحقق منافع خاص بنگاه‌های تجاری و سیاسی است و طبعا برای برخی مفید و برای برخی مضر است؛ کار اصلی پروپاگاندا تهییج احساسات عمومی است که گاهی  با تولید اخبار جعلی و گمراه‌کننده، غیرواقعی و استفاده از تیترهای پر‌طمطراق به پیش می‌رود و کلیک‌های بی‌شماری را شکار می‌کند. این اخبار غلط، بی‌ربط یا انعکاس‌دهنده بخشی ناقص از واقعیت هستند. برخی از این محتواهای غلط می‌تواند آغشته به طنز ولی فریبکار باشد، از طرف نویسندگان یا منابع غیرمعتبر تولید شود و با ظاهری موجه راه نادرست خود را پیش گیرد.

وقتی سیاهی سفید می‌شود
به گزارش مرکز پژوهش همشهری، در دوران معاصر گسترش اینترنت و دسترسی به فضای مجازی، به راحت‌شدن پروپاگاندا کمک کرده و شیوه‌های پیچیده تبلیغاتی به راهی برای سفید جلوه‌دادن سیاهی‌ها و حق‌کردن باطل مطلق تبدیل شده‌ است. با این حال، سهولت ارتباط، سرعت دریافت اخبار و بیان نظر در رسانه‌های اجتماعی، به‌عنوان فضای عمومی جدیدی برای بحث و گفت‌وگو، استفاده‌نکردن از این فضا را محال کرده است. براساس داده‌های دیتا ریپورتال، بیش از 62درصد از جمعیت جهان کاربر اینترنت هستند و با صرف میانگین دو‌و‌نیم ساعت در روز از پلتفرم‌های آنلاین برای دریافت اخبار و بیان نظرات خود استفاده می‌کنند. یک نظرسنجی جدید، وسیع و جهانی روی شهروندان 18اقتصاد پیشرفته دنیا (ایالات متحده، هلند، فرانسه، بریتانیا، کانادا، بلژیک، آلمان، ایتالیا، یونان، اسپانیا، کره‌جنوبی، سوئد، مالزی،  ژاپن، لهستان، سنگاپور و مجارستان) نشان می‌دهد شهروندان عادی، رسانه‌های اجتماعی را به‌عنوان یک مؤلفه سازنده و در عین حال مخرب برای زندگی سیاسی می‌بینند. در سراسر کشورهای مورد نظرسنجی، یک میانه 57درصدی از مردم می‌گویند که رسانه‌های اجتماعی اثر خوبی روی دمکراسی در کشورشان داشته و 35درصد گفته‌اند کارکردی منفی دارد. در کشورهایی که ارزیابی‌ مردم از تأثیر رسانه‌های اجتماعی تا حد زیادی مثبت است، اکثر آنها بر این باورند که این فضا تأثیرات مخربی نیز داشته و به‌ویژه، منجر به دستکاری افکار عمومی و ایجاد تفرقه در جوامع شده است. یک میانه 84درصدی از مردم معتقدند دسترسی به اینترنت و رسانه‌های اجتماعی باعث شده ذهنیت افراد با اطلاعات نادرست و شایعات راحت‌تر دستکاری شود و بستری برای بروز رفتارهای غیرمتمدنانه فراهم شود. این شهروندان پروپاگاندا را یک تهدید بزرگ در مقیاس جهانی دانسته‌اند. برای تطبیق این نتایج با وضعیت فعلی ایران، از مجتبی کشوری، مدیرکل اتاق وضعیت معاونت فضای مجازی صدا‌و‌سیما نظر مردم ایران را جویا شدیم. براساس آمار، بیش از 32درصد از کاربران بالای 18سال اینترنت و فضای مجازی در ایران معتقدند دنیا بدون رسانه‌های اجتماعی جای بهتری برای زندگی است. مطالعات افکارسنجی نشان می‌دهد شبکه‌های اجتماعی رایج در ایران توسط 2 تا 3درصد از کاربران جهت پیگیری اخبار سیاسی استفاده می‌شود با وجود این، کاربران ایرانی، شبکه‌های اجتماعی را باعث تقویت روابط اجتماعی خود می‌دانند.

جذابیت‌های فضای مجازی ما را نکشد
دستکاری، تفرقه‌افکنی و عدم‌ارتقای سطح رفتار اجتماعی در دنیای آنلاین، کارکردهای منفی فضای مجازی است اما چه چیزی این فضا را دوست‌داشتنی و اجتناب‌ناپذیر کرده است؟ اکثر شهروندان کشورهای مورد بررسی می‌گویند در نظام سیاسی فعلی کشورشان صاحب قدرت و صدا نیستند اما فضای مجازی بستری برای ارائه نظر به آنها می‌دهد و صدای آنها را به گوش مسئولان می‌رساند. رسانه‌های اجتماعی همچنین ما را در جریان اطلاعات قرار می‌دهند. گزارش‌های جهانی نشان داده اکثر مردم بر این باورند که مطلع ماندن از رویدادهای داخلی و بین‌المللی بخشی از شهروند خوب‌بودن است که با اینترنت و رسانه‌های اجتماعی این کار آسان شده است. از دیگر سو، رسانه‌های اجتماعی تا حدودی در افزایش آگاهی عمومی، تغییر افکار مردم در مورد مسائل، جلب توجه مقامات و تأثیرگذاری بر تصمیمات مؤثر است پس باید در استفاده از این رسانه‌ها حرفه‌ای باشیم.