چرا نق می‌زنیم؟

امروزه افراد زیادی در جامعه از جایگاهی که در آن قرار گرفته‌اند ناخرسندند. این نوع نگاه را بین آدم‌های مختلف جامعه در گروه‌های مختلف شاهد هستیم. چه مرد و چه زن در جایگاه‌های مختلف فرهنگی و اجتماعی و تحصیلی شامل این شرایط شده‌اند. نارضایتی مردم و برطرف‌نشدن نارضایتی، یکی از زمینه‌های شکل‌گیری و تداوم رفتاری است که می‌توانیم آن را نق‌زدن بنامیم. مسئله نق‌زدن و بهانه‌جویی‌های پی در پی در جامعه زیاد شده و تبدیل به بخشی از زندگی روزمره مردم شده است. با توجه به اهمیت این مسئله، مؤسسه همشهری پیمایشی تلفنی در رابطه با این موضوع انجام داده است تا بتواند نظر مردم را در این رابطه مورد بررسی قرار دهد. در همین راستا، پرسشنامه‌ای شامل 4سؤال در موضوع نق‌زدن و بهانه‌جویی‌های مکرر در جامعه تدوین شد تا در یک نظرسنجی تلفنی با حضور شهروندان تهرانی تکمیل شود. در این نظرسنجی که توسط مدیریت تحقیق و توسعه همشهری صورت گرفته، 563نفر از شهروندان تهرانی از مناطق 22گانه تهران شرکت کردند. گزارش این پژوهش در ادامه ارائه می‌شود.

نتیجه‌گیری
یافته‌های این پژوهش حاکی از این است که شرایط اقتصادی و اوضاع معیشتی، مهم‌ترین علت بروز بهانه‌جویی‌های مداوم یا به‌اصطلاح «نق‌زدن» به‌حساب می‌آید. البته این نکته باید مورد توجه قرار گیرد که رضایت از اوضاع معیشتی و اقتصادی، امری نسبی و مقایسه‌ای بوده و زمانی شکل می‌گیرد که مردم خود را با دیگران مقایسه کنند. حال ممکن است که این مقایسه، مقایسه خود با سایر مردم در جامعه باشد یا مقایسه خود با مردم سایر کشورها. آنچه مسلم است وجود شکاف طبقاتی و فاصله بین بالا و پایین شهر، نقش بسزایی در ایجاد این شکل از نارضایتی دارد. نکته دیگر این است که این پدیده، در حال تبدیل‌شدن به یکی از ویژگی‌های فرهنگی و هویتی مردم است. پاسخگویان معتقدند که امروزه این پدیده، با وجود اینکه تأثیری بر بهبود اوضاع ندارد، نسبت به گذشته در میان مردم رواج بیشتری یافته است؛ یعنی این روش رفتاری در حال نهادینه‌شدن است و اگر ادامه یابد ممکن است به افزایش خشم اجتماعی در جامعه منتهی شود.
نکته آخر هم به تجربه نق‌زدن برمی‌گردد؛ یعنی مردم به‌صورت تقریباً یکسان، نق‌زدن را در فضای مجازی و فضای واقعی، تجربه می‌کنند. این بدان معناست که حداقل در موضوع نق‌زدن، فضای مجازی برای برنامه‌ریزان و سیاستگذاران کشور، چندان گمراه‌کننده نخواهد بود.