دوره پهلوی، دوره سلطه بیگانگان بود

شهره کیانوش‌راد-روزنامه‌نگار

بیگانگان در دوره پـهلوی به‌دنبال یک دولت وابسته بودند و پهلوی این امر را برای آنها محقق کرده بود، به‌طوری که کشورهای خارجی اجازه داشتند در حوزه‌های مختلف دخالت کنند. موسی فقیه‌حقانی، پژوهشگر انقلاب اسلامی درباره فساد رژیم پهلوی می‌گوید: «فساد باعث شد که در دوران پهلوی پیشرفتی متناسب با نیازهای کشور حداقل در حوزه زیرساخت‌ها نداشته باشیم.» حقانی، استاد دانشگاه، مدیر گروه پژوهشی جامعه‌شناسی دوره پهلوی مؤسسه امام‌خمینی‌(ره) و معاون پژوهشی مؤسسه مطالعات تاریخ ایران است. او معتقد است دستاوردهای انقلاب و رشد و توسعه ایران پس از انقلاب اسلامی و پیشرفت دوران جمهوری اسلامی در حوزه‌های مختلف به هیچ‌وجه با کل دوران پهلوی و قاجار قابل‌مقایسه نیست. مقایسه اجمالی دستاوردهای انقلاب و رشد و توسعه ایران پس از انقلاب به روایت حقانی، نویسنده کتاب‌های «تاریخ فراماسونری در ایران» و «خاندان پهلوی به روایت اسناد» را بخوانید:



دوران پهلوی؛ دوران سلطه بیگانگان
در دوران قاجار جریان نفوذ در ایران حضور جدی داشت و در دوران پهلوی تبدیل به دوران سلطه بیگانگان شده بود، به‌گونه‌ای که در بسیاری از زمینه‌ها اجازه ورود نداشتیم مثلاً در حوزه فناوری‌ها به هیچ‌وجه ایران اجازه ورود نداشت، از فناوری‌های نظامی تا عرصه‌های علمی و صنعتی دیگر، در برخی از عرصه‌ها که می‌توانستیم ورود پیدا کنیم هر‌گونه که میل آنها بود باید عمل می‌شد؛ مثلاً در زمینه جاده‌ها و ارتباطات ریلی و جاده‌ای اینگونه بود.

راه‌آهن با مسیر دلخواه خارجی‌ها
بیگانگان و قدرت‌های بزرگ در دوران پهلوی بر عکس دوران قاجار اجازه کشیدن راه‌آهن را دادند، ولی مسیر را به دلخواه خود مشخص کردند، به این معنا که مجبور کردند باید راه‌آهن شمال به جنوب داشته باشیم درحالی‌که برای کشور ما راه‌آهن شرق به غرب مطلوب‌تر بود که بعد براساس آن بتوان سایر مناطق را ریل‌گذاری و به شبکه ریلی کشور اضافه کرد.
 
 حداقل راه‌سازی‌
 در دوره قاجار کشورهای انگلیس و روسیه اجازه کشیدن جاده را نمی‌دادند ولی در دوره پهلوی دیگر برای آنها اهمیتی نداشت که ایران بخواهد در مراکز میانی و جنوب و شمال جاده‌سازی داشته باشد اما غارت گسترده منابع ایران توسط بیگانگان و فساد رژیم پهلوی و ناکارآمدی آن اجازه نداد حتی در حوزه راه‌های مواصلاتی کشور نیز پیشرفت داشته باشیم.
 
 ممنوعیت ورود صنایع سنگین
در برخی از زمینه‌ها در دوران پهلوی ممنوعیت ورود داشتیم؛ مثل ذوب‌آهن و صنایع سنگین که هیچ‌وقت غربی‌ها اجازه نمی‌دادند ایران به سمت بهره‌برداری از این منابع حرکت کند.
 
مونتاژ‌کننده صنایع دم‌دستی بودیم
ایران در دوران پهلوی، فرصت‌های خوبی برای پیشرفت داشت، ولی به‌دلیل فساد از این فرصت‌ها استفاده نشد و باعث شد ایران در حوزه صنعت یک کشور کاملا عقب‌افتاده و مونتاژگر باشد که مونتاژ‌کننده صنایع دم‌دستی است.
 
نمره فناوری؛ صفر
مایحتاج مردم در حوزه محصولات کشاورزی از خارج وارد می‌شد و در حوزه فناوری صفر بودیم که به هیچ‌وجه قابل‌مقایسه با بعد از انقلاب نیست.

عقب‌مانده در خدمات عمرانی
حجم خدمات عمرانی بعد از انقلاب و تلاش برای تکمیل زیرساخت‌ها به هیچ‌وجه با دوره قاجار و پهلوی قابل‌مقایسه نیست. ایران تا سال۵۷ در زمینه گازرسانی، برق‌رسانی، آب‌رسانی، تلفن و بهداشت جزو کشورهای عقب‌مانده جهان بود.

وابستگی تکنولوژیک ایران به تولید خارجی
بخش عمده‌ای از نابه‌سامانی اوضاع اقتصادی در دوران پهلوی ناشی از وابستگی به کشورهای خارجی بود. روزنامه‌ رستاخیز در تاریخ تیرماه۱۳۵۷ درخصوص نابه‌سامانی اقتصادی ناشی از وابستگی گزارش می‌دهد: «متأسفانه در وضع کنونی باید مرغ را با قیمت گزاف برای تولید تخم‌مرغ جوجه‌کشی از خارج وارد کنیم. مرغ مادر گوشتی را در شرایط کنونی نمی‌توانیم در ایران تولید کنیم. تامین تغذیه این مرغ‌ها - ۷۰درصد غذای طیور- را باید از خارج از کشور وارد کنیم. البته با این‌همه وارد کردن‌ها برای اداره این صنعت تکنولوژی لازم و نیروی انسانی نداریم. یعنی طبق استاندارد معمولاً برای هر ۲هزار واحد دامی به یک دامپزشک نیازمندیم ولی در ایران متأسفانه برای هر ۴۳۱۹۶ واحد دامی یک دامپزشک وجود دارد.» این خبر یک نمونه بارز از وابستگی تکنولوژیک به تولید خارجی است که در رسانه‌های آن‌زمان درج شده بود.

تحول؛ ثمره انقلاب
گسترش شبکه‌های مواصلاتی، توزیع برق و خطوط تلفن در کشور اتفاقاتی است که بعد از انقلاب اسلامی به واسطه رویکرد انقلابی و رویکرد جهادی که در جوانان این کشور وجود داشت به‌وجود آمد.