گرمای همدلی در سرمای خوی

محمد جعفری-روزنامه‌نگار

از شنبه شب که زلزله، سرِ ایران (آذربایجان) را به لرزه درآورد، قلب ایرانیان در جای جای کشور با یاد زلزله زدگان می‌تپد و همه جویای وضعیت آنها هستند. از همان ساعات اولیه بود که گروه‌های امداد و نجات راهی مناطق زلزله زده شدند و امدادرسانی همچنان ادامه دارد. اما در این چند روز در خوی و روستاهای آسیب‌دیده چه گذشت و گروه‌های امدادی چگونه توانستند دست در دست یکدیگر با ایجاد همدلی از سوز سرمای زلزله خوی بکاهند؟

به گزارش همشهری،  زلزله خوی، نیروهای امداد و نجات از سازمان‌ها و ارگان‌های مختلف را به میدان آورده و همه دست در دست یکدیگر به‌دنبال امدادرسانی و برطرف کردن مشکلات زلزله‌زدگان هستند. یکی از این ارگان‌ها ارتش است که یگان‌ها‌ی مختلف آن از ساعات اولیه پس از وقوع زمین‌لرزه در مناطق زلزله‌زده حضور دارند و آنطور که ارشد نظامی ارتش در شمال غرب کشور به همشهری می‌گوید این حضور تا زمانی که نیاز باشد ادامه پیدا خواهد کرد. امیرسرتیپ علی حاجیلو، فرمانده قرارگاه منطقه‌ای شمالغرب نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران که فرماندهی ارتش در منطقه را برعهده دارد درباره تلاش‌های نیروهای ارتش برای امدادرسانی به زلزله زدگان به همشهری می‌گوید: «از ساعت‌های اولیه که زلزله در خوی اتفاق افتاد بلافاصله در تماس با ستاد مدیریت بحران، استاندار و فرماندار از طرف ارتش برای حضور در مناطق زلزله‌زده و امدادرسانی اعلام آمادگی کردیم. قرارگاه امداد و نجاتی به نام امام عصر راه‌اندازی شد و به یگان‌های مستقر در منطقه که شامل 3تیپ مرند، سلماس و قوشچی هستند آماده‌باش داده شد.»

اعزام گردان بلیات
او درباره یگان‌های مختلف ارتش که در مناطق زلزله‌زده حضور دارند می‌گوید: «در هر تیپ یک گردان به نام گردان بلیات وجود دارد که برای حضور در بحران‌هایی مثل سیل و زلزله و... آموزش دیده‌اند. حدود 600نفر از این نیروها سازماندهی و در نزدیکی منطقه مستقر شدند. از سوی دیگر به یک گروه مهندسی نیز آماده‌باش دادیم و تجهیزات و ادوات سنگین آنها شامل: لودر و بولدوزر و... راهی مناطق زلزله‌زده شدند. در همین حال بیمارستان‌های ارتش در تبریز و ارومیه نیز به حالت آماده باش درآمدند و همزمان یک واحد بیمارستان صحرایی که ظرفیت 180تخت دارد نیز راهی منطقه شد.»

تخلیه بیمارستان خوی
یکی از اماکن مهمی که در زلزله خوی دچار آسیب جدی شده بیمارستان این شهر است که شمار زیادی بیمار در آنجا بستری بودند و رسیدگی به وضعیت این بیماران از نخستین اولویت‌ها بود. امیر حاجیلو در این‌باره می‌گوید: «در زلزله شنبه شب بیمارستان خوی آسیب دیده و نیاز بود که بیماران عادی به شهرهای دیگر منتقل شوند. به همین دلیل 12دستگاه آمبولانس مجهز و کادر درمانی به آنجا اعزام شد و بیماران حاضر در بیمارستان خوی تخلیه شدند. همین‌طور 11بیمار در بخش‌ آی‌سی‌یو بیمارستان بستری بودند که آنها نیز به تبریز منتقل شدند.»

واگذاری مسئولیت 35روستا به ارتش
او در ادامه می‌گوید: «یگان‌های بلیات از همان ساعت‌های اولیه عملیات امداد و نجات را آغاز کردند و افرادی که در آوار گرفتار شده بودند را نجات دادند و تجهیزات مهندسی نیز وارد و راه‌های مسدود شده، بازگشایی شد. از سوی دیگر یک اتاق عمل سیار ارتش که در آن قابلیت انجام عمل جراحی وجود دارد نیز در محل مستقر شد. چندین تیم پزشکی شامل: متخصص جراحی عمومی، ارتوپد، بیهوشی و... نیز در خوی مستقر شد. بعد از آن بود که حمایت‌های سطح کشور نیز آغاز شد و یک فروند هواپیمای یکصد و سی تجهیزات و مواد غذایی از تهران به منطقه منتقل کرد. از آن روز تاکنون ارتش در جلسه‌های ستاد مدیریت بحران حضور فعال دارد و ما اعلام کردیم که امکانات ارسال شده به منطقه یک دهم امکانات ماست و درصورت نیاز می‌توانیم امکانات بیشتری به منطقه ارسال کنیم.» حالا با گذشت چند روز از وقوع زلزله، رسیدگی به امور شمار زیادی از روستاها به ارتش واگذار شده و نیروهای ارتشی حضور فعالی در امدادرسانی این مناطق دارند. فرمانده قرارگاه منطقه‌ای شمالغرب ارتش در این‌باره می‌گوید: «ارتش مسئولیت 35روستای آسیب‌دیده را برعهده گرفته و در این روستاها چادر، پتو و اقلام غذایی توزیع کردیم و تاکنون غالب مردم امکانات دریافت کرده‌اند. هم‌اکنون ما روزانه در 3وعده غذایی 8هزار وعده غذای گرم طبخ و توزیع می‌کنیم. به‌طور روزانه هم 12هزار قرص نان پخت می‌شود. البته این میزان کافی نیست. در شهرستان هم اقلام غذایی و نان توزیع می‌شود و وضعیت امدادرسانی شکل بهتری به‌خود گرفته است.»

معاینه چادر به چادر زلزله‌زدگان
آنطور که امیر حاجیلو می‌گوید برای پیشگیری از شیوع بیماری از روز گذشته معاینه چادر به چادر در مناطق زلزله‌زده توسط پزشکان ارتش آغاز شده است: «از روز دوشنبه بارش برف شروع شده و سرمای شدیدی در منطقه حکم فرماست و امکان شیوع سرماخوردگی و بیماری‌های فصلی وجود دارد. به همین دلیل از روز دوشنبه معاینه چادر به چادر زلزله زدگان برای شناسایی و درمان بیماران آغاز شده و همچنان ادامه دارد.»
در شرایط کنونی اما مهم‌ترین نیاز زلزله زدگان خوی چیست؟ امیر حاجیلو در پاسخ به این سؤال می‌گوید: «هم‌اکنون مهم‌ترین نیاز زلزله‌زدگان مواد غذایی و اقلام دارویی است. هرچند این امکانات هم‌اکنون در منطقه وجود دارد اما قطعا نیاز است که مردم نیز کمک کنند تا مشکلات زلزله‌زدگان هرچه سریع‌تر برطرف شود. شعار ما همیشه ارتش فدای ملت است و امیدواریم که در این عرصه نیز ارتش سربلند باشد.»

توزیع 19200چادر در منطقه
محمدحسن نامی، رئیس سازمان مدیریت بحران کشور نیز یکی از نخستین مسئولانی بود که پس از وقوع زلزله در خوی خود را به آنجا رساند و از آن روز تاکنون در خوی حضور دارد. او در گفت‌وگو با همشهری درباره روند امدادرسانی به زلزله‌زدگان می‌گوید: «تا عصر سه‌شنبه 35اردوگاه برای اسکان زلزله زدگان خوی ایجاد شده است و 19200چادر بین زلزله‌زدگان توزیع کرده‌ایم. از سوی دیگر توزیع جیره‌های غذایی گرم در بین زلزله زدگان آغاز شده و روزانه حدود 10هزار وعده غذایی در نهار و شام توزیع می‌شود که این تعداد تا روز چهارشنبه به 20هزار وعده غذایی افزایش پیدا می‌کند.»
او درباره نارضایتی در برخی مناطق زلزله زده می‌گوید:« قطعا امکاناتی که تاکنون توزیع شده کافی نیست و باید امکانات تقویت شود. در منطقه هم به چادر و هم به غذا احتیاج داریم. در همین مدت 13800وسیله گرمایشی بین زلزله‌زدگان توزیع شده که این میزان هم باید تقویت شود.»

سرما و مشکل گرمایش
زلزله و خسارت‌هایی که به ساکنان منطقه وارد شده از یک سو و سرمای شدید از سوی دیگر شرایط را برای زلزله‌زدگان دشوار کرده است. نامی درباره شرایط جوی در خوی می‌گوید: «سرمای شدیدی مناطق زلزله زده را فرا گرفته است و باید وسایل گرمایشی بیشتری به منطقه فرستاده شود. البته وضعیت امکانات در اردوگاه‌ها خوب است اما اغلب مردم حاضر نیستند که به اردوگاه‌ها بیایند. به‌خصوص در مناطق روستایی مردم ترجیح می‌دهند که در کنار خانه های‌شان بمانند و از اموال‌شان محافظت کنند. همه گروه‌های امدادی با تمام توان در منطقه حضور دارند و امدادرسانی ادامه پیدا خواهد کرد اما رسیدن به شرایط مطلوب به زمان نیاز دارد.»

آغاز آواربرداری پس از ارزیابی
زلزله شنبه شب، خوی و 70روستای اطراف آن را تحت‌تأثیر قرار داد و خسارت‌های زیادی بر جا گذاشت. آنچنان که برخی خانه‌ها با وجود اینکه همچنان پابرجا هستند اما به‌دلیل ترک‌های زیادی که در دیوار و سقف‌های آنها ایجاد شده عملا قابل سکونت نیستند و ارزیابی‌ها برای تعیین تکلیف خانه‌های آسیب دیده همچنان ادامه دارد. اسماعیل سالم خویی، رئیس ستاد مدیریت بحران خوی در این خصوص به همشهری می‌گوید:« اکیپ‌های امدادی به شهر خوی و 70روستای خسارت دیده امدادرسانی کرده‌اند و شرایط تحت کنترل است. مسئولان از ارگان‌های مختلف در محل حضور دارند و توزیع چادر، وسایل گرمایشی و اقلام غذایی که بعد از وقوع زلزله آغاز شده بود همچنان ادامه دارد.»
وی درباره اینکه از مناطق زلزله زده شنیده می‌شود که هنوز چادر به برخی مناطق نرسیده است می‌گوید:«تا روز دوشنبه کمبودهایی در این خصوص وجود داشت اما از روز سه‌شنبه تقریبا در همه مناطق و بین همه خانواده‌ها چادر توزیع شده و در این‌باره کمبودی وجود ندارد.» او درباره ادامه روند امدادرسانی و آغاز آواربرداری نیز می‌گوید: «هم‌اکنون تیم‌های ارزیاب در منطقه حضور دارند و بررسی‌ها در این خصوص ادامه دارد که بعد از انجام این بررسی‌ها زمان آواربرداری مشخص خواهد شد.»

مکث
وسایل گرمایشی بیشترین نیاز زلزله زدگان

بیشترین نیاز زلزله‌زدگان در این روزها، تامین وسیله گرمایشی آنهاست. هرچند جمعیت هلال احمر به تامین دستگاه‌های گرمایشی برای هر چادری که برپا کرده، پرداخته است اما با وجود این هنوز زلزله‌زدگان نیاز به وسایل و دستگاه‌های گرمایشی بیشتری دارند. به‌گفته یحیی خلیلی، معاون امداد نجات جمعیت هلال احمر آذربایجان غربی تاکنون 8600دستگاه وسیله گرمایشی در مناطق زلزله‌زده توزیع شده است. او می‌گوید: از روز هشتم بهمن‌ماه که زلزله خوی اتفاق افتاد بلافاصله امدادگران هلال احمر استان به حالت آماده باش در آمدند. من خودم شخصا از روز اول در مناطق زلزله‌زده حضور داشتم و تا امروز (سه‌شنبه) که روز چهارم است از هیچ کمکی به هموطنانم دریغ نکرده‌ام.
او ادامه می‌دهد: به‌دنبال وقوع زمین لرزه، پایگاه‌های امداد و نجات به‌عنوان گروه ارزیاب تشکیل شد و 5پایگاه ارزیاب به منطقه زلزله زده اعزام کردیم تا ارزیاب‌های میدانی را در سطح منطقه‌های تحت‌تأثیر از زلزله انجام دهند. علاوه بر این یک شبکه برای دریافت اطلاعات در سطح روستاها فعال کردیم.
به‌گفته معاون هلال احمر آذربایجان غربی، 4بخش و 72روستا متاثر از این حادثه بوده‌اند. او در ادامه می‌گوید: بیشترین خسارت مربوط به بخش مرکزی خوی و بخش فیرورق است. از ساعتی که زلزله رخ داد و ما با خبر شدیم تاکنون، 475نفر امدادگر به‌صورت روزانه و 108دستگاه خودروی هلال احمر در حال خدمت‌رسانی به افراد زلزله زده هستند. علاوه بر این تیم‌های تخصصی در محل مستقر هستند و در 2شاخه ؛ نخست ارزیابی و بعد جست‌و‌جو و امدادرسانی به مردم را به‌صورت ویژه ادامه می‌دهند. مهم‌ترین دغدغه ما اسکان زلزله‌زدگان و توزیع اقلام بود که از همان روز نخست شروع شد و بی‌وقفه ادامه دارد. تاکنون در بخش فیرورق 6اردوگاه و در بخش مرکزی خوی 40اردوگاه فعال هستند.
خلیلی در ادامه می‌گوید: توزیع اقلام و برپا کردن چادر برای اسکان زلزله زدگان از دغدغه‌های مهم جمعیت هلال احمر است که تاکنون 19هزار و 200چادر، 8600دستگاه وسیله گرمایشی، 24800بسته غذایی 72ساعته، 28450پتو، 19850تخته موکت در بحث اقلام و زیستی در بین زلزله زدگان توزیع شده است. بیشترین وسیله‌ای که نیازمند افراد زلزله زده است، وسایل گرمایشی است که البته ما به تعداد یعنی به ازای هر چادر یک وسیله گرمایشی توزیع کرده‌ایم و استاندارد است اما به‌دلیل سردی و برودت هوا، نیاز بیشتر به این وسایل احساس می‌شود.
معاون امداد و نجات استان آذربایجان غربی با بیان اینکه بیش از 60پس‌لرزه تاکنون به وقوع پیوسته که بیشترین آن 4.2ریشتر بوده است، می‌گوید: رعب و وحشت طبیعت زلزله است و بسیاری از مردم از ترس جرأت خوابیدن در خانه‌هایشان را ندارد.

وحشت از شایعه 9ریشتری
زلزله شنبه‌شب خوی هرچند خسارات زیادی به این شهر و ساکنان آن وارد کرد اما آنطور که اهالی می‌گویند بیشترین خسارت به روستاهای وار، پسک و منطقه ینگجه در شهر فیرورق وارد شده است؛ جایی که بیشتر خانه‌ها آسیب‌ دیده‌اند و بسیاری از ساکنان آن تصمیم گرفته‌اند خانه‌هایشان را ترک کرده و نزد آشنایان و بستگانشان در شهرهای ماکو، ارومیه و دیگر شهرها بروند.
مرادی، یکی از ساکنان منطقه ینگجه است. او و اعضای خانواده‌اش در حال انتقال اثاثیه خانه‌شان به کامیونی هستند که مقابل خانه پارک شده و قصد رفتن به ماکو را دارند. وی در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: تقریبا همه ساکنان منطقه در حال تخلیه خانه‌هایشان هستند. حتی خانه‌هایی که در زلزله شنبه شب آسیب جزئی دیده بودند، به‌خاطر پس‌لرزه‌ها آسیب‌شان بیشتر شد و دیگر خانه‌ها امن نیست. برخی از خانه‌ها که دیوارهایشان ترک برداشته بود، پس از پس‌لرزه‌ها ریختند و برای همین ساکنان منطقه تصمیم گرفته‌اند اینجا را تخلیه کنند.
او یکی دیگر از دلایل تصمیم‌شان برای ترک ینگجه را شایعه‌ای عنوان می‌کند که زبان به زبان در بین مردم پیچیده است: «زلزله 9ریشتری»‌. مرادی می‌گوید:‌ نمی‌دانم منبع این خبر کی و کجاست و من هم از زبان بقیه شنیده‌ام. مردم می‌گویند که همه این زمین‌لرزه‌ها پیش زمینه یک زمین‌لرزه 9ریشتری است. برای همین ترسیده‌اند و می‌خواهند خودشان را به یک شهر امن برسانند.
شایعاتی که مرادی به آن اشاره می‌کند از 28دی‌ماه امسال شروع شد. یعنی پس از زلزله 5.4ریشتری که وحشت به جان مردم انداخت و البته باعث وارد آمدن خسارت به خانه‌های زیادی شد.
او ادامه می‌دهد: بعضی از مردمی که اینجا (ینگجه) زندگی می‌کنند، ساکنان منطقه قطور هستند. اسفند سال98 بعد از زلزله‌ای که در قطور آمد، خانه‌های آنها آسیب زیادی دید و پس از آن به اینجا نقل مکان کردند. خیلی‌هایشان خانه کرایه‌ کردند و برخی هم خانه ساختند. کارشان بیشتر خرید و فروش پشم گوسفند یا کارگری بود. پس از زلزله شنبه‌شب، آنها تصمیم گرفتند که اینجا را هم ترک و به جای دیگری نقل مکان کنند. آنطور که شنیدم، همه‌شان خانه‌هایشان را تخلیه کردند و به همان منطقه قطور برگشته‌اند.

اوضاع مواد غذایی خوب است
مرادی درباره کمک‌هایی که به آنها شده هم می‌گوید: از بسیج سازندگی، شهرداری و جاهای دیگر آمده‌اند و به ما کمک می‌کنند. حتی به مردمی که قصد تخلیه خانه‌هایشان را دارند هم کمک می‌کنند. وضعیت خانه‌های اینجا خیلی بد است و کسی جرأت در خانه ماندن ندارد. برای همین در کوچه‌ها مدام نیسان و کامیون می‌بینید که در حال بار زدن اثاثیه خانه هستند و هر کسی که آشنایی در شهرهای دیگر مثل ارومیه و ماکو دارد به آنجا می‌رود. با این حال افرادی هم هستند که اینجا مانده‌اند و در چادر زندگی می‌کنند.
مرادی ادامه می‌‌دهد: حالا که 3روز از زلزله گذشته، همه کوچه‌ها باز شده‌اند. توزیع مواد غذایی بین مردم خوب است. هر چند داخل شهر مثل روزهای عید، همه مغازه‌ها تعطیل هستند اما نیروهای امدادی بین مردم مواد غذایی توزیع می‌کنند و از این نظر مشکلی وجود ندارد. خیلی‌ها هم از شهرهای اطراف می‌آیند و هر کسی به اندازه توانش کمک می‌کند. مثلا یکی یک نیسان نان می‌آورد، یکی آب معدنی و کنسرو و... با این حال چیزی که خیلی مورد نیاز مردم است، وسایل گرمایشی است. اینجا شب‌ها دمای هوا حتی به پایین‌تر از منفی 5درجه هم می‌رسد. کف چادرها، زمین یخ‌ زده و سرمای شدید آن باعث می‌شود که خیلی از افرادی که داخل چادر زندگی می‌کنند دچار بیماری شوند. برای همین نیاز به موکت، نایلون و لوازم گرمایشی دارند تا این روزهای سخت را پشت سر بگذارند.