در کمیته اضطرار چه خبر است؟

محمد باریکانی- روزنامه‌نگار

نمایندگان 8دستگاه در استان تهران اعضای اصلی کارگروه کمیته اضطرار آلودگی هوا هستند که در این میان وزارت بهداشت، شهرداری تهران، وزارت کشور، سازمان حفاظت محیط‌زیست، پلیس راهور، اورژانس، وزارت آموزش و پرورش و استانداری تهران نقش اصلی در تصمیم‌گیری‌های مرتبط با آلودگی هوا را ایفا می‌کنند. همین کارگروه است که براساس یک پیشنهاد و رای‌گیری جمعی اعلام می‌کند که کدام روزهای تهران به‌دلیل آلودگی هوا تعطیل باشد. ارزیابی اطلاعات شرکت کنترل کیفیت هوای شهر تهران مشخص کرده که تعداد روزهای آلوده در یک‌ماه گذشته ۱۹روز بود که 7روز از این تعداد شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس بود و ۱۲ روز دیگر، تهران در دی‌ماه 1401در شرایط ناسالم برای تمامی گروه‌ها قرار داشت. آمار شرکت کنترل کیفیت هوای تهران مشخص می‌کند که دی‌ماه امسال شهروندان تهرانی روزهای آلوده‌ بیشتری را نسبت به دی‌ماه سال گذشته تجربه کردند؛ تا جایی که ۱۲روز برای تمامی گروه‌ها آلوده بود؛ درحالی‌که سال گذشته در این‌ ماه هیچ روز آلوده‌ای برای تمامی گروه‌ها ثبت نشده بود، اما کارگروه کمیته اضطرار آلودگی هوا چگونه به نتیجه می‌رسد که روزهای آلوده را برای دانشجویان و دانش‌آموزان روزهای ممنوعه و تعطیل اعلام کند؟ روزنامه همشهری این موضوع را با نمایندگان 3دستگاه اصلی حاضر در کارگروه کمیته اضطرار آلودگی هوا بررسی کرده است.

علیرضا مزینانی، دبیر کارگروه کمیته اضطرار آلودگی هوا:  پس از آنکه سازمان هواشناسی اعلام وضعیت هوا را در روزهای آلوده منتشر می‌کند، دانشگاه علوم‌پزشکی شهیدبهشتی به نمایندگی از وزارت بهداشت در کمیته اضطرار آلودگی هوا با توجه به وضعیت جوی و آلودگی با ارسال نامه‌ای به اداره حفاظت محیط‌زیست استان تهران، درخواست تشکیل جلسه می‌دهد و اداره کل محیط‌زیست استان تهران بلافاصله به دستگاه‌های حاضر در کارگروه موضوع را مکتوب اعلام می‌کند. جلسات در استانداری تهران تشکیل می‌شود. نمایندگان حدود 16دستگاه شامل  اورژانس، شهرداری، معاونت عمرانی استانداری، نماینده وزارت صمت، آموزش‌وپرورش و... نیز در این جلسه حاضر می‌شوند. اگر شاخص آلودگی هوا بالای 150باشد و سکون جوی و وضعیت آلودگی تا 48ساعت ادامه‌دار باشد، پیشنهاد تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها ارائه می‌شود و اعضا با رای‌گیری تصمیم‌ می‌گیرند که مدارس و دانشگاه‌ها تعطیل شوند. اگر شاخص آلودگی به بالای 200برسد، آن‌وقت پیشنهاد تعطیلی ادارات، دستگاه‌ها، مدارس و دانشگاه نیز مطرح می‌شود که در آن‌صورت پیشنهاد تعطیلی از سوی کمیته اضطرار آلودگی هوا باید به تأیید رئیس‌جمهوری یا معاون اول ایشان برسد. تمام کارهای کارگروه کمیته اضطرار آلودگی هوا براساس دستورالعمل انجام می‌شود. وزارت بهداشت و دانشگاه علوم‌پزشکی هستند که باید پیشنهاد تشکیل جلسه را بدهند، آنها هستند که به این نتیجه می‌رسند هر اندازه مواجهه مردم با آلودگی‌ها کمتر باشد، به نفع سلامت جامعه است. البته تصمیم‌گیری‌های کارگروه تنها مربوط به تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها نیست که تعطیلی فعالیت‌های عمرانی یا برقراری طرح زوج و فرد نیز در این تصمیم‌گیری‌ها وجود دارد. در حد پیش‌دبستانی، دانش‌آموزان و دانشگاه‌ها نمایندگان آموزش و پرورش و بهداشت توضیح می‌دهند و بعد رأی‌گیری می‌شود و آنجا رأی می‌دهند که مثلا مدارس یا دانشگاه غیرحضوری باشد یا کلا تعطیل شود.

مهدی کمری، نماینده دانشگاه علوم‌پزشکی  در کارگروه اضطرار آلودگی هوا: آیین‌نامه اجرایی ماده 3تبصره 3قانون هوای پاک برای شرایط اضطرار نوشته شده و به محض اینکه سازمان هواشناسی اخطاریه‌های پایداری جوی اعلام ‌کند، شاخص‌ها و ایستگاه‌های آلودگی هوا را رصد می‌کنیم و درخواست تشکیل جلسه کارگروه را به دبیرخانه که اداره محیط‌زیست استان تهران است می‌دهیم. جلسات نیز در استانداری تهران برگزار می‌شود. کارگروه 8عضو رسمی دارد و هر عضو هم حق رأی دارد. وزارت بهداشت در این کارگروه براساس سلامت مردم و با توجه به اینکه مدافع سلامت مردم است، پیشنهادهای مرتبط با تشکیل جلسات و اعلام تعطیلی را مطرح می‌کند. در این پیشنهادها مواردی در نظر هستند که کمتر به سلامت مردم آسیب برساند. آلودگی هوا جان مردم را به خطر می‌اندازد. بنابراین باید 2تصمیم گرفته شود؛ یکی کاهش انتشار آلودگی که در شرایط اضطرار نمی‌توان کار چندانی برای آن انجام داد و دیگری کاهش مواجهه مردم با آلودگی هواست که تعطیلی مدارس به همین دلیل اتفاق می‌افتد. قانون این اختیار را به ما داده که وقتی شاخص آلودگی به بیش از 150رسید مدارس را تعطیل کنیم. برآورد سالانه مرگ ناشی از آلودگی هوا که هر سال توسط وزارت بهداشت انجام می‌شود تخمین زده که سالانه 6400مرگ به‌دلیل آلودگی هوا در تهران ثبت می‌شود. آلاینده اصلی در تهران ذرات معلق کمتر از 2و نیم میکرون است که از طریق ریه وارد جریان خون می‌شوند و بیماری‌های مهمی را ایجاد می‌کنند. سکته‌های مغزی و قلبی بیشترین میزان مرگ‌ومیر را در آلودگی هوا ثبت می‌کنند. میزان مراجعات به اورژانس نیز در روزهای آلوده افزایش می‌یابد و 15درصد زنگ‌خور اورژانس را بالا می‌برد.

سیدمحمدمهدی میرزایی‌قمی، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوا و عضو کمیته اضطرار : یکی از اعضای کارگروه کمیته اضطرار آلودگی هوا شهرداری تهران است که شرکت کنترل کیفیت هوا به‌عنوان نماینده شهرداری در جلسات حضور دارد. رئیس کارگروه اضطرار آلودگی هوا استاندار تهران و دبیر کارگروه هم مدیرکل محیط‌زیست استان است. اگر هوا وارد شرایط بحرانی شود، براساس پیش‌بینی وزارت بهداشت موارد اعلام می‌شود و دبیر کارگروه نسبت به برگزاری جلسه اقدام می‌کند و نخستین جایی که از او درخواست نظر می‌شود، مدیرکل هواشناسی استان است که باید بیاید و پیش‌بینی وضعیت هوا را مطرح کند، ولی متأسفانه این سازمان مدل پیش‌بینی آلودگی هوا ندارد و تنها جایی که این امکان را دارد، شرکت کنترل کیفیت هواست. پیش‌بینی جوی و پیش‌بینی آلودگی هوا 2مقوله کاملا متفاوت هستند. سازمان هواشناسی پیش‌بینی جوی را انجام می‌دهد، ولی این اقدام به‌معنای پیش‌بینی آلودگی هوا نیست که بتوان برای روزهای عادی شاخص کیفی هوا را پیش‌بینی کرد. قانونگذار تأکید کرده است که سازمان هواشناسی موظف است مدل پیش‌بینی آلودگی هوا داشته باشد و زمان آن‌را هم 96ساعت آینده مشخص کرده است، ولی در کشور تنها جایی که این مدل پیش‌بینی را دارد، شرکت کنترل کیفیت هواست؛ لذا در جلسات کمیته اضطرار وضعیت لحظه‌ای و 24ساعته را اعلام می‌کنیم. البته ابتدای جلسات کارگروه کمیته اضطرار آلودگی هوا، سازمان هواشناسی پیش‌بینی پایداری جوی را اعلام می‌کند. یکی از دلایل کاهش آلودگی هوا البته ناپایداری جوی و وزش باد است. شرکت کنترل کیفیت هوا نیز تحلیل و پیش‌بینی وضعیت آلودگی هوا را انجام می‌دهد و بعد از آن تصمیم‌گیری می‌شود. در نهایت جمع‌بندی با استاندار به‌عنوان رئیس جلسه است.