تئاتر
رأفت حاج قاسم در «جان‌فدا»
کارگردان نمایش‌در گفت و گو با همشهری از جاذبه‌های شخصیت سردار دل ها می‌گوید
فهیمه پناه‌آذر-روزنامه‌نگار
امسال بوستان ولایت اجراهای میدانی داشت؛ اجراهایی که توانستند علاقه‌مندان به نمایش را به‌خود جذب کنند. نمایش «جان‌فدا» چهارمین اثر نمایشی است که به کارگردانی حسن برزا و تهیه‌کنندگی علی اسماعیلی همزمان با سومین سالگرد شهید حاج‌قاسم سلیمانی، روی صحنه رفت؛ نمایشی که همچنان روی صحنه است. این اثر محصول مکتب «حاج قاسم» و سازمان هنری رسانه‌ای اوج است که توسط مؤسسه هنری رسانه‌ای سیمای ققنوس روی صحنه رفت.
این چهارمین نمایشی است که اجرا می‌شود. شخصیت چندوجهی شهید سلیمانی باعث شد که حسن برزا، کارگردان نمایش سراغ زندگی این شهید برود.
نمایش میدانی در دهه 80برای نخستین‌بار توسط بهزاد بهزادپور تولید شد و روی صحنه رفت. بعدها در دهه 90 به شکل جدی در ایران مورد توجه قرار گرفت. در سال‌جاری نمایش‌های «روشنای شب تار»، «تنهاتر از مسیح»، «محشر»، «فصل شیدایی» و «جهان بانو» در تهران، شیراز و قم اجرا شد. وجه مشترک این نمایش‌ها، ساختار آنها ست که از نور، موسیقی، صدا، هنرور، جلوه‌های ویژه میدانی و... بهره می‌برند.
تاریخ معاصر در جان‌فدا
داستان نمایش میدانی «جان‌فدا» از یک اتفاق تاریخی شروع می‌شود و آن بررسی نفوذ استعمار در ایران است. مخاطب در این بخش از نمایش با شرایط کرمان در سال 1335یعنی سال تولد حاج قاسم آشنا می‌شود و پی می‌برد او چگونه دوران کودکی و نوجوانی را سپری کرده است. فعالیت‌های انقلابی، همراهی با نهضت امام‌خمینی (ره)، عضویت در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، فرماندهی لشکر 41ثارالله، فرماندهی نیروی قدس، کمک به افغانستان برای مقابله با طالبان، مقابله با داعش در سوریه و لحظه شهادت از دیگر مواردی است که نمایش به آنها ورود می‌کند. اشارات تاریخی و مذهبی دیگر هم ضلع دیگر داستان را شکل می‌دهد که نسبتی روشن با حاج قاسم دارد. در همه این بخش‌ها، حاج قاسم به‌عنوان شخصیتی خاص مورد توجه است و مخاطب پی می‌برد او چگونه به جایگاهی رفیع دست یافته است و چرا انسانی مهم و معتبر در ایران و جهان لقب دارد. وجه مهم دیگر «جان‌فدا» نمایش رأفت حاج قاسم با هموطنان و نیز مظلومان و اقتدار او در برابر ظالمان است. نتیجه مهم دیگری که نمایش در پی دارد، معرفی حاج قاسم سلیمانی به‌عنوان الگویی برای مدیریت کشور در عرصه‌های مختلف است. او در بزنگاه‌های مختلف نقشی مؤثر ایفا کرد و نامش به‌عنوان یک الگوی شاخص در تاریخ به ثبت رسید.
از تولد تا شهادت سردار سلیمانی
حسن برزا، کارگردان نمایش «جان‌فدا» به همشهری می‌گوید: «تحقیق و پژوهش این کار 2ماه طول کشید و بعد از تحقیقات انجام‌شده وارد پیش‌تولید شدیم. نمایش پیش از تولد حاج قاسم شروع می‌شود و تا پایان شهادت سردار نمایش به پایان می‌رسد. زندگی حاج قاسم ریشه‌های انسانی و معرفتی دارد که این ریشه‌ها از کودکی در وی شکل گرفته و ما آن را در نمایش جان‌فدا نشان می‌دهیم. همچنین فعالیت‌های حاج قاسم تا زمان شهادتش در این نمایش به مخاطبان نشان داده می‌شود.» به‌گفته برزا این چهارمین نمایش بزرگ میدانی است که در بوستان ولایت روی صحنه می‌رود و عموم بازیگران و عوامل پشت صحنه این اثر نمایشی از سربازان سپاه هستند که آموزش دیده و توانسته‌اند با تجربه‌ای که دارند، آثار میدانی را روی صحنه ببرند.
شخصیت شهید و دوری از شعارزدگی
این کارگردان در پاسخ به این سؤال که پرداختن به زندگی شهدا به نوعی راه‌رفتن بر لبه تیغ است و ممکن است که گاهی کارگردان دچار شعارزدگی شود و آیا به این موضوع در جان‌فدا فکر شده است؟ توضیح می‌دهد: «خیلی تلاش کردیم تا این اتفاق نیفتد، اما نکته‌ای که درباره نمایش جان‌فدا وجود دارد، این است که تماشاگران علاقه‌مند به تماشای نمایش به‌خاطر محبوبیتی که سردار دارد از تماشای زندگی سردار روی صحنه نمایش لذت برده و برایشان جذابیت دارد. این موضوع هم وجود دارد که شهید‌سلیمانی در تاریخ نزدیک و معاصر ماست و چون خیلی‌ها او را می‌شناسند، اصلا نمی‌توانیم درباره او اغراق کنیم.» وی ادامه می‌دهد:«شهدای ما مردمی هستند و از دل مردم هستند و به‌نظرم این موضوع باعث می‌شود که هیچ‌وقت شعارزدگی ایجاد نشود؛ چراکه همه مردم از نزدیک با این شهدا آشنایی دارند و حتی نمی‌توانیم به سمت اغراق برویم.»
مکث
فرهنگسازی با تولید نمایش
فرهاد قائمیان، از بازیگرانی است که به تماشای این نمایش نشسته است. وی درباره این نمایش به همشهری می‌گوید: «همه عوامل و اجزای نمایش در جای درست قرار داشت و به‌خوبی مورد استفاده قرار گرفت و همین، عامل موفقیت آن است. آثاری این چنین می‌توانند مردم را با هنرهای نمایشی آشتی دهند. فکر می‌کنم اگر از این جنس نمایش‌ها بیشتر تولید شود، باعث زیادتر شدن مطالبات مردم در مسائل هنری، مضامین اجتماعی، سیاسی و... خواهد شد.» به‌گفته این بازیگر، این نوع آثار می‌توانند حکم فرهنگسازی برای مردم کشور را داشته باشند.»
در همینه زمینه :
