«شاد» در برف ماند

عمادالدین ‌قاسمی‌پناه-روزنامه‌نگار

گزارش‌های دیروز کاربران حاکی از اختلال‌هایی در پلتفرم آموزشی «شاد» به ‌خاطر برودت هوا و افزایش نیاز به آموزش مجازی در کشور بود. با بارش سنگین برف، سرمای بی‌سابقه و مجازی شدن مدارس کشور، یک‌بار دیگر این پلتفرم مورد توجه قرار گرفت.این در حالی بود که ترافیک سنگین روی این پلتفرم، شاد را برای ساعاتی با اختلال همراه کرد. به‌طوری که این پلتفرم در کانال رسمی اطلاع‌رسانی خود طی اطلاعیه ای، این اختلال را مختصر دانست و از تلاش همکاران فنی خود برای رفع آن خبر داد. اختلال در سایت‌های کاربردی، اتفاق جدیدی نیست. بارها به‌ علت حجم بالای ترافیک ورودی به سایت‌ها در مواقع خاص، این سایت‌ها با اختلال مواجه شده‌اند. سایت‌های شرکت‌های خودروسازی در زمان ثبت نام خودرو، مؤسسه ژئوفیزیک در زمان بروز زلزله، سایت‌های استریم و بسیاری از موارد دیگر با چنین اختلالاتی روبه‌رو بوده‌اند. با این حال، از آنجا که برف روز گذشته قابل پیش‌بینی بود، انتظار می‌رفت که مدیران «شاد» برای این موضوع تمهیدات و تدابیر لازم را بیندیشند تا آموزش دچار اختلال نشود.

بی‌سابقه نیست
پارسا یوسفی، کارشناس اینترنت و عضو کمیته برنامه‌ریزی گروه گردانندگان اینترنت ایران در گفت‌وگو با همشهری، این اتفاق را در کشور «طبیعی» می‌داند.در حالی‌که در صفحه اول سایت این پلتفرم جمله «شاد، بزرگ‌ترین اپلیکیشن تعاملی کشور است که پیاده‌سازی‌ شده و هم ‌اکنون با گذشت مدت زمان کوتاهی از شروع این پروژه ملی، بیش از ۱۸میلیون کاربر در این زیست‌بوم دیجیتال فعال هستند.» مشاهده می‌شود، یوسفی این پلتفرم را چندان بزرگ نمی‌داند و می‌گوید: «درست است که در زمان کرونا مدتی مورد استفاده کاربران قرار گرفت، اما وقتی وارد جزئیات و در بخش‌های فنی دقیق شویم، نمی‌توانیم این پلتفرم را بازیگر مطرحی بدانیم.» به‌ گفته او، «بعضی از اپلیکیشن‌هایی که در حال فعالیت هستند، همین شرایط را دارند. به ‌عنوان مثال، وقتی یکی از اپراتورهای مسلط کشور یک کنسرت زنده را پخش می‌کند، پیج این اپراتور مختل یا بزرگ‌ترین سایت فروشگاهی کشور در یک رویداد مشخص دچار اختلال می‌شود.»
عضو کمیته برنامه‌ریزی گروه گردانندگان اینترنت ایران، نتیجه می‌گیرد که در کشور ما طبیعی است که وقتی ترافیک یک سایت افزایش یابد، با اختلال مواجه شود.

تأیید اختلال
پلتفرم شاد طی اطلاعیه‌ای اعلام کرد که با فراگیر شدن موج سرما و برودت هوا و غیرحضوری شدن کلاس‌ها و مدارس بسیاری از استان‌ها، اختلال مختصری در زیرساخت‌های فنی مربوط به شاد به ‌وجود آمده است که ارسال و دریافت پیام‌ها را با تأخیر مواجه می‌کند.
این اطلاعیه به صراحت اختلال در این پلتفرم را تأیید می‌کند و اینکه نمی‌توان موضوع را به اختلال در اینترنت نسبت داد. چرا که تجربه کاربران و اطلاعیه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات حاکی از پایداری در ارتباطات است.
روابط‌عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات اعلام کرده، در پی افت قابل توجه دما و فراگیر شدن سرمای شدید در بخش‌های زیادی از کشور که منجر به تعطیل شدن ادارات و مراکز آموزشی در تعدادی از شهرها شده است، خوشبختانه شبکه ارتباطی سراسری با کمترین مشکلی مشغول به ارائه خدمات است. با این حال، پلتفرم شاد اعلام کرده است که «تیم فنی و اجرایی در تلاش هستند تا اختلال به‌وجود آمده را برطرف و آن را آپدیت کنند.»

ضرورت پیش‌بینی
از آنجایی که تکنیک‌هایی وجود دارد که میزان ترافیک ورودی برای سایت را تنظیم می‌کنند، یوسفی در پاسخ به این پرسش که آیا این پلتفرم‌ها نباید پیش‌بینی‌های لازم را در چنین مواقعی داشته باشند؟ می‌گوید: «علی القاعده این پلتفرم‌ها به ‌عنوان یک سرویس‌دهنده، باید آمادگی لازم را برای چنین مواقعی داشته باشند.» او با ذکر یک مثال، به پخش بازی‌های جام جهانی به‌طور زنده از اینستاگرام اشاره و یادآوری می‌کند که این پلتفرم در قطر و هنگام پخش بازی‌ها، از دسترس خارج نشد.

ترافیک بالا
در زمان کرونا، بخشی از آموزش مجازی با استفاده از واتساپ صورت می‌گرفت. این در حالی است که اکنون واتساپ در دسترس همگان نیست. همچنین پلتفرم‌های بومی برای آموزش مجازی مناسب‌سازی نشده‌اند. این کارشناس در پاسخ به این پرسش که آیا احتمال دارد به‌خاطر این دلایل، حجم ترافیک «شاد» افزایش یافته و دچار اختلال شده است، می‌گوید: «از آنجا که اعداد و آمار قابل استنادی در مورد ترافیک واتساپ در آن زمان برای آموزش مجازی در دسترس نیست، به‌طور قطعی نمی‌توان در این مورد اظهارنظر کرد.» یوسفی با این حال، به این موضوع اشاره می‌کند که احتمالا کاربران پلتفرم شاد برای ارسال صدا، تصویر یا پخش زنده با مشکل مواجه شده‌اند و علت آن هم ترافیک زیاد و فشار به سیستم است.