گزارش
آمریکا علیه محیط‌زیست و سلامت ایرانی‌ها
کارشناسان سازمان ملل، آمریکا را عامل نقض حق دستیابی ایرانی‌ها به محیط‌زیست سالم اعلام کردند
زهرا رفیعی-روزنامه‌نگار
تحریم‌های آمریکا علیه ایران حفاظت از محیط‌زیست کشور را درگیر یک دور باطل کرده است. تمام دستگاه‌های پایشی که در کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد، قطعات آن باید از خارج کشور خریداری شود و شرکت‌های دانش‌بنیان برای تامین قطعات، جذب سرمایه و حتی انتقال دانش نیز با دیوار بلند تحریم مواجه هستند. حالا گزارشگران ویژه شورای حقوق بشر سازمان ملل نیز اعلام کرده‌اند که «تحریم‌های ایالات متحده، حقوق مردم ایران برای محیط‌زیست پاکیزه، سلامت و زندگی را نقض می‌کند.»به گزارش همشهری، بر اساس این گزارش، «تحریم‌های آمریکا به آسیب‌های زیست‌محیطی در ایران منجر شده است. تحریم‌ها همچنین باعث شده که همه مردم ایران ازجمله مهاجران و پناهندگان افغان نیز برای دستیابی به حقوق خود در حوزه سلامت با مشکل مواجه شوند و عوامل منفی دیگر مانند آلودگی هوا هم تشدید شود.»کارشناسان سازمان ملل که این گزارش را منتشر کرده‌اند، شامل «آلنا دوهان» گزارشگر ویژه در مورد تأثیر منفی اقدامات قهری یکجانبه در برخورداری از حقوق بشر، «یان فرای» گزارشگر ویژه در مورد ارتقا و حمایت از حقوق بشر در زمینه تغییرات آب و هوایی، «لیوینگستون سوانیانا» کارشناس مستقل در زمینه ارتقای نظم بین‌المللی دمکراتیک و عادلانه، «اوبیورا اوکافو» کارشناس مستقل حقوق بشر و همبستگی بین‌المللی و «ریچارد بنت» گزارشگر ویژه در مورد وضعیت حقوق بشر در افغانستان هستند.
تشدید چالش‌های محیط‌زیستی
کارشناسان شورای حقوق بشر سازمان ملل که تأثیر تحریم‌های آمریکا بر مردم ایران را بررسی کرده‌اند، در این گزارش تأکید کردند: «تحریم‌ها نه‌تنها مانع از رسیدگی مؤثر دولت ایران به این مشکلات می‌شود، بلکه چالش‌های زیست‌محیطی را تشدید می‌کند. آلودگی هوا یک نگرانی خاص در ایران و عامل افزایش سطح بیماری‌های تنفسی و... است. به‌طوری که سالانه 4هزار مرگ زودهنگام در تهران و 40هزار مورد در کل ایران ناشی از آلودگی هوا‌ست.» این گزارش افزوده است: «تحریم‌های ایالات متحده مردم را مجبور می‌کند تا از وسایل نقلیه قدیمی‌تر با بازدهی بسیار کم در مصرف سوخت استفاده کنند. این در حالی است که دسترسی ایران به تجهیزات و فناوری کاهش آلاینده‌های خودرو غیرممکن شده است. تلاش‌های آمریکا برای اعمال تحریم‌های خود با تهدید به مجازات شرکت‌های خارجی که با ایران مراودات مالی داشته باشند، خودروسازان خارجی را به ترک این کشور سوق داده است. بنابراین ایران مجبور است به موتورهای داخلی و سایر تجهیزات قدیمی تکیه کند.» این کارشناسان در ارتباط با دولت تحریم‌کننده اعلام کردند: «تحریم‌ها همچنین باعث شده است که شرکت‌های انرژی خارجی از پروژه‌های ساخت نیروگاه‌های خورشیدی بزرگ در ایر ان به‌منظور تولید برق صرف‌نظر کنند و هیچ سرمایه‌گذاری خارجی در این کشور صورت نگیرد.»موضوع این گزارش البته فقط به موضوع سرمایه‌گذاری شرکت‌های بزرگ محدود نمی‌شود و به‌گفته کارشناسان حقوق بشر سازمان ملل، «تحریم‌ها علاوه بر آنکه مانع از مشارکت دانشمندان ایرانی در پروژه‌های تحقیقاتی مشترک محیط‌زیست در خارج از کشور شده است، حتی ایرانیان را از دسترسی به پایگاه‌های اطلاعاتی آنلاین و دوره‌های آموزشی در مورد مسائل زیست‌محیطی و پایداری بازمی‌دارد.» گزارشگران سازمان ملل معتقدند: «آثار تحریم‌ها بر حق آموزش و بهره‌مندی از پیشرفت علمی نیز مانع توسعه در بهبود محیط‌زیست ایران می‌شود.»
نقض حق برخورداری از محیط‌زیست سالم توسط آمریکا
رئیس مرکز امور بین‌الملل سازمان حفاظت محیط‌زیست، گزارش کارشناسان سازمان ملل درباره پیامدهای ناگوار تحریم‌های آمریکا بر محیط‌زیست ایران را مستند و حقیقی ارزیابی کرد و گفت: این گزارش حاصل ارائه اسناد مربوط به تأثیر تحریم‌های آمریکا علیه محیط‌زیست و صنایع مربوط به محیط‌زیست توسط ایران است.» سیدحسین موسوی‌فر گفت: «در سفری که گزارشگر ویژه مقابله با اقدامات یکجانبه قهری سازمان ملل به ایران داشت، با هدایت رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست و تسهیل‌گری و کمک بسیار وسیع ستاد حقوق بشر جمهوری اسلامی ایران، اسناد مربوط به تحریم‌های ظالمانه و نامشروع ایالات متحده آمریکا علیه محیط‌زیست و صنایع مربوط به این حوزه تقدیم وی شد که خوشبختانه در گزارش جمعی کارشناسان بین‌المللی و مورد اعتماد سازمان ملل متحد مورد تأیید قرار گرفت و آنها تصریح کردند که تحریم‌های آمریکا علیه ایران، حق برخورداری از محیط‌زیست سالم برای ملت ایران را نقض کرده است.»
محیط‌زیست پاک حق بشری است
مجمع عمومی سازمان ملل در قطعنامه‌ای که در تابستان امسال به تصویب رساند، حق بشر برای داشتن محیط‌زیست پاک، سالم و پایدار را به رسمیت شناخت و ایالات متحده نیز به این قطعنامه رأی مثبت داده است. این درحالی است که کارشناسان ارشد سازمان ملل می‌گویند: «ایالات متحده آمریکا در همکاری با سازمان بهداشت جهانی بر تأثیر کیفیت محیط‌زیست در سلامت انسان تأکید دارد و آن را مهم می‌داند. اما تحریم‌ها علیه ایران با آنچه به‌نظر می‌رسد موضع آشکار آمریکا در مورد سلامت انسان‌هاست، در تضاد است. بنابراین زمان آن فرا رسیده که تحریم‌هایی که مانع از افزایش توانایی ایران در بهبود محیط‌زیست و کاهش اثرات سوء بر سلامت و زندگی ایرانی‌ها می‌شود، کاهش یابد یا به‌طور کامل برداشته شود تا ایرانی‌ها نیز بتوانند به حق خود برای داشتن محیط‌زیست پاک، حق سلامت و زندگی، دسترسی داشته باشند.»