حیات طیبه؛ یک زندگی زنده و واقعی

هانی چیت‌چیان- مدرس تدبر در قرآن - بخش اول

برای شناخت یک اسوه باید سبک زندگی و شیوه زیستن او را یاد بگیریم، نه فقط مناقب و ویژگی‌های او را. سبک زندگی یعنی من به عالم چگونه نگاه می‌کنم و براساس این نگاه و جهان‌بینی در مواجهه با مصایب چگونه عمل می‌کنم. سبک زندگی شامل نگرش، ایمان، ‌خلق و خو، ‌عواطف و عمل است.شناخت از حضرت زهرا(س) فقط مربوط به خانم‌ها نیست. خداوند در قرآن وقتی می‌خواهد مثال انسان مومن را برای همه عالم بزند به حضرت مریم(س) و آسیه اشاره می‌کند. از امام زمان(عج) نیز روایت داریم که می‌فرمایند دختر پیامبر اسوه نیکویی برای من است، پس سبک زندگی ایشان برای همه مفید و قابل استفاده است. ‌ مفهومی در قرآن وجود دارد به نام دعا. در منطق قرآن، خواندن خدا یا همان دعاکردن همه زندگی آدم است. براساس اینکه ما خدا را چگونه می‌خوانیم کل زندگی‌مان رقم می‌خورد و این فقط شامل گفته ما نیست، در واقع ما با اخلاق و رفتار و افکار و اعمال و همه زندگی‌مان خدا را می‌خوانیم. بنابراین یکی از نزدیک‌ترین واژه‌ها به سبک زندگی، دعاست که این دعا در مورد اهل‌بیت(ع) به طرز شگفت‌انگیزی عینا معادل سبک زندگی است و شیوه زندگی آنها عینا در ادعیه‌شان منعکس شده است. برای شناخت بهتر از حضرت زهرا(س) هم از ادعیه ایشان می‌توان شروع کرد. اما یک شرطی دارد؛ ‌چون دعا انعکاس قرآن است ما هم به اندازه‌ای که قرآن می‌خوانیم از دعا بهره‌مند می‌شویم، ‌ما هر قدر بیشتر به قرآن مسلط باشیم، تجزیه، تحلیل و درک بهتری از دعا خواهیم داشت.
حضرت زهرا(س) دعاهای متعددی دارند  که از نظر تنوع و محتوا بسیار خاص هستند. دعاهایی از ایشان مربوط به روزهای هفته است و معنای آن این است که هر روزشان مانند هم نیست، ‌همان نکته‌ای که در دین ما هم مورد تأکید قرار گرفته و باید برنامه‌های مختلفی داشته باشیم اما ما کمتر رعایت می‌کنیم. دعای روز دوشنبه ایشان بحث تدبر و اندیشیدن است، ‌در دعای روز سه‌شنبه به زندگی با مردم و مسائل اجتماعی‌تر پرداخته‌اند. بخش دیگری از دعاها نیز برای موقعیت‌های خاص مانند تب است، همان دعای نور که البته در هیچ کجای این دعا به بیماری اشاره نشده و شرایط بیماری را به صحنه بی‌بدیل طلب ملاقات خدا بدل می‌کند. دعاهای این بانوی بزرگوار نشان می‌دهد که چطور می‌توان در موقعیت‌های مختلف، توحیدی زندگی کرد.
یکسری از دعاها نیز دعای عمومی بوده و مربوط به موقعیت خاصی نیستند و گفته شده که حضرت این دعاها را می‌خواندند. این ادعیه بسیار مهم است و کل نظام زندگی انسان را درست می‌کنند. یکی از این دعاها، ‌که دعای جامعی است، دعای «حیات طیبه» است.  اما حیات طیبه چیست؟ حیات به‌معنای زندگی است؛ زندگی‌ای که واقعا زنده است. زندگی‌ای که پر از تکرار و خستگی نیست. موجود زنده، تکرار ندارد و پر از حرکت است، صبح و عصرش باهم تفاوت دارد. بعضی از ما زنده‌ایم اما زندگی نمی‌کنیم. روزبه‌روز و حتی سال به سال‌مان هم با هم تفاوت ندارد. در سوره نحل به حیات طیبه اشاره شده و گفته شده ما شما را زنده می‌کنیم به حیات طیبه، پس نوعی زندگی کردن است. ما در طول زندگی خسته و مرده می‌شویم اما اگر سبک زندگی‌مان مبتنی بر ادعیه و قرآن باشد هرقدر در صحنه‌های زندگی پیش رویم، روحیه‌مان جوان‌تر و امیدوارتر خواهد شد، خستگی و پیری متعلق به جسم است. ‌آدم زنده خوش‌اخلاق است و کل دین هم در خوش اخلاقی جمع می‌شود. زندگی با سختی همراه است اما می‌توان خوش‌اخلاق بود و استفاده برد. اگر کسی فکر می‌کند زندگی‌اش زنده نیست، دعای کوتاه و پرخاصیت حیات طیبه جواب اوست. این دعا بعد از سلام و صلوات بر حضرت محمد(ص) با موضوع «عمل» آغاز می‌شود. از آنجا که ادعیه اهل‌بیت(ع) و قرآن صاعد هستند، ‌یعنی قرآنی که رو به بالا می‌رود و اهل‌بیت(ع) بهتر از هر کسی قرآن را خوانده و در وجودشان جاری است و به سبک زندگی‌شان بدل شده، باید موضوع عمل را هم در قرآن بررسی کرد تا بهره بیشتری از این دعا ببریم.در قرآن، عمل یک انسان خود یک انسان است. ما با کل اعمال‌مان ساخته می‌شویم و زندگی ما را اعمال ما ‌می‌سازد. انسان با اعمالش ساخته و پرداخته می‌شود. باور نیز موضوع مهمی است اما بالاخره عمل است که آن باور را وارد زندگی می‌کند. عمل و رفتار انسان به مرور شاکله و سبک زندگی او را تشکیل می‌دهد. به کلام دیگر زندگی بهتر می‌خواهی با اعمال بهتر به آن خواهی رسید. می‌خواهی از کژی‌ها دور بمانی، راهش کنار گذاشتن رفتارهای ناپسند است. رسیدن به نیکویی می‌خواهی، ‌رفتار نیکو را بیشتر کن.