دروازه طهرون
چهل پله فرحزاد چگونه ایجاد شد؟
مریم باقرپور؛ روزنامه‌نگار
در محله ۸۰۰ ساله فرحزاد تا دلتان بخواهد پله وجود دارد. پله‌هایی که یک سرش به کوچه یا خیابان اصلی متصل می‌شود و در برخی از معابر تعدادش به ۳۰ و در جاهای دیگر به بیش از ۵۰ پله می‌رسد. اهالی فرحزاد به همه اینها «چهل‌پله» می‌گویند. اما ماجرای شکل‌گیری این پله‌ها چیست؟
محله فرحزاد در محدوده منطقه۲ تهران با قدمتی حدود ۸۰۰ سال، تا پیش از دهه 50، ده بود. اهالی در این محدوده از شهر به باغداری و زراعت می‌پرداختند. اما چون این روستای قدیمی در دامنه کوه و در شیب رود - دره فرحزاد قرار داشت، باغ‌ها شیب‌دار بودند و کرت‌ها هر کدام با ارتفاع ۲، ۳ متری از یکدیگر ایجاد می‌شد. موضوعی که با گسترش سکونت در فرحزاد، زمینه‌ساز چهل‌پله‌های ده شد.
راهی که به باغ و آغل می‌رسید
«محله فرحزاد ده‌ها چهل‌پله دارد.» این را «احمد فرحزادی» از قدیمی‌های محله به یاد می‌آورد و می‌افزاید: «اهالی فرحزاد برای اینکه بتوانند به باغ‌ها و آغل‌های گوسفندان خود در دل کوه‌ها دسترسی پیدا کنند، راه باغ‌ها و آغل‌ها را پله پله کردند. بعدها که جمعیت ده افزایش یافت و افراد بیشتری به محله آمدند، باغ‌ها به منازل مسکونی تبدیل شد و مردم از آن پله‌ها برای رفتن به خانه‌هایشان استفاده می‌کردند. در این محله چند چهل‌پله هست که می‌توان از کوچه‌های جهانی، عمارت، عمویی و... نام برد. اما بیشتر مردم محله فرحزاد به کوچه شهریار چهل‌پله می‌گویند و در واقع چهل‌پله اصلی محله همین کوچه است.»
چهل‌پله شهریار
«زین‌العابدین لآلی» یکی دیگر از قدیمی‌های محله فرحزاد است و او هم از گذشته‌های این محدوده خاطره دارد و می‌گوید: «تمام کوچه‌های محله شیب‌دار بود تا اینکه در دهه 50، مهاجران از مکان‌های مختلف به فرحزاد آمدند و در کوچه شهریار فعلی ساکن شدند. از آنجا که کوچه شهریار شیب‌دارترین و سخت‌ترین کوچه محله بود، ساکنان این کوچه برای راحتی در رفت‌وآمدشان، پله‌گذاری کردند و چون تعداد پله‌های کوچه تا رسیدن به خیابان اصلی خیلی زیاد بود، مردم اصطلاحاً به آن چهل‌پله می‌گفتند. در واقع نخستین جایی که پله‌گذاری شد، این کوچه بود و اصطلاح چهل‌پله در فرحزاد یادگار همان روزهاست.»
ساخت دسترسی گلی
پس از شکل‌گیری نخستین چهل‌پله در محدوده فرحزاد، اهالی روستا که به‌دلیل شیب‌دار بودن کوچه‌هایشان به‌ویژه در روزهای برفی و بارانی با مشکل تردد مواجه بودند، تصمیم گرفتند در کوچه‌های خودشان هم پله ایجاد کنند. «مریم سلامت» یکی از ساکنان محله دراین‌باره می‌گوید: «در فرحزاد زمستان‌های خیلی سختی داشتیم. سرما و یخبندان در فصل‌های سرد سال عملاً تردد در کوچه‌های شیب‌دار را مختل می‌کرد. به همین دلیل اهالی خودشان دست به‌کار شدند و در کوچه‌های شیب‌دار، پله‌های گلی ساختند. حدود یک دهه قبل هم، شهرداری منطقه این پله‌ها را ساماندهی و پله‌های سنگی و استاندارد جایگزین پله‌های گلی و نامرتب سال‌های پیش کرد.»
در همینه زمینه :
پرونده ویژه کتاب
فرهنگ و زندگی
سوپرمارکت
دروازه طهرون