حساب بانکی رسمی برای کمک خانواده‌ها به مدارس

فهیمه‌سادات طباطبایی|خبرنگار:

دریافت وجه اجباری از خانواده‌ها توسط مدارس دولتی، آنقدر در این سال‌ها روال عادی و معمولی پیدا کرده و به‌قدری فراگیر شده که حالا وزارت آموزش و پرورش با ایجاد «سامانه حساب یکپارچه مدارس» به نوعی به این موضوع رسمیت بخشیده و آن را علنی کرده است. البته منصور مجاوری، مشاور اقتصادی وزیر آموزش و پرورش به همشهری می‌گوید که این اقدام برای شفافیت این کمک‌ها صورت گرفته است. به گفته مجاوری، تمام کمک‌های والدین به مدارس دولتی قرار است به این سامانه واریز شود تا مسئولان آموزش و پرورش بدانند که این درآمدها چقدر است و چطور هزینه می‌شود.

البته موضوع راه‌اندازی سامانه و حساب‌های بانکی برای مدارس در‌حالی مطرح می‌شود که پیش از این هم مطرح شده بود اما با مخالفت دیوان محاسبات اداری جلوی راه‌اندازی آن گرفته شد. طبق نظر دیوان «حساب یکپارچه غیرقانونی است و حساب‌های دولتی نباید پشتیبان داشته باشد؛ ضمن آنکه این بخشنامه اختیارات مدارس را محدود می‌کند و مدیران نمی‌توانند خودشان کمک‌ها را هزینه کنند.» اما حالا با گذشت 4سال، مشاور اقتصادی وزیر آموزش و پرورش دوباره از راه‌اندازی این سامانه خبر داده است.

منصور مجاوری در این‌باره به همشهری گفت: براساس سیاست‌های یکپارچه نظام مالی و اداری و همچنین طبق سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و ماده 11قانون شوراهای آموزش و پرورش باید نظارت و کنترل بر حساب‌های جاری مدارس صورت گیرد؛ به همین دلیل این سامانه را ایجاد کردیم.

علنی ساختن وجه نقد یا شفاف‌سازی‌

طبق اصل سی‌ام قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، آموزش کودکان تا پایان 12سال تحصیلی باید رایگان باشد اما مدارس سال‌هاست که تحت عنوان کمک‌های مردمی به اشکال مختلف از والدین وجه نقد دریافت می‌کنند و حالا با راه‌اندازی این سامانه خانواده‌ها باید فقط پرداخت‌های نقدی خود به مدارس را از طریق این حساب یکپارچه واریز کنند.

مشاور اقتصادی وزیر آموزش و پرورش اما این نکته را قبول ندارد، مجاوری در این‌باره می‌گوید: «‌این حساب یکپارچه برای شفاف‌سازی‌ بیشتر است. ما از والدین می‌خواهیم هزینه‌های جانبی تحصیل فرزند خود مانند کلاس‌های فوق‌برنامه، سرویس رفت‌وآمد، لباس، اردو و... را به این حساب واریز کرده و از پرداخت وجه نقد، چک یا هرگونه کمک دیگر خودداری کنند.»

او این نکته را رد می‌کند که آموزش و پرورش به‌دنبال رسمی و عمومی‌سازی‌ پرداخت وجه نقد به مدارس دولتی است؛ « تنها کاری که ما کرده‌ایم این است که حساب جاری مدارس که سرانه دولتی به آن واریز می‌شود را یکپارچه کردیم و در سامانه‌ای هوشمند قرار دادیم و از مدیران مدارس خواستیم کد 17رقمی که برای آنها تعریف کرده‌ایم را به والدین دانش‌آموزان هم ارائه دهند تا از این به بعد پرداخت‌ها از طریق آن صورت گیرد.»

خرج کردن پول والدین در مدرسه فرزند خودشان

شائبه بعدی که درباره این سامانه وجود داشته و هنوز هم دارد، موضوع نحوه هزینه این پول‌هاست. دیوان محاسبات اداری و همچنین خانواده دانش‌آموزان می‌گویند که یکپارچه‌سازی‌ حساب مدارس باعث می‌شود که وزارت آموزش و پرورش با دسترسی به حساب‌ها، پول خانواده‌ها را در جای دیگری غیر از مدرسه فرزندشان هزینه کنند. اما مشاور اقتصادی وزیر آموزش و پرورش با تأکید براینکه شماره حساب ارائه شده به والدین همان شماره حساب مدرسه خواهد بود، افزود: «دسترسی به این حساب فقط برای مدیر و شورای مالی مدرسه باز خواهد شد و هیچ یک از مسئولان در سطح وزارتخانه، استان و منطقه نمی‌توانند به این حساب دسترسی داشته باشند.»

او تأکید کرد: «همانطور که گفتم فقط برای نظارت بهتر، کنترل بیشتر و شفافیت‌سازی‌ این اقدام را می‌خواهیم انجام دهیم و هدف دیگری پشت این سامانه نیست.»

مدارس زیر خط فقر هستند

اسدالله عباسی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس از مصوبه آموزش و پرورش مبنی بر ارائه شماره حساب مدارس به خانواده‌ها ابراز بی‌اطلاعی کرد و گفت: تاکنون چنین چیزی در کمیسیون مطرح نشده اما واقعیت این است که مدارس از نظر سرانه زیر خط فقر هستند و مدیران ناچارند که دستشان به سوی خانواده‌ها دراز باشد و تحت عنوان انجمن اولیا و مربیان یا هر روش دیگر پولی را دریافت کنند.

وی افزود: حتی مدیران در برخی مناطق روستایی به‌دلیل فقر خانواده‌ها از این نوع کمک محروم هستند و اوضاع بدتر است؛ به همین دلیل هم نمایندگان در مجلس تصویب کردند که هزینه آب، برق، گاز و تلفن مدارس طبق یک جدول و تعرفه خاصی رایگان شود.

این عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس اظهار داشت: کمک والدین به مدارس از قبل هم بوده و چیز عجیبی نیست اما این سامانه و نحوه کارکردش باید در همان راستا باشد و نباید حالت اجبار و تحمیلی به‌خود بگیرد. او درباره نحوه برداشت پول از حساب مدارس نیز گفت: باید این حق فقط و فقط برای مدیر و شورای مالی مدرسه محفوظ باشد و وزارت آموزش و پرورش و ادارات کل و مناطق آموزشی برای این پول تصمیم‌گیری نکنند.

   تقویت انجمن اولیا و مربیان به جای پولسازی‌

اما نیما ملکیان، کارشناس مسائل آموزشی و دانش‌آموخته دانشگاه تربیت‌مدرس نظر دیگری در این‌باره دارد. او می‌گوید: وزارت آموزش و پرورش در 10سال اخیر نقش انجمن اولیا و مربیان را در اداره مدارس کمرنگ کرده و دقیقا از همین ناحیه ضربه خورده است؛ «در گذشته انجمن اولیا و مربیان با به کارگیری مشارکت حداکثری خانواده‌ها، مشکلات مدارس را تا حد زیادی بر‌طرف می‌کرد اما با کمرنگ شدن نقش این انجمن و افول آن در دهه گذشته، شاهد افزایش مشکلات مدارس و بی‌اعتنایی خانواده‌ها هستیم.» ملکیان افزود: «مشارکت مستقیم والدین و فعال کردن آنها در اداره مدرسه قطعا باعث افزایش احساس مسئولیت خانواده‌ها خواهد شد و قطعا با این روش مدیریت مدرسه راحت‌تر و موانع مالی آن کمتر می‌شود اما روش دریافت پول نقدی با ارائه شماره حساب یا هر روش دیگر تنها حس بازدارندگی و مقاومت را در والدین ایجاد می‌کند و تبعات منفی این طرح قطعا بیشتر از آثار مثبت کمک‌ها خواهد بود.»  او تأکید کرد: «از سویی من شک دارم که آموزش و پرورش توانسته باشد سامانه‌ای یکپارچه برای نظارت ایجاد کند چون این وزارتخانه در بخش سخت‌افزاری و اطلاعات همیشه دچار مشکلات عدیده و پیچیده‌ای است و حتی الان آمار دقیق مدارس، دانش‌آموزان و مربیان خود را ندارد. پس در اصل هدف باید شک کرد و دید که چرا می‌خواهند به کمک‌های مردمی که رقم بالایی است، دسترسی مستقیم داشته باشند.»  سامانه یکپارچه‌سازی‌ حساب مدارس، آنطور که مسئولان وزارت آموزش و پرورش مصمم هستند و مجاوری می‌گوید برای 85هزار مدرسه در کشور ایجاد شده است؛ شماره حساب‌هایی که مشخص می‌کند خانواده‌های ایرانی در طول سال چقدر به مدارس پول می‌دهند و پولشان چطور مصرف می‌شود.