روایت اوج از آخرین فیلم فردین

سازمان اوج با مستند «برزخی‌ها» به شانزدهمین دوره جشنواره سینما حقیقت می‌آید. مستند برزخی‌ها به کارگردانی و تهیه‌کنندگی عارف افشار آخرین مراحل فنی‌اش را طی می‌کند. این مستند که به موضوع تاریخ سینمای بعد از انقلاب و ماجرای نخستین فیلم توقیفی سینمای ایران می‌پردازد، آماده حضور در شانزدهمین جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت شد.
مستند «برزخی‌ها» در باشگاه رویاد تولید شده و محصول سازمان هنری رسانه‌ای اوج است. برزخی‌ها ساخته شده در سال۱۳۵۸ و اکران شده در سال۱۳۶۱ یکی از جنجالی‌ترین فیلم‌های سینمای ایران در دهه اول انقلاب است؛ فیلمی به کارگردانی ایرج قادری که آخرین قاب مشترک تعدادی از ستارگان سینمای قبل از انقلاب نیز هست. فردین، ناصر ملک‌مطیعی، سعید راد و ایرج قادری در فیلمی که قرار بود نقطه اتصال گروهی از فعالان سینمای فارسی با فضای انقلابی آن سال‌ها باشد، عملا ضد‌خود عمل کردند. فیلم توقیف شد و بعدها تعدادی از بازیگرانش ممنوع‌الکار شدند. برزخی‌ها یک سال قبل از شروع جنگ تحمیلی ساخته شد، ولی صحنه‌های جنگی فیلم که محصول تخیل فیلمنامه‌نویس و برداشتش از فیلم «دوازده مرد خبیث» بود وقتی ‌ پس از ۳سال توقیف روی پرده آمد، رنگی از واقعیت به‌خود گرفته بود. فیلم در سال۱۳۶۱ و با اصرار مهدی کلهر، معاون سینمایی وقت، اکران عمومی شد که اقبال گسترده سینماروها را در پی داشت‌. مردم امکان تماشای فردین در شمایل مردی انقلابی را از دست ندادند؛ چنان‌که حضور توامان ناصر ملک‌مطیعی، ایرج قادری و سعید راد در کنار فردین تجربه‌ای منحصر به فرد بود که بعد از آن هم دیگر تکرار نشد.
روزنامه‌های سیاسی در سال۱۳۶۱ نوشته‌های تند و تیزی علیه فیلم منتشر کردند و هنرمندان جوان انقلابی‌ای که در حوزه هنر و اندیشه اسلامی حضور داشتند به رهبری محسن مخملباف، علم مخالفت با برزخی‌ها را برافراشتند. با ملتهب شدن فضا، نه‌تنها برزخی‌ها توقیف شد که عبدالمجید معادیخواه هم از وزارت ارشاد کنار رفت. عبدالمجید معادیخواه، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی وقت نیز در گفت‌وگویی که با خبرآنلاین داشته است، روایت جالبی از این اتفاقات دارد: «آن زمان یک دعوای مفصلی به‌وجود آمد که از آقای مخملباف در آن شرکت داشتند و علیه من موضع می‌گرفتند تا آقای مسیح مهاجری. دعوا بر سر اکران فیلم «برزخی‌ها» بود. این مسئله خودش یک پرونده ‌است که جنجال زیادی درست کرد و به همه‌جا ازجمله مجلس هم کشیده شد‌. بسیجی هم علیه بنده راه افتاد که بخشی‌ از آن در مطبوعات آن دوران هست؛ هم مطبوعاتی که آقای خاتمی اداره می‌کردند، مثل کیهان به ما می‌تاختند و هم امثال آقای مخملباف فریاد «وا اسلاما» سر می‌دادند. در آن هیاهو هیچ‌کس نیامد ببیند که اصلاً داستان فیلم «برزخی‌ها» چیست.» معادیخواه در آن زمان به 2دلیل از اکران فیلم حمایت می‌کند؛ نخست به‌دلیل محتوای فیلم که اعلام همکاری بازیگران سرشناس سینمای پیش از انقلاب با مردم و انقلاب اسلامی بود و دلیل دوم هم حفظ حرمت امضای وزیری بود که به تهیه‌کننده مجوز ساخت این فیلم را داده بود و تهیه‌کننده به اعتبار این امضا 10میلیون تومان سرمایه‌گذاری کرده بود. معادیخواه روایتی هم از جلسه‌ای که با آیت الله خامنه‌ای که آن زمان رئیس جمهور بودند، داشته است، ارائه می‌دهد.
او می‌گوید: «که ایشان را در جریان مسئله قرار دادم و فشارها را هم توضیح دادم. نظر ایشان این بود که به‌صرف حضور یک بازیگر در فیلم نباید جلوی اکران آن گرفته شود و اگر فیلم اشکالی از نظر محتوایی ندارد، می‌تواند اکران داشته باشد.»
مهدی کلهر در گفت‌وگویی با سینما رسانه گفته است: «روزی که ما جلوی فیلم برزخی‌ها را گرفتیم، وزیر وقت که آقای معادیخواه بود، رفت پیش حضرت آقا که آن زمان رئیس‌جمهور بودند. با من تماس گرفت و گفت: آقای خامنه‌ای می‌گویند به‌دلیل بازی کردن فردین نباید جلوی فیلم گرفته شود. اگر فیلم اشکالی دارد، اشکالش را برطرف کنید و فیلم را نشان بدهید. بازی کردن فردین اشکالی ندارد!» حالا و پس از ۴دهه از جنجال‌های برزخی‌ها ماجرای توقیف این فیلم دستمایه مستندی شده که سازمان اوج آن را تهیه کرده است.