حمل‌ونقل زیرزمینی در انتظار تزریق منابع مالی

مهدی اسماعیل‌پور-روزنامه‌نگار

طبق برنامه قرار بود با تامین به موقع منابع مالی مورد نیاز، شرکت متروی تهران، حدود نیمی از ایستگاه‌های باقیمانده خطوط 6 و 7 را تا پایان سال 1401تکمیل کند و به بهره‌برداری برساند، اما با برقرار نشدن شرط پرداخت به موقع منابع مالی و تداوم این وضعیت، به‌نظر می‌رسد که برنامه زمانبندی تکمیل و افتتاح برخی ایستگاه‌ها دستخوش تغییراتی شود.

70هزار میلیاردتومان برای تکمیل 7خط فعال مترو
تکمیل ایستگاه‌های باقیمانده از خطوط هفتگانه متروی شهر تهران به‌ویژه۱۰کیلومتر قطعه میانی خط 6 از اولویت‌های اصلی مدیریت شهری پایتخت است. اما همانطور که پیش‌تر هم اشاره شده مهم‌ترین چالش پیش رو برای تکمیل خطوط هفتگانه و احداث 4خط جدید، موضوع تامین و تزریق نقدینگی مورد نیاز آن است. برای شبکه متروی شهر تهران ۳۳۰ایستگاه در ۱۱خط طراحی شده است که درصورت تکمیل، این شبکه حمل‌ونقلی پاک و ایمن می‌تواند پاسخگوی حدود ۱۰میلیون سفر در طول روز باشد. از این تعداد تا‌کنون در ۷خط موجود 144ایستگاه مورد بهره‌برداری و استفاده قرار گرفته و تکمیل خطوط هفتگانه اولویت مدیریت شهری و شرکت متروی تهران و حومه است. این در شرایطی است که برای تکمیل ۷خط مترو به بودجه‌ای در حدود ۷۰هزار میلیارد تومان نیاز است و احداث ۴خط باقیمانده نیز بودجه ۲۳۰هزار میلیارد تومانی طلب می‌کند. طبق برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته، در سال ۱۴۲۰ باید ۱۱خط مترو تکمیل شده باشد، اما برنامه و هدف‌گذاری شهرداری تهران و شرکت مترو این است که با رفع گلوگاه‌های مالی، این برنامه زودتر به پایان برسد.

بازنگری در برنامه زمانبندی اولیه
براساس همین سیاست و رویکرد بود که تکمیل و افتتاح تعدادی از ایستگاه‌های خطوط 6 و 7تا پایان سال‌جاری در برنامه‌ریزی‌های اولیه لحاظ شد؛ برنامه‌ای که با توجه به تامین و تزریق نشدن به موقع منابع مالی مورد نیاز قاعدتا دستخوش تغییراتی خواهد شد. از طرف دیگر با توجه به زمان‌بر بودن فرایند تامین تجهیزات مورد نیاز ایستگاه‌ها که باید مراحل ثبت سفارش، واریز پول، ساخت، حمل‌ونقل به داخل کشور و درنهایت نصب و جانمایی در ایستگاه‌ها را پشت سر بگذارد، اینگونه به‌نظر می‌رسد که حتی درصورت تزریق نقدینگی و اعتبار مورد نیاز از همین امروز، باز هم تکمیل و افتتاح برخی ایستگاه‌هایی که طبق برنامه اولیه قرار بود تا پایان سال 1401 به بهره‌برداری برسد، بعید خواهد بود. در واقع منابع مالی مورد نیازی که قرار بود از ابتدای سال تزریق شود امروز که در اوایل آبان ماه قرار داریم، فقط بخشی از آن پرداخت شده که آن هم پول حاصل از اوراق مشارکت سال 1400 است. از طرف دیگر شرکت متروی تهران همچنان حدود 160میلیارد تومان از اوراق مشارکت سال‌های 98 و 99 طلبکار است. با توجه با مشکل و تأخیری که در پرداخت بودجه عمرانی پیش آمده، به‌نظر می‌رسد برنامه زمانبندی شده قبلی برای افتتاح ایستگاه‌ها نیازمند   بازنگری و تغییر است.

زمان زیادی از دست رفته، اما ناامید نیستیم
مسعود درستی، مدیرعامل شرکت متروی تهران و حومه درخصوص آخرین وضعیت پروژه‌هایی که طبق برنامه قرار است تا پایان سال  1401 به بهره‌برداری برسند به همشهری می‌گوید: «در موضوع افتتاحیه‌های نیمه دوم سال‌ جاری، ایستگاه متروی پرند را داریم که بودجه آن باید از طریق دولت و همچنین شرکت عمران شهر جدید پرند تامین و پرداخت شود. تا به امروز از بخش بودجه دولتی منابع مالی به پروژه، تزریق نشده است. البته با توجه به مکاتبات و پیگیری‌های زیادی که انجام شده است امیدواریم هرچه زودتر این امر محقق شود. درخصوص زمین‌هایی که باید از طرف شرکت عمران شهر جدید پرند برای تامین مالی پروژه واگذار می‌شد نیز به همت معاونت عمرانی استانداری تهران از حدود 2هفته قبل کارهای مربوط به آن درحال انجام و در آستانه نهایی شدن است. البته باید توجه داشت که واگذاری این زمین‌ها هنوز به‌طور کامل انجام نشده است و با این اوصاف زمان زیادی از سال را از دست داده‌ایم. البته بخش ساختمانی پروژه انجام شده، اما بخش سفارش‌گذاری تجهیزات مقداری دچار تأخیر شده است. با وجود این تمام تلاش خودمان را به‌کار گرفته‌ایم تا برای جبران بخشی از زمان از دست رفته، بتوانیم سفارش‌گذاری‌ها را در کمترین زمان ممکن انجام دهیم و به سرانجام برسانیم. درستی اضافه می‌کند:« همچنین نخستین بخش از پول حاصل از فروش اوراق مشارکت هم اواخر مهرماه و در نیمه دوم سال وارد مجموعه شده است. به‌عبارت دیگر می‌شود گفت مشکلات مالی ما در نیمه دوم سال تا حدودی مرتفع خواهد شد و در این شرایط انتظار می‌رود تا پروژه‌ها و کارها سرعت بیشتر و بهتری به ‌خود بگیرد. با وجود اینکه چند ماه ابتدایی سال را از دست داده‌ایم و به لحاظ تامین منابع مالی در تنگنا بودیم، اما تلاش می‌کنیم تعهد‌هایی که به مردم داده‌ایم به موقع انجام شود.»
مدیرعامل شرکت مترو در ادامه با بیان اینکه اگر در تامین و پرداخت منابع مالی، باز هم تأخیری رخ دهد، آن وقت احتمالا مجبور به بازنگری در برنامه‌ریزی و زمانبندی اولیه خواهند شد، می‌افزاید: «تلاش ما این است که هیچ تغییری در برنامه افتتاحیه‌های نیمه دوم سال اتفاق نیفتد و تعهدات‌مان طبق برنامه انجام شود، اما شرایطی که در 5ماه پایانی سال پیش رو داریم در این موضوع کاملا تعیین‌کننده است. در حقیقت اگر منابع مالی مورد نیاز به موقع تامین شود، در این مدت باقیمانده تا پایان سال هم می‌توانیم کارهای زیاد و ارزشمندی انجام دهیم، اما درصورتی که باز هم زمان از دست برود، احتمالا مجبور به بازنگری در زمان افتتاح پروژه‌ها خواهیم شد.»
16ایستگاه تا تکمیل خطوط 6 و 7مترو باقی مانده است.
2ایستگاه در خط 7مترو پیشرفت ساختمانی بالای 70درصد دارند.
14ایستگاه در خط 6پیشرفت ساختمانی بالای 80درصد دارند.