نوبل پزشکی برای کشف راز ژنوم نئاندرتال‌ها

اولین جایزه نوبل سال2022 در رشته پزشکی روز دوشنبه به سوانت پبو، دانشمند سوئدی اهدا شد. او دهه‌ها برای استخراج DNA از استخوان‌های 40هزار ساله تلاش کرد که این تلاش‌ها با رونمایی از ژنوم نئاندرتال در سال2010 به اوج خود رسید.
به‌گزارش نیویورک تایمز، انتشار آن ژنوم راه را برای بررسی سؤالات دیرینه‌شناسان از زمانی که فسیل‌های نئاندرتال برای نخستین‌بار در یک معدن آلمانی در سال1856 کشف شده، باز کرد.سوالاتی مانند اینکه، ارتباط انسان‌های اولیه با انسان‌های مدرن چگونه بود و چه چیزی آنها را از هم متفاوت می‌کرد؟ 
کمیته نوبل روز دوشنبه اعلام کرد که وسواس دائمی دکتر پبو در نحوه بازیابی و تجزیه و تحلیل مواد ژنتیک باستانی که با مشکلات فنی آزاردهنده‌ای روبه‌رو بود، پاسخ بسیاری از سؤالات را روشن کرد. DNA‌های باستانی دچار آسیب شیمیایی زیادی بود و در نمونه‌های باستانی به میزان بسیار پایینی وجود داشته است. اما دکتر پبو از آخرین فناوری برای تعیین توالی DNA استفاده کرد. او اتاق‌های تمیز را طراحی کرد که در واقع آزمایشگاه‌هایی با بالاترین استاندارد پاکیزگی بودند و از نمونه‌ها در برابر آلودگی محافظت می‌‌شد. هنگامی که او و تیمش میلیون‌‌ها قطعه DNA را در فسیل‌ها کشف کردند، از تکنیک‌های آماری پیچیده برای شناسایی آلاینده‌های ژنتیک مدرن استفاده کردند.

کشف تفاوت بین نئاندرتال‌ها و انسان معاصر
دکتر نیلز گوران لارسن، رئیس کمیته نوبل برای فیزیولوژی و پزشکی و استاد بیوشیمی پزشکی در مؤسسه کارولینسکا در استکهلم گفت: به‌طور قطع بازیابی DNA از استخوان‌های 40هزار ساله غیرممکن بود. دکتر لارسن گفت که استانداردهای سختگیرانه دکتر پبو و ترفندهای بیوانفورماتیک و شیمیایی او چنین کشفی را ممکن کرد. به‌گفته او این DNA به محققان اجازه می‌دهد که تغییرات بین انسان‌های خردمند معاصر و انسان‌های باستانی را مقایسه کنند. این قیاس در طول سال‌های آینده، بینش عظیمی در مورد فیزیولوژی انسان به ما خواهد داد.» این تحقیق کمک کرد تا مشخص شود که انسان‌‌های مدرن و نئاندرتال‌ها جد مشترکی دارند که حدود 600هزارسال پیش زندگی می‌کرده‌اند. دکتر پبو و تیمش همچنین شواهد ژنتیکی‌ای را یافتند که نشان می‌‌دهد در طول دوره‌های همزیستی، انسان‌های مدرن و نئاندرتال‌ها با هم فرزندانی داشتند.
نئاندرتال‌ها از زمان ناپدید شدن در 30هزار سال پیش در بسیاری از مناطق اروپا زندگی می‌کردند. اجداد انسان‌‌های امروزی قبل از مهاجرت به اروپا و آسیا در آفریقا تکامل یافته‌اند، جایی که با اشکال باستانی‌تر انسان ترکیب شده و تغییرات ژنتیک را انتخاب کرده‌‌اند که شانس بقای آنها را در محیط‌های جدید تقویت کرد.
نئاندرتال‌ها شامل ژن‌هایی بودند که توانایی زندگی در ارتفاعات را بهبود بخشید و بر نحوه پاسخ سیستم ایمنی به عفونت تأثیر گذاشت. با این حال، حتی پس از یافته‌های دکتر پبو، اساسی‌‌ترین سؤال پر ابهام که در هاله‌ای از رمز و راز باقی مانده، این است که چه چیزی انسان‌‌های مدرن را منحصربه ‌فرد می‌کند. تحقیقات او انواع ژنتیک را که در بین انسان‌های زنده رایج است اما در نئاندرتال‌ها وجود ندارد، شناسایی کرد. نوعی طرح اولیه برای مجموعه جهش‌‌هایی ارائه داد که انسان‌‌های مدرن را متمایز می‌کند و زمینه‌ساز خروج چشمگیر آنها از فرهنگ و رفتار نئاندرتال است. اما پیوند این جهش‌‌ها با ویژگی‌های انسان مدرن ازجمله ظرفیت هنر فیگوراتیو، فرهنگ‌های پیچیده، همکاری‌‌های اجتماعی بزرگ و نوآوری پیشرفته، همچنان کشف ناشده باقی مانده است.