4 استان، آن سوی مرز سالمندی

بنابر آمار دبیرخانه شورای ملی سالمندان، از نظر تعدادی، تهران با یک میلیون و ۷۰۵ هزار نفر و از نظر درصد جمعیت سالمندی گیلان با 15.19درصد، سالمندترین استان‌های کشور هستند. از نظر درصد جمعیت سالمندی بعد از گیلان، مازندران با 13.26درصد، تهران با 12.06درصد و اصفهان با 11.91درصد، سالمندترین استان‌های کشور به شمار می‌روند. همچنین از نظر تعداد سالمندان نیز بعد از استان تهران، خراسان رضوی با ۶۵۸ هزار نفر، اصفهان با ۶۴۲ هزار نفر و فارس با ۵۴۹ هزار نفر سالمند هستند.
شاخص باروری به‌عنوان یک شاخص بررسی وضعیت جوانی جمعیت هم نشان می‌دهد گیلان با شاخص 1.06، مازندران 1.19، البرز 1.19، سمنان 1.22و تهران 1.27کمترین نرخ جوانی جمعیت را دارند و در چاه جمعیتی (نرخ باروری جمعیت زیر 1.3) هستند و مرکزی با 1.33و اصفهان با 1.49در چاله جمعیتی (نرخ باروری جمعیت زیر 1.5) قرار گرفته‌اند.

گیلان، رتبه اول سالمندی
هم‌اکنون گیلان با درصد 15.19جمعیت سالمند، سالمندترین خطه کشور تلقی می‌شود و شاخص پیری در آن 1.93برابر کشور است. پیش‌بینی می‌شود این میزان در کشور مرزهای 10.43درصد و در گیلان محدوده 15.2درصد را درنوردیده باشد.
عضو هیأت علمی دانشگاه گیلان در این‌باره به همشهری می‌گوید: بیشتر افراد بازنشسته برای روزگار بازنشستگی شهرهای خوش آب وهوای شمالی را انتخاب و به استان‌های شمالی مهاجرت می‌کنند. مهاجرت در سال‌های اخیر به قدری بوده که گیلان را به رتبه اول سالمندی رسانده است. مونا اسالم‌نژادگیلوائی می‌افزاید: جای خالی جمعیتی که براساس کاهش رشد جمعیت از آن محروم می‌شویم با مهاجرت از سایر نواحی پر می‌شود درحالی‌که این جایگزینی نمی‌تواند پاسخی به بحران سالمندی باشد.

مازندران، جایگاه دوم سالمندی
استان مازندران با داشتن ۱۲.۴ درصد جمعیت بیش از 3میلیون نفری خود، دومین استان سالمند کشور تلقی می‌شود و بیش از ۴۰۲ هزار نفر از مازندرانی‌ها، سالمند هستند.
مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری مازندران معتقد است سالمندی استان علل مختلفی دارد و موردی که کمتر به آن توجه شده کاهش نرخ باروری در استان است.
سمیه طوسی به همشهری می‌گوید: اقبال کمتر زوج‌های جوان به فرزندآوری و همچنین مهاجرت بی‌سابقه از مناطق خشک و کویری به سمت مازندران موجب شده تا به‌عنوان دومین استان سالمند کشور شناخته شود که در نتیجه آن هویت نسلی مازندرانی‌ها به خطر افتاده است.
به‌گفته او، در ستاد خانواده و جمعیت به ریاست استاندار، کمیته‌های پنجگانه‌ حمایت، سلامت، مردمی، آموزش و بازرسی موضوع سالمندی و جوان‌سازی جمعیت را بررسی می‌کنند. نهادهای خدمات‌رسان هم در حوزه آموزش زوج‌های جوان از ناباروری اولیه و ثانویه و موضوعات مشابه را اطلاع‌رسانی می‌کنند.

رتبه سوم سالمندی، تهران
پیش‌بینی می‌شود جمعیت 60ساله و بیشتر (سالمندان) تهران که در سال 1396حدود 11درصد جمعیت استان را تشکیل می‌داده‌اند در سال 1415، 20درصد جمعیت استان را تشکیل می‌دهند. این در حالی است که براساس پیش‌بینی‌ها در سال 1415حدود 17درصد جمعیت کشور را سالمندان تشکیل می‌دهند که نشان از پیرشدن جمعیت استان تهران بیش از متوسط کشوری دارد.
با توجه به اینکه بیشترین جمعیت استان تهران در شهر تهران زندگی می‌کنند سال گذشته اعضای شورای اسلامی شهر لایحه «آیین‌نامه مصوبه شهر دوستدار سالمند» را به تصویب رساندند.

11.9درصد جمعیت اصفهان سالمند هستند
اصفهان در میان استان‌های کشور چهارمین جایگاه را از نظر جمعیت سالمند دارد به‌طوری که ۱۱.۹ درصد از جمعیت این استان را افراد بالای ۶۰ سال تشکیل می‌دهند درحالی‌که متوسط جمعیت سالمند کشور ۱۰ درصد است. شهر اصفهان 2سال پیش به جمع شهرهای دوستدار سالمند پیوست. هم‌اکنون ۶۴۲ هزار نفر افراد بالای ۶۰ سال در استان اصفهان زندگی می‌کنند، اما فقط ۲۸ هزار نفر از سالمندان اصفهان تحت پوشش بهزیستی قرار دارند.
رشد سالمندی در اصفهان بیشتر از متوسط کشوری است و مسئولان این استان معتقدند با تک فرزندی بودن خانواده‌ها و تجردهای قطعی در آینده یک بحران سالمندی را خواهیم داشت و پیش‌بینی می‌شود تا سال 1425 ،30 درصد جمعیت اصفهان بالای 65سال باشند.
تقسیم‌بندی وظایف دستگاه‌ها برای اجرای دقیق قانون افزایش جمعیت در استان اصفهان هم به همین دلیل در دست اجراست. مسئولان اصفهان معتقدند برای مدیریت سالمندی در این استان باید بسترهای لازم در شهر ایجاد و فرهنگ پذیرایی از سالمندان در خانواده بیش از پیش ترویج یابد.

رئیس مرکز تحقیقات سالمندی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی از وجود ۹ میلیون و ۳۰۰ هزار سالمند در کشور خبر می‌دهد و می‌گوید برنامه‌های سالمندی در کشور با عقب‌ماندگی 50ساله روبه‌رو هستند؛ عقب‌ماندگی‌ای که در صحبت‌ها و تأکیدهای مسئولان استانی هم مشهود است به‌طوری که بیشترین نیاز در استان‌های با بیشترین جمعیت سالمندی در کشور، ایجاد بسترهای لازم برای زندگی راحت سالمندان و حمایت از آنهاست.

مکث
شهر دوستدار سالمند
سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۰۷ طی مطالعه‌ای جامع در ۳۳ شهر از ۲۲ کشور دنیا اقدام به تهیه ویژگی‌های اصلی شهر دوستدار سالمند در ۸ محور کرد: فضاهای باز و بناهای عمومی، حمل‌ونقل، مسکن، مشارکت اجتماعی، احترام و پذیرش اجتماعی، مشارکت مدنی و اشتغال، ارتباطات و اطلاعات، حمایت اجتماعی و خدمات بهداشتی. در میان شهرهای ایران حتی از میان سالمندترین‌ها هم‌اکنون فقط اصفهان و تهران گام‌هایی در این‌باره برداشته‌اند.‌