گزارش
جمعیتی که در اطراف بیمارستان‌های بزرگ تهران درون چادر زندگی می‌کنند، چه کسانی هستند؟
میزبانی از همراهان بیماران بیمارستان امام خمینی ره
همشهری واقعیت اسکان همراهان بیماران در حاشیه بیمارستان امام خمینی ره و مرکز طبی کودکان را بررسی کرده است
مهدی اسماعیل‌پور-روزنامه‌نگار
سال‌هاست که چشم‌مان به تماشای چادرهای رنگارنگ در این نقطه از شهر عادت کرده و انگار این سرپناه‌های سست به بخشی از هویت و شناسنامه این محدوده پرتردد و پرترافیک پایتخت تبدیل شده است. چادرهایی که چند متر پایین‌تر از درب اصلی بیمارستان مرکز طبی کودکان در خیابان قریب تا حول و حوش درب ورودی اورژانس و درمانگاه این مرکز در خیابان فرصت برپا شده‌اند. دیدن این صحنه برای هر بیننده و عابری جالب توجه و البته تأسف‌آور است که چرا برای اسکان و رفاه همراهان یک کودک بیمار و بستری که از کیلومتر‌ها و فرسخ‌ها راه دور به شهر غربت آمده‌اند هیچ‌گونه حمایت و برنامه‌ای از سوی وزارت بهداشت و دانشگاه علوم پزشکی و دیگر ارگان‌ها و بخش‌های مرتبط با این حوزه وجود ندارد. برخی هم دیدگاه متفاوتی دارند و با اشاره به زشت‌شدن سیمای این نقطه از شهر و سد معبری که مانع از عبور و مرور مردم و مراجعان به مرکز طبی کودکان می‌شود، خواهان جمع‌آوری چادرها و اسکان همراهان بیمار در یک مکان و مرکز مشخص هستند. همه‌‌چیز به داخل این چادرها محدود و خلاصه نمی‌شود. درست درکنار چادرها، خودرو‌های پارک شده‌ای را می‌بینیم که تمام شیشه‌هایش با پارچه و مقوا پوشانده شده و از بیرون مشخص نیست که درون و داخل آنها چه خبر است و چه می‌گذرد. تنها چیزی که می‌دانیم و می‌بینیم این است که عده‌ای شب را داخل این خودرو‌ها صبح می‌کنند. البته اینها پوسته و ظاهر کار است و زمانی که این موضوع را از نزدیک‌تر و به‌صورت دقیق پیگیری و بررسی می‌کنیم با حقایق و واقعیت‌های دیگری مواجه می‌شویم. در لابه‌لای همراهان بیماران، کارتن‌خواب‌ها و خیابان‌گرد‌هایی هم دیده می‌شوند که در چادرها، پناهگاه امنی برای خود درست کرده و با تاریک‌شدن هوا مشغول مصرف مواد‌مخدر می‌شوند. آنها برای سیرکردن شکم‌شان خود را به این نقطه می‌رسانند تا سهمی از غذاهای نذری که در این مکان توزیع می‌شود، داشته باشند. برخی از کسبه این محدوده می‌گویند: «علاوه بر کارتن‌خواب‌ها و معتادان، متکدیانی هستند که در این محدوده به بهانه تامین مخارج بیمارستان از عابران طلب کمک می‌کنند. برخی از آنها کودک کوچکی را نیز همراه دارند تا احساسات عابران را تحت‌تأثیر قرار دهند.»
حمایت مددکاری بیمارستان
بخش مددکاری بیمارستان طبی کودکان در راستای خدمت‌رسانی و حمایت از بیماران بی‌بضاعت فعال است. مددکاران عنوان می‌کنند: «هیچ بیمار و مراجعه‌کننده‌ای به‌خاطر مشکل مالی از بیمارستان بدون دریافت خدمات درمانی و پزشکی خارج نمی‌شود اما متکدیان در این حوزه قطعا بی‌بهره هستند. همچنین برای تمام اقوام درجه یک بیمار شامل مادر و پدر و همچنین خواهر و برادرها مکان‌هایی برای اسکان پیش‌بینی شده است که ایاب و ذهاب از بیمارستان تا این همراه‌سراها نیز رایگان است. بنابراین نیازی به اسکان همراهان در چادر نیست.»
پای حرف چادرنشینان
در این میان همراهان هم نکاتی را بیان می‌کنند که قابل تامل است. برخی از وجود همراه‌سرا اظهار بی‌اطلاعی می‌کنند و می‌گویند که در این مورد هیچ توصیه‌ای از سوی مددکاری یا سایر مسئولان بیمارستان نشده است. عده‌ای هم به هزینه همراه‌سرای خصوصی اشاره و عنوان می‌کنند: «اسکان یک شب در همراه‌سرا 200هزار تومان است و قطعا در چنین شرایطی چادر بهترین گزینه است.» گروهی هم جداسازی زن و مرد در همراه‌سرا را مطرح می‌کنند و می‌گویند: «ما اعضای یک خانواده هستیم و می‌خواهیم در کنار هم باشیم اما در همراه‌سرا اسکان خانوادگی وجود ندارد.» ممنوعیت پخت‌وپز، استعمال دخانیات و... مشکلات دیگری هستند که مانع از حضور همراهان بیماران در همراه‌سرا می‌شوند.
همراهی بیمار به‌صورت قومی
بیمارستان مرکز طبی کودکان (بیمارستان دکتر حسن اهری) یکی از 14بیمارستان تابعه دانشگاه علوم پزشکی تهران است که با ظرفیت 400تخت، بزرگ‌ترین بیمارستان اطفال و قطب جامع علمی طب کودکان کشور محسوب می‌شود. به‌گفته دکتر کاظم رهنما، رئیس بیمارستان طبی کودکان با توجه به ارائه خدمات تخصصی و فوق‌تخصصی حدود 70درصد مراجعه‌کنندگان از شهرهای دیگر کشور و تعدادی هم اتباع هستند. آنطور که او گفته: «اغلب مراجعه‌کنندگان از قشر متوسط و پایین جامعه هستند و به لحاظ اقتصادی توان و تمکن مالی استفاده از هتل و مراکز اقامتی دیگر مانند مسافرخانه را ندارند و از این‌رو ترجیح می‌دهند در چادر مستقر شوند.» همراهی گروهی و قومی هم معضل دیگری است که به چادرخوابی پیرامون بیمارستان امام خمینی و مرکز طبی کودکان دامن می‌زند. موضوعی که دکتر رهنما هم آن را تأیید می‌کند و می‌گوید: «در برخی از موارد به‌دلیل نگرانی از وضعیت کودک بیمار، علاوه بر پدر و مادر، خواهر، برادر، عمه، خاله، دایی و حتی پدر بزرگ و مادربزرگ هم راهی بیمارستان می‌شوند. همین حضور گروهی سبب افزایش تعداد چادرها می‌شود. چراکه همراه‌سرا ،خویشاوند درجه یک را پذیرش می‌کند و سایر همراهان مجبورند در چادر مستقر شوند.»
سوءاستفاده خیابان‌گردها
برپایی چادر توسط همراهان بیماران به یک فرصت برای خیابان‌گردها و کارتن‌خواب‌ها تبدیل شده است. چراکه این افراد در چنین فضایی اقدام به برپایی چادر می‌کنند. رئیس بیمارستان طبی کودکان با تأیید این موضوع می‌گوید: «وجود امکانات رفاهی مانند غذا، سرویس بهداشتی و... سبب شده همراهان بیماران و خیابان‌گردها به چادرخوابی در اطراف بیمارستان ترغیب شوند و این پدیده گسترش یابد. به هر حال وضعیت موجود آسیب اجتماعی است و ضرورت دارد شهرداری و نیروی انتظامی به این موضوع ورود کنند.»
میزبانی از همراهان در همراه‌سراها
مرور قانون شهرداری‌ها نشان می‌دهد که مدیریت شهری وظیفه‌ای در احداث همراه‌سرا ندارد اما شهرداری تهران در راستای مسئولیت اجتماعی و برای کاهش آلام همراهان بیماران و تکریم آنها در این کار پیشقدم شده و اقدام به احداث همراه‌سرا در پایتخت کرده است. همراه‌سرای جوادالائمه نخستین همراه‌سرایی بود که اواسط سال94 بهره‌برداری شد و با مدیریت و نظارت شهرداری منطقه6 شروع به فعالیت کرد اما به‌گفته مسعود رنجبریان، شهردار منطقه6 از سال1400 تا‌کنون قراردادی با این همراه‌سرا منعقد نشده است و شهرداری نیز مسئولیت و وظیفه‌ای در این بخش ندارد. او همچنین عنوان کرد: «این همراه‌سرا مربوط به یک خیریه است و متأسفانه وضعیت آن مطلوب نیست و همراهان بیماران در آن تکریم نمی‌شوند.»
«نور» و «پناه» 2همراه‌سرای شهرداری
مدیریت شهری پس از فسخ قرارداد با همراه‌سرای جوادالائمه در راستای خدمت‌رسانی به همراهان بیماران، اقدام به راه‌اندازی همراه‌سراهای نور در خیابان خردمند و پناه در خیابان امیرلویی کرده است. آنطور که رنجبریان عنوان کرده: «همراه‌سرای نور ظرفیت پذیرش 120 تا 150نفر را دارد و 7طبقه است که در هر طبقه 5سوئیت با امکانات بهداشتی و رفاهی وجود دارد که خانواده‌ها در آنها مستقر می‌شوند. علاوه‌بر پذیرش رایگان با همکاری خیرین وعده‌های غذایی(صبحانه، نهار و شام) هم رایگان در میان همراهان توزیع می‌شود. اتاق کودک هم در این همراه‌سرا پیش‌بینی شده است.» همراه‌سرای پناه هم پیشرفت 98درصدی دارد و کمتر از 20روز دیگر افتتاح می‌شود. به‌گفته شهردار منطقه6، این همراه‌سرا در ضلع جنوبی بیمارستان امام خمینی(ره) واقع شده و ظرفیت پذیرش آن 150نفر است. آنطور که رنجبریان عنوان کرده: «این همراه‌سرا در 4طبقه ساخته شده که 2طبقه آن به پذیرش همراهان بیماران مرکز طبی کودکان و 2طبقه هم به همراهان بیماران بیمارستان امام خمینی(ره) اختصاص داده شده است. علاوه‌بر سوئیت‌ها در این همراه‌سرا اتاق‌های بزرگی هم پیش‌بینی شده که در صورت نیاز و افزایش تقاضا می‌توان از آنها برای اسکان گروهی استفاده کرد و زمین بازی کودکان هم در حیاط همراه‌سرا ایجاد شده است. رنجبریان تأکید کرد: «طراحی و ساخت همراه‌سرای پناه به‌گونه‌ای است که می‌تواند یک الگوی موفق برای سایر کلانشهرهای کشور باشد.»
سومین همراه‌سرا در خیابان قریب
همراه‌سرای دیگری پس از بازسازی ساختمان متعلق به سازمان بازنشستگی کشوری در خیابان قریب(ضلع شرقی بیمارستان امام خمینی) بهره‌برداری می‌شود. شهردار منطقه6 در توضیح بیشتر گفت: «با توافقات انجام شده این ساختمان در اختیار شهرداری قرار گرفته و بازسازی اتاق‌ها در حال انجام است و پیش‌بینی می‌کنیم زمستان امسال ساختمان همراه‌سرا آماده بهره‌برداری شود که در زمان افتتاح می‌توان نامی هم برای آن انتخاب کرد.» همراهان برای پذیرش در همراه‌سراها باید از سوی مددکاران بیمارستان‌های دولتی معرفی شوند. مسعود رنجبریان در تشریح فرایند پذیرش گفت: «پس از پذیرش و ثبت اطلاعات بیماران، مددکاران با بررسی‌های لازم تشخیص می‌دهند کدام بیمار نیازمند دریافت خدمات حمایتی است و با استفاده از اختیاراتشان همراهان بیمار را به همراه‌سرا ارجاع می‌دهند. همچنین با توجه به اطلاعات پرونده پزشکی بیمار و فرایند بستری و درمان، مدت اسکان همراهان در همراه‌سرا را مشخص و به مسئولان آن بخش اعلام می‌کنند.» همراه‌سرا با هدف خدمت‌رسانی به همراهان بیماران راه‌اندازی شده است اما برای پذیرش و اسکان آنها اجباری وجود ندارد. رنجبریان با تأیید این موضوع گفت که برخی از همراهان به‌ویژه کسانی که به مرکز طبی کودکان مراجعه می‌کنند تمایل دارند در دسترس کودک بیمار خود یا پزشکان باشند و به همین دلیل تمایلی برای اسکان در همراه‌سرا ندارند. رنجبریان در ادامه عنوان کرد: «برای تکریم این دسته از همراهان قصد داریم با مشارکت خیرین 2ساختمان روبه‌روی بیمارستان طبی کودکان را به همراه‌سرا تبدیل کنیم و به‌محض اینکه املاک توسط خیرین خریداری و به شهرداری واگذار شود بازسازی آنها شروع می‌شود.»
در همینه زمینه :
