گزارش
مرور تاریخ معاصر با احیای خانه‌های ارزشمند
مدیریت شهری احیای بناهای ارزشمند و تاریخی را در دستورکار قرار داده که از میان آنها مرمت خانه پدری فروغ اواخر امسال آغاز می‌شود
زینب زینال‌زاده -روزنامه‌نگار
مرمت خانه پدری فروغ فرخزاد(شاعر معاصر فارسی) توسط شرکت توسعه فضاهای فرهنگی شهرداری تهران انجام می‌شود. این خانه در محله امیریه، کوچه خادم‌آزاد قرار دارد و هشتم دی‌ماه1313 بانوی شاعر فروغ فرخزاد در آن چشم به جهان گشود و سال‌ها در این محله زندگی کرد. خانه سال97 ثبت ملی شد و در لیست بناهای تاریخی و ارزشمند پایتخت قرار گرفت و به همین دلیل مدیریت شهری قصد دارد در راستای جلوگیری از تخریب و حفظ میراث گذشتگان آن را احیا کند و آنطور که محمد مؤیدی، مدیرعامل شرکت توسعه فضاهای فرهنگی شهرداری تهران گفته براساس پیش‌بینی‌ها این کار تا پایان امسال با انتخاب پیمانکار واجد شرایط از طریق برگزاری مناقصه، آغاز می‌شود.
به‌گزارش همشهری، بناهای تاریخی بخشی از هویت تهران هستند و حفاظت و حراست از آنها ضرورت دارد. در این میان برخی از بناها و خانه‌ها هم از حیث اینکه زادگاه مشاهیر بوده یا بزرگانی در آن زیست کرده‌اند، اهمیت دارند و چون میراث فرهنگی برای انتقال به آیندگان باید حفظ و نگهداری شوند. مانند خانه نیما یوشیج، سیمین دانشور و جلال آل‌احمد، مهدی اخوان‌ثالث، پروفسور سیدمحمود حسابی و... به‌گفته سیداحمد علوی، رئیس کمیته گردشگری شورای شهر تهران بناهای تاریخی ارزشمند نشان از قدمت و عظمت فرهنگ ما دارند و اگر نسبت به این بناها بی‌تفاوت باشیم، قطعا نابود می‌شوند و جایگزینی برای آنها نخواهیم داشت.
مرمت طبق ضوابط فنی و اصولی
مرمت بناهای تاریخی و فرهنگی باید منطبق بر اصول و ضوابط فنی انجام شود. همین موضوع سبب تأخیر در مرمت خانه پدری فروغ فرخزاد شده اما آنطور که محمد مؤیدی عنوان کرده: «مطالعات اولیه درخصوص چگونگی مرمت و استفاده از مواد مناسب انجام شده و تا مهر به پایان می‌رسد و پس از آن می‌تواند مناقصه برای انتخاب پیمانکار را برگزار کرد که امیدواریم براساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده این کار تا پایان سال انجام شود.» مهر سال گذشته خانه پدری فروغ توسط شهرداری منطقه11 تملک و پس از تفاهمات صورت گرفته برای مرمت به شرکت توسعه فضاهای فرهنگی شهرداری تهران واگذار شد. آنطور که مدیرعامل شرکت گفته: «شهرداری تهران شناسایی خانه‌های تاریخی در مناطق را شروع کرده و همچنین برخی از خانه‌های ارزشمند که متعلق به مشاهیر است هم توسط شهرداری‌های مناطق تملک شده است. در واقع با این اقدامات تلاش می‌کنیم تا این میراث ارزشمند مرمت و پس از بهره‌برداری در اختیار مردم قرار گیرند.»
بهره‌برداری از سرمایه‌های معنوی
خانه مشاهیر و ادیبان نه به‌لحاظ تاریخی بلکه به لحاظ فرهنگی، دارای ارزش هستند و به تعبیر مؤیدی این بناها سرمایه‌های معنوی شهر محسوب می‌شوند. همین اهمیت سبب شده تا شهرداری تهران مرمت و بازسازی و احیای آنها را در دستورکار قرار دهد. چراکه قصد دارد با گشودن در این خانه‌ها به روی عموم مردم فرصت بهره‌مندی از سرمایه‌های معنوی را در شهر برای همگان فراهم کند. مانند خانه موزه سیمین و جلال آل‌احمد که این روزها مردم با حضور در خانه این زوج ادبی معاصر، با سبک زندگی و شیوه نگارش آنها بیشتر آشنا می‌شوند. در واقع احیای خانه پدری فروغ فرخزاد که دوران کودکی این شاعر معاصر در آن رقم خورده است، شاید تحقق این شعر فروغ: «اگر به خانه من آمدی برای من ای مهربان چراغ بیاور و یک دریچه که از آن به ازدحام کوچه خوشبخت بنگرم» باشد.
مکث
اقدامات پیش‌بینی‌شده
به‌گفته محمد مؤیدی، مدیرعامل شرکت توسعه فضاهای فرهنگی شهرداری تهران، اقداماتی در راستای تملک، ساماندهی، مرمت و بازسازی خانه‌های مشاهیر، تاریخی، خانواده معزز شهدا و مدارس دارای شهید با هدف کمک به ارتقای هویت و حس تعلق شهروندان پیش‌بینی شده است که برخی از آنها عبارتند از:
مرمت عمارت وثوق‌الدوله: این عمارت داخل باغ سلیمانیه قرار دارد که سال98 طی انعقاد تفاهمنامه از بنیاد مستضعفان به شهرداری تهران واگذار شد؛ اما با توجه به آثار تخریب اقدامی برای مرمت آن صورت نگرفته است. اکنون شرکت توسعه فضاهای فرهنگی شهرداری تهران متولی احیا و مرمت آن شده و مطالعات اولیه به اتمام رسیده و به‌زودی مرمت این بنای تاریخی شروع می‌شود.
تملک خانه شیخ فضل‌الله نوری: این ملک ۱۱۰ساله در خیابان بهشت، بن‌بست جوان قرار دارد و سال‌ها پیش در راستای احداث حسینیه توسط خیریه و هیئت صنف کفاشان خریداری شده است. در دوره ششم مدیریت شهری تلاش کرده تا از طریق مذاکره با صنف کفاشان این ملک را تملک کند که توافقاتی هم انجام شد؛ اما گویا بنا به دلایلی نمایندگان صنف کفاشان از واگذاری ملک به شهرداری منصرف شده‌اند. به‌هرحال رها شدن این ملک سبب تخریب بخش‌هایی از آن شده است و مدیریت شهری همواره تلاش می‌کند با جلب رضایت نمایندگان صنف کفاشان ملک را تملک و زمینه مرمت و احیای آن را فراهم کند.
احداث مسجد آدینه: در زمان اجرای طرح بزرگراه امام‌علی(ع) ساختمان قدیمی مسجد آدینه در محله چهارصد دستگاه منطقه14 تخریب شد و ساخت مسجد جدید در دستور کار شهرداری تهران قرار گرفت. پس از واگذاری زمین توسط شهرداری منطقه به شرکت توسعه فضاهای فرهنگی شهرداری تهران، عملیات اجرایی و تجهیز کارگاهی در راستای ساخت مسجد محلی در 4طبقه و زیربنای 3هزار مترمربع شروع شده است.
ساخت مسجد حجت: این مسجد داخل بافت فرسوده منطقه15 قرار داشت که هنگام ساخت بزرگراه امام‌علی(ع) تخریب و مقرر شد مسجد جدیدی توسط شهرداری تهران احداث شود. اکنون ساخت مسجد در 5طبقه با زیربنای 4هزار و 350مترمربع شروع شده و در مرحله فونداسیون و اسکلت بتنی قرار دارد.
ایجاد کانون فرهنگی دانش‌آموزی: طبق دستور شهردار تهران مبنی بر حفظ و گسترش ارزش‌های فرهنگی و به‌ویژه ایثار و شهادت، شناسایی مدارسی که بیش از 20شهید دارند در دستور کار شرکت توسعه فضاهای فرهنگی شهرداری تهران قرار گرفته است. بر این اساس مقرر شد مدرسه شهیدسلمان فارسی با 159شهید تبدیل به نماد کانون ایثار و شهادت در منطقه۱۷ شود.
مدیرعامل سازمان زیباسازی شهر تهران خبر داد:
روزشمار برای بازگشایی خانه اتحادیه
فاز یک مرمت و بازسازی خانه اتحادیه، در پایان مهرماه به اتمام می‌رسد و درهای این خانه باز می‌شود و مردم می‌توانند همه روزه از آن بازدید و خاطرات حضور در این عمارت زیبا را با گرفتن عکس یادگاری ثبت و ضبط کنند. به گزارش همشهری، تبدیل خانه اتحادیه به مرکز فرهنگی، اولویت سازمان زیباسازی شهر تهران است و به‌گفته رضا صیادی، خانه اتحادیه 8هزار و800 متر مساحت دارد که مرمت آن در3 فاز انجام می‌شود و فاز اول آن در ضلع شرقی به مساحت 6هزار متر در مراحل پایانی قرار دارد. اکنون خانه اتحادیه روزهای دوشنبه و پنجشنبه از ساعت 10تا 13باز است، اما با بهره‌برداری از فاز اول آن(پایان مهرماه) درهای این خانه همه روزه از ساعت 7 تا 24باز خواهد بود و بازدیدکنندگان می‌توانند از موزه لاله زار در 3 دهه (پهلوی اول، پهلوی دوم و بعد از انقلاب) بازدید و از امکانات کافه رستوران آن بهره‌مند شوند. آرام‌سازی کوچه اتحادیه هم از برنامه‌های پیش‌بینی‌شده در فاز اول بود که به‌گفته مدیرعامل سازمان زیباسازی شهر تهران، با همکاری شهرداری منطقه 12عملیات سنگفرش این کوچه شروع شده است. او تأکید کرد: «حدود 15روز دیگر عملیات سنگفرش کوچه اتحادیه به اتمام می‌رسد و با نصب موانع از تردد موتورسواران جلوگیری می‌شود و گردشگران و بازدیدکنندگان می‌توانند بدون دغدغه در این کوچه تردد کنند.»
افتتاح موزه مشاهیر با اندکی تأخیر
راه‌اندازی موزه مشاهیر در خانه اتحادیه، از دیگر برنامه های سازمان زیباسازی شهر تهران است که به‌گفته صیادی، قرار است در این موزه از 200مجسمه هایپر رئال (واقع‌گرا) از مشاهیر عرصه‌های فرهنگی، ادبی، سیاسی، ورزشی، هنری، شهدا (سردار حاج قاسم سلیمانی) و... رونمایی شود. همچنین موزه مشاهیر دارای دکور و طراحی خاص و چشم نوازی است که علاوه بر مجسمه‌های هایپر رئال، آثاری چون کتاب و لوازم شخصی مشاهیر هم نگهداری شده و در معرض دید مردم قرار می‌گیرد. مجسمه‌ها آماده و در انبار سازمان قرار دارند که باید به موزه منتقل و در مکان‌های پیش‌بینی شده قرار داده شوند که به گفته رضا صیادی، این کار زمان بر است و از این‌رو موزه مشاهیر با تأخیر افتتاح می‌شود. فازهای دوم و سوم مرمت و بازسازی خانه اتحادیه هم شروع شده و آنطور که صیادی گفته: «در این فازها با بهره‌برداری از سالن‌های همایش، گفت‌وگو و سینما به فضاهای عمومی اضافه می‌شود.» او تأکید کرد که برای اتمام فازهای 2و3 نمی‌توان زمانی را پیش‌بینی کرد؛ اما کارها در حال انجام است و امیدواریم بعد از اتمام عملیات عمرانی، شاهد بهره‌برداری کامل از خانه اتحادیه باشیم.
