رقابت متحدان اروپایی بر سر گاز الجزایر

این روزها که جنگ در اوکراین ادامه دارد و روسیه در واکنش به تحریم‌های غرب، انتقال گاز خود به اروپا را متوقف کرده، الجزایر و منابع گازی آن برای اروپا و دیگر کشورهای غربی اهمیت بیشتری پیدا کرده است. امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، در اواخر ماه اوت دومین سفر رسمی خود به الجزایر را انجام داد تا در آنجا به الجزایری‌ها اعلام کند که این روزها به گازشان نیازمند است.
اما یک سال پیش از این سفر، مکرون هویت ملی الجزایری‌ها را زیر سؤال برده و گفته بود که الجزایری‌ها تا پیش از استقلال هویت نداشتند. این اظهارات در پاییز سال2021 با خشم الجزایری‌ها روبه‌رو شد و روابط با پاریس تا سر حد فراخوانی سفیر پرتنش شد، اما آتش این تنش‌ها به‌تدریج فروکش کرد و اکنون که اروپا با کمبود گاز روبه‌روست، بار دیگر چشم اروپایی‌ها به الجزایر دوخته شده است.
الجزایر هم‌اکنون سومین تامین‌کننده گاز اتحادیه اروپاست، اما اروپایی‌ها می‌خواهند جایگاه الجزایر را در تامین گاز این منطقه ارتقا دهند. یک سال پیش فرانسه محدودیت صدور ویزا را برای الجزایر اعمال کرد، اما اکنون در اوج تنش گازی در اروپا، مکرون در سفرش به الجزایر توافق کرده است که همزمان با توسعه روابط گازی 2کشور، تعاملات 2طرف در زمینه تحقیقات پزشکی را توسعه داده، محدودیت‌های صدور ویزا برای الجزایری‌ها را کاهش دهد و کمیسیون مشترکی برای بررسی تاریخ دوره استعماری ایجاد کند تا دل الجزایری‌ها را به‌دست آورد.
صادرات فعلی گاز الجزایر به اروپا عمدتا از طریق خطوط لوله ایتالیا و اسپانیا صورت می‌گیرد اما در چند ماه گذشته شرکت‌های اروپایی دیگری نیز وارد بازار گاز الجزایر شده‌اند. در ماه جولای سال‌جاری یعنی کمتر از 2ماه پیش شرکت الجزایری «سونوتراک» قرارداد گازی 4میلیارد دلاری را با شرکت آمریکایی «اوکسیدنتال پترولیوم» و شرکت ایتالیایی «آنی» و همچنین غول فرانسوی «توتال» برای توسعه میدان گازی برکین در جنوب‌شرقی الجزایر امضا کرد. همچنین ماه گذشته شرکت الجزایری سونوتراک اکتشاف نفت جدید در استان «آدرار» با حجم تخمینی 151میلیون بشکه را انجام داد که می‌تواند نگرانی‌ها را برای پاسخگویی به تقاضای فزاینده گاز اروپا کمتر کند. گرچه ایتالیا و اسپانیا در مقایسه با دیگر کشورهای اروپایی اتکای بیشتری به گاز الجزایر دارند، اما وضعیت برای اسپانیا به‌عنوان مشتری قدیمی گاز الجزایر در چند ماه گذشته چندان بر وفق مراد نبوده است. پس از اینکه اسپانیا از ادعاهای مغرب درباره مسئله صحرای غربی حمایت کرد و رویکرد بی‌طرفی خود در تنش مرزی الجزایر و مغرب را کنار گذاشت، الجزیره معاهده دوستی با اسپانیا را که از سال2002 برقرار بود به حالت تعلیق درآورد و تجارت با اسپانیا را مسدود کرد. به‌رغم تیرگی روابط با اسپانیا، اما الجزایر اعلام کرده به تعهدات قراردادی خود با اسپانیا احترام خواهد گذاشت. به اعتقاد ناظران، اسپانیا می‌داند که تیرگی روابطش با الجزایر به نفعش نیست و هم‌اکنون فشارهای زیادی روی دولت مادرید وجود دارد که از دولت می‌خواهد تا در برابر تنش مرزی الجزایر با مغرب، به همان موضع بی‌طرف بازگردد و به نفع مغرب موضع‌گیری نکند.
در طرف دیگر بازی‌های سیاسی پیرامون گاز الجزایر، کشورهای دیگری نیز از آمریکا گرفته تا روسیه تلاش دارند تا دل الجزایری‌ها را به‌دست آورند. اما یک سوی دیگر چالش برای غربی‌ها در رابطه با الجزایر، چگونگی جلب اعتماد این کشور در شمال آفریقاست. وقتی مکرون و تیم همراه 90نفره‌اش شامل وزیر دارایی، وزیر کشور و مدیرعامل شرکت برق فرانسه وارد الجزایر شدند، امیدوار بودند که سفرشان نتایج خوبی به همراه داشته باشد اما الجزایری‌ها به تجربه تاریخی خود ازجمله در جریان میزبانی از ژاک شیراک، رئیس‌جمهور اسبق فرانسه، در سال2003 نگاه می‌کنند که تنها چندماه پس از آن سفر، فرانسه قانونی را در تجلیل از استعمار تصویب کرد و تلاش‌های آشتی‌جویانه شیراک به‌عنوان نخستین رئیس‌جمهور فرانسه که از زمان استقلال به الجزایر می‌رود، غیرصادقانه از آب درآمد.
گرچه اکنون دولت‌های الجزایر و فرانسه متعهد شده‌اند که روند تحکیم روابط دوجانبه آنها غیرقابل بازگشت باشد اما به اعتقاد ناظران، امضای بیانیه در پایان سفر مکرون، فقط در حد یک امید روی کاغذ برای آینده است نه بیشتر. فرانسه در میدان نبرد بر سر گاز الجزایر ناچار است که با کشورهایی مانند روسیه، چین و به‌طور فزاینده‌ای ترکیه رقابت کند. آن هم در شرایطی که فرانسوی‌ها ترکیه را متهم می‌کنند که در حال پیشبرد نفوذ و برنامه نواستعماری و امپریالیستی در شمال آفریقاست.  البته همزمان هم ترکیه‌ای‌ها، فرانسه را متهم به تاریخ‌‌نویسی و دستکاری در تاریخ استعمار به نفع خود می‌کنند. بر این اساس، الجزایر این روزها نه‌تنها مقصد امید فرانسوی‌هاست، بلکه آمریکا و روسیه و ترکیه و برخی دیگر از کشورهای اروپایی نیز گوشه‌چشمی به این کشور گازی شمال آفریقا دارند. وب‌سایت نیوعرب نوشته است: «با توجه به وضعیت اضطراری کاهش منابع انرژی، الجزایر برای انتخاب شرکای خود دست به انتخاب خواهد زد. کسانی که خواهان وفاداری بیشتر الجزایر برای تولید انرژی باثبات هستند باید با این کشور به‌عنوان موجودی مستقل  رفتار کنند و البته بدانند که الجزایر امروز با دوران استعمار بسیار متفاوت است.»