مأموریت غیرممکن آمریکا در آفریقا

لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا، ماه گذشته در اظهاراتی پرطمطراق ضمن اشاره به دستاوردهای نظامی فرماندهی ارتش آمریکا در قاره آفریقا(افریکام) از مبارزه فرماندهان و سربازان این کشور در مبارزه با تروریسم و برقراری ثبات بیشتر در منطقه قدردانی کرد. اما درست در همان روز مرکز مطالعات استراتژیک آفریقا در وزارت دفاع آمریکا گزارشی منتشر کرد که کاملا ارزیابی‌ها و سخنان وزیر دفاع را زیر سؤال می‌برد. در بخشی از این گزارش آمده است: «خشونت گروه‌های افراطی در آفریقا طی یک‌دهه گذشته به‌طور قابل‌توجهی-چیزی حدود 300درصد- افزایش یافته است.» در این گزارش آمده که حملات خشونت‌بار مرتبط با گروه‌های شبه‌نظامی افراطی از سال2019 میلادی تاکنون 2برابر شده است.
تفسیر اغراق‌آمیز وزیر دفاع آمریکا از دستاوردهای نظامیان این کشور در آفریقا و گزارش متناقض پنتاگون در شرایطی منتشر شده که دولت جو بایدن رئیس‌جمهوری آمریکا، فعالیت‌های نظامی این کشور را در سومالی تشدید کرده و این کشور فقیر منطقه شاخ آفریقا را به یکی از جبهه‌های اصلی جنگ 2دهه‌ای علیه تروریسم تبدیل کرده است. پس از متوقف شدن حملات هوایی افریکام در سومالی در فصل بهار، دولت بایدن طرح اعزام 500نیروی زمینی را به این کشور تصویب کرد؛ سیاستی که در تضاد کامل با تصمیم دولت قبل آمریکا بود. اواخر سال2020میلادی بود که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری سابق آمریکا، دستور خروج نیروهای این کشور از سومالی را صادر کرد. دولت بایدن همچنین در طرح جدید نظامی خود در سومالی دستور هدف قرار دادن شماری از رهبران گروه شبه‌نظامی الشباب را صادر کرد.
فرماندهی ارتش آمریکا در قاره آفریقا(افریکام) 3ماه پیش در جریان حمله هوایی در سومالی 5نفر از رهبران گروه الشباب را هدف قرار داد و تنها یک‌ماه بعد، افریکام از حمله دیگری خبر داد که در آن 2شبه‌نظامی کشته شدند. ماه گذشته(اگوست) نیز در جریان 5حمله هوایی افریکام 17نفر از اعضای الشباب کشته شدند. سارا هریسون، تحلیل‌گر ارشد گروه بین‌المللی بحران که پیش‌تر مشاور امور بین‌الملل در وزارت دفاع آمریکا بوده، می‌گوید: «جو بایدن در جریان رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری وعده داده بود که به جنگ‌های بی‌پایان آمریکا در سومالی پایان خواهد داد اما این کشور هنوز یکی از مناطقی است که آمریکا بیشترین فعالیت نظامی را در آن دارد. سیاست‌های جدید دولت آمریکا ازجمله بازگرداندن صدها سرباز به سومالی و تشدید حملات هوایی کاملا با لفاظی دولت مبنی‌بر پایان دادن به جنگ در این کشور در تضاد است. به اعتقاد من، در غیاب یک استراتژی بین‌المللی برای رسیدگی به عوامل اصلی درگیری‌ در سومالی که عمدتا ریشه سیاسی دارند این حملات هیچ کمکی به بهبود شرایط نمی‌کنند.»

هزینه‌های گزاف، دستاوردهای ناچیز
وب‌سایت اینترسپت نوشته که آمریکا در 15سال گذشته حدود 260حمله هوایی و زمینی در سومالی داشته است. واشنگتن همچنین تحت برنامه فوق‌محرمانه موسوم به «127E» که به نیروهای عملیات ویژه ارتش آمریکا اجازه می‌دهد تا گروه‌های محلی را برای جنگ نیابتی آموزش داده و تجهیز کنند، حداقل از 5گروه محلی در سومالی برای جنگ نیابتی استفاده می‌کند. آمریکا همچنین علاوه‌بر کمک‌های عمرانی، از سال2009 میلادی بیش از 2.2میلیارد دلار برای کمک‌های امنیتی به ارتش سومالی هزینه کرده است. ماه گذشته درست روزی که نیروهای آمریکایی در سومالی 3حمله هوایی انجام دادند، لوید آستین، وزیر دفاع این کشور گفت که «افریکام و شرکای آمریکا در سومالی با قدرت از مبارزه با گروه الشباب حمایت می‌کنند.» اما براساس گزارش مرکز آفریقا در پنتاگون قدرت و میلیاردها دلار مالیاتی که از جیب مردم آمریکا در سومالی خرج شده و وزیر دفاع آمریکا درباره آن صحبت می‌کند تقریبا هیچ نتیجه مثبتی نداشته است. براساس گزارش این مرکز، تلفات ناشی از حملات آمریکا در سومالی نسبت به سال گذشته تقریبا 11درصد افزایش یافته است؛ با این حال این کشور همچنان شاهد افزایش مداوم حملات گروه‌های افراطی ستیزه‌جو است. بنا بر آمارهای اعلام‌شده، شمار حملات تروریستی با افزایش 45درصدی در عرض 3سال(2018 تا 2020) به رکورد بی‌سابقه 2221مورد رسیده است.
بنابر اعلام مرکز مطالعاتی آفریقای پنتاگون، آمریکا در شرایطی از سال2000میلادی درگیر جنگ با گروه الشباب است که این نزدیک به 36درصد از حملات تروریستی که سال گذشته در آفریقا انجام شده به نوعی با این گروه در ارتباط بوده است. ارزیابی‌های دولت آمریکا حاکی از آن است که گروه تروریستی الشباب از محل دولت‌های در سایه خود در شهرها و مناطق حاشیه‌ای در سال2020 میلادی 120میلیون دلار درآمد داشته است. توان نظامی این گروه برای مقابله با ارتش سومالی نیز به‌طور فزاینده‌ای افزایش یافته است.
به‌گزارش اینترسپت، درحالی‌که لوید آستین معتقد است که حضور نظامی مستمر آمریکا در سومالی به واشنگتن این امکان را داده که برای مقابله با الشباب به نیروهای آفریقایی به‌طور مؤثری مشاوره و آموزش دهد، حملات خشونت‌بار این گروه تروریستی در مبارزه با ارتش سومالی به‌طور چشمگیری افزایش پیدا کرده است. در سال2019 تقریبا 56درصد از حملات علیه ارتش سومالی از سوی گروه الشباب بود و این رقم در سال2022 میلادی به 72درصد رسیده است. تروریست‌های الشباب همچنین اکنون قادر هستند تا حملات به‌مراتب پیچیده و ویرانگرتری را در شهرهای بزرگ ازجمله موگادیشو مرکز سومالی، انجام دهند. تقریبا 2هفته پیش بود که در جریان حمله این گروه به هتل مجللی در موگادیشو و مقاومت 30ساعته در برابر محاصره این مرکز نزدیک به 140نفر کشته و زخمی شدند.
سارا هریسون، تحلیل‌گر ارشد گروه بین‌المللی بحران می‌گوید: «با وجود حضور 15ساله نظامی آمریکا و نیروهای حافظ صلح اتحادیه آفریقا در سومالی، الشباب همچنان قدرتمند است و می‌تواند حملات پیچیده‌ای را طرح‌ریزی و اجرا کند؛ دلیلش هم این است که رویکرد رسیدگی به درگیری‌های بلندمدت سومالی همواره نظامی بوده است درحالی‌که راه‌حل این بحران عمدتا سیاسی است.» هریسون می‌افزاید: «پایان این جنگ در میدان جنگ رقم نخواهد خورد. آمریکا و دیگر بازیگران بین‌المللی نمی‌توانند به مهار نظامی الشباب ادامه دهند. هدف آنها باید پایان دادن به جنگ باشد که مستلزم حمایت از تلاش‌های سازش به رهبری دولت سومالی و تعهد به مذاکره با الشباب است.» اما این فقط کارنامه نظامی آمریکا در سومالی نیست که فاجعه‌بار به‌نظر می‌رسد. دستاوردهای نظامی آمریکا در مبارزه با تروریسم در سال‌های گذشته در کشورهای دیگر این قاره ازجمله بورکینافاسو، مالی و نیجر هم بسیار بحث‌برانگیز بوده است. اینترسپت می‌نویسد: وزیر دفاع آمریکا در شرایطی در سخنرانی ماه گذشته خود برای ایجاد امنیت و تقویت صلح در آفریقا به نیروهای آمریکایی تبریک گفته که براساس گزارش مرکز مطالعات آفریقا پنتاگون در سال‌جاری میلادی گروه‌های افراطی و تروریستی بیش از 6255حمله تروریستی در این قاره داشته‌اند که نسبت به سال گذشته افزایش 21درصدی داشته است. همچنین تلفات و مرگ‌ومیرهای ناشی از این حملات نیز نسبت به سال2019 میلادی افزایش 50درصدی داشته و تنها در سال‌جاری میلادی 14هزار و 635نفر بر اثر حملات گروه‌های شبه‌نظامی و تروریستی در آفریقا کشته شده‌اند که رقم سرسام‌آوری است. در گزارش پنتاگون آمده که خشونت گروه‌های افراطی و شبه‌نظامی در آفریقا در یک دهه گذشته به‌طور مداوم افزایش یافته و تنها در 3سال گذشته 2برابر شده است.