تقویم سالمرگ
مرد تنگستان
برای مردم بوشهر، رمضان1333 قمری با بقیه رمضان‌های آن سال‌ها یک فرق اساسی داشت. در آن اوضاع آشفته جنگ جهانی اول، با اینکه ایران اعلام بی‌طرفی کرده بود، بوشهر از سوی انگلیسی‌ها اشغال شد. نیروهای انگلیسی پرچم ایران را از دارالحکومه پایین کشیدند و به جایش پرچم خودشان را زدند؛ تلگرافخانه، گمرک، پست، فرمانداری و بقیه ادارات دولتی را گرفتند و در شهر حکومت نظامی اعلام کردند.
رئیسعلی دلواری در روستای دلوار از توابع تنگستان متولد شده بود. با شروع نهضت مشروطیت، رئیسعلی درحالی‌که ۲۵سال بیشتر نداشت، یکی ازپیشگامان مشروطه‌خواه در جنوب ایران شد و با همراهی دیگر مشروطه‌خواهان بوشهر را از حاکمیت استبداد قاجاریه خارج کرد. رئیسعلی در دوران دیکتاتوری محمدعلی شاه قاجار علیه حکومت او در جنوب دست به اسلحه برد و به درخواست ملاعلی تنگستانی و سیدمرتضی مجتهد اهرمی که مخالف استبداد محمدعلی شاه قاجار بود، بوشهر را از سلطه عمال شاه قاجار آزاد کرد و حدود ۹ماه شهر را در کنترل داشت. شروع جنگ جهانی اول و اشغال بوشهر توسط انگلیسی‌ها، رئیسعلی را برای دفاع از بوشهر و جلوگیری از پیشروی نیروهای انگلیسی آماده کرد.
انگلیسی‌ها تصمیم گرفتند به دلوار حمله کنند. خبر حرکت کشتی‌های جنگی انگلیس به سمت دلوار، خیلی زود به شهر رسید. رئیسعلی و نیروهایش هم در ساحل دریا، سنگر ساختند. به فاصله کمی نیروهای انگلیسی به دلوار رسیدند و جنگ شروع شد. رئیسعلی پس از جنگ دلوار در نامه‌اش به یکی از علما راجع به جنگ نوشت: «انگلیسی‌ها پس از اینکه در جنگ خشکی با دلواریان مغلوب شدند، 4فروند کشتی جنگی آنها در مقابل دلوار لنگر انداخت و چند روز متوالی علی‌الاتصال دلوار را بمباران کردند و متجاوز از هزار گلوله توپ به دلوار افکندند. از ما معدودی بیش زخمی و تلف نشده‌اند، حال که آنها در خشکی و دریا مغلوب شده‌اند.»
انگلیسی‌ها دیگر به دلوار حمله نکردند. برعکس، رئیسعلی به فکر یک حمله همه‌جانبه به بوشهر بود تا انگلیسی‌ها را از شهر بیرون کند. هنوز معلوم نیست که دقیقا چطور وسط این اتفاق‌ها رئیسعلی دلواری کشته شد. خیلی‌ها می‌گویند که در یکی از شب‌ها که رئیسعلی برای شناسایی مواضع انگلیسی‌ها به محلی به نام «تنگک صفر» رفته بود، غلام‌حسین تنگکی، یکی از یاران نزدیکش به او خیانت کرد و او را در 33سالگی کشت.
در همینه زمینه :
