اولین ورود رسمی رمزارزها به اقتصاد ایران

عمادالدین قاسمی‌پناه - روزنامه‌نگار

نخستین ثبت سفارش 10میلیون دلاری با رمزارز در حالی به تازگی انجام شد که از چند سال پیش متخصصان و پژوهشگران این حوزه از تحریم‌گریز بودن این دارایی مبتنی بر فناوری سخن می‌گفتند. تحریم‌های تقریبا کاملی از سوی آمریکا بر بخش‌های حیاتی کشور مانند نفت، بانک‌ها و کشتیرانی اعمال شده است. با این حال، رمزارزها با برخورداری از ظرفیت فناورانه‌ای که دارند می‌توانند این تحریم‌ها را خنثی کنند. به‌عبارت دیگر، کشور ما با استفاده از این امکان می‌تواند تجارت خارجی خود را با کشورهای دیگر که درگیر تحریم‌های اقتصادی هستند توسعه دهد. این ثبت سفارش نشان می‌دهد که دولت بالاخره استفاده از رمزارزها را در حوزه واردات به رسمیت شناخته است. واکنش بعضی از رسانه‌ای معتبر دنیا از جمله رویترز نشان از اهمیت و حساسیت این موضوع دارد.با این حال، این اتفاق صورت نمی‌گرفت، مگر اینکه استخراج رمزارزها در کشور به رسمیت شناخته می‌شد. بنابراین مصوبه 13مرداد98 دولت را می‌توان به‌عنوان پیش نیاز اقدام اخیر تلقی کرد.

احتمال حساس شدن تحریم‌کنندگان
امید علوی، رئیس هیأت مدیره انجمن فناوران زنجیره بلوک(انجمن بلاکچین) در گفت‌وگو با همشهری موضوع استفاده از رمزارزها در واردات را موضوعی حساس می‌داند. علوی یادآوری می‌کند که حتی مسئولان وزارت صمت و بانک مرکزی هم وقتی در مورد این موضوع صحبت می‌کنند چندان وارد جزئیات آن نمی‌شوند و دلیل آن را مرتبط بودن این موضوع با تحریم می‌داند. به‌گفته او «قرار نیست که جزئیات و سازوکار این اقدام کاملا علنی باشد. چراکه درصورت اعلام جزئیات و شفاف شدن موضوع، احتمال حساس شدن کشورهای تحریم‌کننده نسبت به آن وجود دارد.»

مصوبه راهگشا
با این حال، رئیس هیأت مدیره انجمن بلاکچین به مصوبه هیأت وزیران در تاریخ 13مرداد1398 اشاره می‌کند که براساس این مصوبه استخراج بیت‌کوین صورت قانونی به‌خود گرفت.
علوی با اشاره به اینکه طبق مصوبه هیأت وزیران کسانی که در حوزه استخراج بیت‌کوین فعالیت می‌کنند، می‌توانند از آن برای واردات استفاده کنند، می‌گوید: «این مصوبه بانک مرکزی را مکلف کرده بود که سازوکاری را برای استفاده از رمزدارایی‌ها در مراودات خارجی و به‌طور خاص واردات تدوین کند.» به‌گفته او «اگرچه برای تدوین این سازوکار با تأخیر عمل شد، اما در نهایت، هفته گذشته نخستین ثبت سفارش با بهره‌گیری از رمزارزها انجام شد.»
رئیس هیأت مدیره انجمن بلاکچین یادآوری می‌کند که این کار براساس هماهنگی بین سازمان توسعه تجارت و بانک مرکزی به مرحله اجرا رسیده است و اکنون کسانی که در کشور بیت‌کوین استخراج کرده‌اند می‌توانند با استفاده از آن ثبت سفارش کنند. علوی تأکید می‌کند که به این ترتیب، رمزارزها به‌عنوان منشأ ارز در ثبت سفارش شناخته می‌شوند و امکان واردات کالا با این روش مهیا می‌شود.

نقش ناظر بانک مرکزی
رئیس هیأت مدیره انجمن بلاکچین در واکنش به این پرسش که آیا بانک مرکزی بیت‌کوین استخراج شده را می‌خرد، پاسخ منفی می‌دهد و می‌گوید: «بانک مرکزی حتی دلار صادرکنندگان را هم نمی‌خرد، بلکه این بانک سامانه‌ای(نیما) را راه‌اندازی کرده و دارندگان دلار و ریال را به همدیگر وصل کرده تا معامله صورت بگیرد.»
علوی توضیح می‌دهد که در مورد رمزارزها هم روش کار به این صورت است که استخراج‌کننده بیت‌کوین، رمزارز خود را در اختیار واردکننده قرار می‌دهد و واردکننده، پس از پرداخت ریالی آن به ماینر از آن برای ثبت سفارش استفاده می‌کند. با این حال، بانک مرکزی به‌عنوان ناظر بر این معامله عمل می‌کند.
او با اشاره به اینکه در این میان، ریال ماینر ثبت دفتر می‌شود و فرایند کاملا شفاف و قانونی است، ادامه می‌دهد: «واردکننده هم به راحتی بیت‌کوین را تحویل تامین‌کننده می‌دهد و ثبت سفارش انجام و واردات انجام می‌شود.»

اقدام مثبت
رئیس هیأت مدیره انجمن بلاکچین این اتفاق را در کل مثبت ارزیابی می‌کند و می‌گوید: «ثبت سفارش با رمزدارایی نشان می‌دهد که رمزدارایی‌ها به‌عنوان کالایی که ظرفیت بالایی در تهاتر کالا دارند، می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرند.» علوی همچنین عنوان می‌کند که رمزدارایی‌ها می‌توانند به کشور کمک کنند و به‌عنوان یک جایگزین مناسب برای دلار و ارزهای رایج در حوزه واردات مورد استفاده قرار بگیرند. او همچنین در پاسخ به این پرسش که آیا واردات با رمزارز صرفا از کشورهای تحریم‌شده امکان‌پذیر است یا با همه کشورها می‌توان تبادل داشت، می‌گوید: «اگرچه در چین این ظرفیت وجود دارد و بعضی از تجار ایرانی اکنون با استفاده از رمزارز با چینی‌ها معامله می‌کنند، اما مهم‌ترین مسئله در این موضوع کشور خودمان بود که بتوانیم از ظرفیت قانونی رمزارزها برای واردات استفاده کنیم.» به‌گفته رئیس هیأت مدیره انجمن بلاکچین «اکنون هر کشوری که تامین‌کننده‌ای داشته باشد که رمزارز را بپذیرد، امکان واردات از آن کشور وجود دارد.»