دلایل انحراف از دستورات قیمتی دولت

بعد از اجرای طرح اصلاح نرخ ارز واردات کالاهای اساسی و پرداخت مستقیم یارانه‌ به مصرف‌کنندگان در اردیبهشت‌ماه، با تغییر گسترده قیمت برخی از کالاها مواجه بودیم. همزمان با واریز نخستین یارانه مستقیم به‌حساب سرپرستان خانوار، دولت برای انواع لبنیات پرمصرف، مرغ تازه، تخم مرغ و روغن نرخ‌های جدیدی اعلام کرد که با قیمت‌های پیشین تفاوت داشت. همزمان، تغییراتی را نیز در قیمت برخی دیگر از کالاها به‌ویژه کالاهای وابسته به آرد مثل ماکارونی و انواع کیک و بیسکوییت شاهد بودیم که به حمایت دولت از گندمکاران و افزایش نرخ خرید تضمینی گندم و آرد صنف و صنعت مرتبط بود. اما پس از اعلام قیمت‌ها در برخی از کالاها مثل مرغ و تخم‌مرغ شرایط تولید به‌گونه‌ای پیش‌ رفت که قیمت کف بازار از نرخ‌های اعلامی پایین‌تر بود. به این ترتیب مازاد تولید و افت تقاضا اجازه نداد قیمت مرغ در بازار به نرخ کیلویی 60هزار تومان اعلام شده ازسوی  دولت برسد، به همین دلیل مرغ و همینطور تخم مرغ عملا تا مدت‌ها ارزان‌تر از نرخ مصوب عرضه شدند. در ادامه اما با اینکه مسئولان دولتی بارها اعلام کردند به کالاهای خارج از فهرست اقلام اعلام شده، مجوزی برای افزایش قیمت داده نمی‌شود، در 2ماه اخیر شاهد تغییراتی در قیمت برخی کالاها بودیم که برخی از آنها کالاهای تعزیراتی و دارای نرخ مصوب هستند و برای افزایش قیمت به صدور مجوز سازمان حمایت نیاز دارند.

کدام کالاها گران شدند
پایش قیمت کالاها در بازار نشان می‌دهد تغییر قیمت در برخی کالاهای سوپرمارکتی ماهانه و حتی هفتگی شده است. فروشندگان از افزایش قیمت پیوسته و مداوم کالاهایی می‌گویند که چون در مرکز توجه نیستند، گران شدن آنها سر و صدای زیادی به‌پا نمی‌کند و شرکت‌های تولیدکننده از این شرایط به نفع خود در جهت افزایش روزبه‌روز قیمت‌ها سود می‌برند. اقلامی مثل انواع بستنی‌های لیتری، انواع شکلات صبحانه، حبوب شرکتی و حتی کنسرو ماهی تن که ازجمله اقلام دارای نرخ تعزیراتی است. به‌گفته فروشندگان، قیمت بستنی‌های نیم لیتری به تازگی از 24هزارتومان به 40هزار تومان افزایش یافته درحالی‌که تا 2 ماه پیش حجم یک لیتری بااین قیمت به فروش می‌رسید. شکلات صبحانه یکی از برندها در سفارش‌های جدید از 62هزار تومان قبل به 74هزار تومان برای مصرف‌کننده رسیده‌اند و در حبوب نیز تغییرات قیمت به‌رغم کاهش شدید تقاضا در فصول گرم طی 2 ماه اخیر بسیار زیاد بوده که البته در انواع شرکتی این تغییر قیمت چشمگیرتر بوده است. در برخی برندها که حبوبات را در قوطی‌های پلاستیکی(به جای کیسه‌های نایلونی) عرضه می‌کنند، بسته 900گرمی لوبیاچیتی با قیمتی بالای 100هزارتومان عرضه می‌شود و در دیگر برندها نیز این کالا کمتر از 80هزار تومان قیمت ندارد. دیگر حبوبات ازجمله نخود و لپه نیز بین 6تا 12هزارتومان افزایش قیمت را از خرداد تا امروز تجربه کرده‌اند.

کنسرو ماهی تن و رب گران شدند
قیمت‌گذاری در بسیاری از اقلام کالایی با توجه به تامین مواداولیه با ارز آزاد یا نیمایی، در شرکت‌های تولیدکننده انجام می‌شود و دولت دخالتی در نرخ‌گذاری ندارد. انواع لبنیات کم‌مصرف و طعم‌دار مثل بستنی، خامه، شیرهای طعم‌دار، دوغ و انواع ماست‌های پرچرب و طعم‌دار ازجمله این اقلام هستند که در چارچوب ضوابط اعلام شده و با توجه به هزینه تولید در خود شرکت‌ها تعیین قیمت می‌شوند، اما اجبار صنایع لبنی به اختصاص نیمی از تولید خود به لبنیات پرمصرف و دارای نرخ مصوب این شرکت‌ها را به افزایش بی‌رویه قیمت دیگر اقلام برای جبران هزینه‌ها وا داشته است و به‌نظر می‌رسد رشد قیمت انواع بستنی‌های لیتری و شیرهای طعم‌دار به همین دلیل رخ داده اما برخی دیگر از کالاها مثل رب گوجه فرنگی و کنسرو ماهی تن ازجمله کالاهایی هستند که نرخ‌گذاری تعزیراتی دارند. سندیکای صنایع کنسرو از ابتدای امسال با استناد به افزایش هزینه تولید درخواست‌های مکرری برای افزایش قیمت رب گوجه به 59هزارتومان و کنسرو ماهی تن به 60هزارتومان به سازمان حمایت ارائه داد که هنوز این سازمان مجوزی رسمی برای این تغییر قیمت صادر نکرده است اما در روزهای اخیر قیمت روی قوطی‌های رب گوجه که تا پیش از این بین 32 تا 39هزار تومان بود به 44هزار تومان افزایش یافته و انواع کنسرو ماهی تن ساده (بدون روغن زیتون و دیگر افزودنی‌ها) نیز با اینکه سازمان حمایت سقف قیمت 35هزارتومانی برای آن تعیین کرده با قیمتی بالای 40هزار تومان در حال عرضه هستند. این در شرایطی است که قیمت جهانی کالاهای اساسی ازجمله روغن اخیرا کاهش زیادی داشته و دولت نیز دستور کاهش 10تا 25درصدی قیمت روغن خوراکی را از ابتدای هفته جاری ابلاغ کرد و این کاهش قیمت نباید در نرخ کالاهای وابسته بی‌تأثیر باشد.
 
هیچ افزایش قیمتی نداشتیم
رئیس اتحادیه بنکداران مواد غذایی تهران در گفت‌وگو با همشهری با اشاره به کاهش قیمت جهانی کالاهای اساسی ازجمله برنج و روغن، از کاهش قیمت داخلی این محصولات خبر داد و گفت: در یک‌ماه گذشته هیچ‌گونه افزایش قیمتی را در سطح عمده‌فروشی شاهد نبوده‌ایم. قاسم‌علی حسنی افزود: در زمینه برنج ایرانی با توجه به اینکه در فصل برداشت این محصول هستیم قیمت‌ها در هفته‌های اخیر کاهشی بوده و هم‌اکنون برنج ایرانی از کیلویی 70هزارتومان برای انواع پرمحصول تا 110هزارتومان برای انواع کیفی در سطح بنکداری در حال عرضه است. در زمینه شکر و روغن نیز با کاهش بهای جهانی، افت قیمت داخلی این کالاها را شاهدیم که برای روغن بین 10تا 25درصد و برای شکر کاهش 3هزار تومانی قیمت در هفته ‌اخیر رخ داد. به‌گفته حسنی، به‌رغم افزایش قیمت حبوبات شرکتی، نوع فله این محصولات با توجه به کاهش شدید تقاضا هیچ افزایش قیمتی نداشته‌اند و حتی با نزدیک شدن به محرم نیز تغییراتی در تقاضا و قیمت این محصولات اتفاق نیفتاد.