طرح پولدارها

مجید حسینی؛ استاد اقتصاد سیاسی

تأثیر معدل بر کنکور، ایرادات فراوانی دارد. زمانی که 85درصد ورودی‌های علوم‌پزشکی تهران را افراد با دهک‌های 10 جامعه تشکیل می‌دهند، یعنی اینکه تنها افراد پولدار می‌توانند از طریق نظام آموزشی و کنکور در این رشته‌ها درس بخوانند. هرقدر به این سمت برویم که بار سنجش و انتخاب دانش‌آموز از روی خود کنکور برداشته شود و روی ساختار آموزشی کشور قرار بگیرد، احتمال اینکه این نابرابری و تبعیض تأثیر بیشتری روی قبولی‌های کنکور و فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها داشته باشد، بیشتر است. اجرای قانون تأثیر معدل بر کنکور، یک ساختار غیربرابری ایجاد می‌کند که به نفع مدارس غیرانتفاعی و تیزهوشان است؛ یعنی همان‌ها که پولی‌اند و به‌نظر می‌رسد با اجرای این طرح تعدادشان هم بیشتر شود. قانون جدید، با ابهاماتی که دارد، کمک می‌کند تا ثروتمندان به واسطه درس خواندن در مدارس پولی و گرفتن نمره‌های بالاتر از طریق ساختار آموزشی حاکم بر این مدارس، شانس قبولی بیشتری در کنکور داشته باشند. با این وضعیت پیش‌بینی می‌شود که اگر در سال گذشته 85درصد قبولی‌های علوم‌پزشکی تهران، از دهک 10 جامعه بودند، برای سال آینده این عدد به 95درصد برسد. به هر حال در کنکور سهمیه‌هایی اعمال می‌شد که می‌توانست جلوی طبقاتی شدن آموزش را بگیرد، اما با وضعیتی که پیش‌روست و نحوه‌ای که قرار است اجرا شود، مدارسی در این طرح برنده می‌شوند که پولی‌ هستند. حتی مدارس تیزهوشان هم که به‌عنوان مدارس دولتی شناخته می‌شوند، می‌توانند 50درصد مدارس غیرانتفاعی از دانش‌آموزان پول بگیرند؛ بنابراین باز هم افرادی که برخوردارترند می‌توانند در این مدارس ثبت‌نام کنند. شهریه این مدارس حدود 15میلیون تومان است. چند درصد از مردم می‌توانند این پول را پرداخت کنند. همین حالا خیلی از خانواده‌ها حتی توانایی کمک به مدرسه دولتی را ندارند و درخواست‌های مالی را به زحمت جور می‌کنند. اینها واقعیت‌های نظام آموزشی است. همین حالا اگر به آمار پذیرفته‌شدگان کنکور مراجعه کنید متوجه می‌شوید که 70درصد رتبه‌های زیر 30هزار، مربوط به مدارس تیزهوشان است. درصد قابل‌توجهی هم برای دانش‌آموزان مدارس غیرانتفاعی است و در این میان درصدی هم به مدارس دولتی اختصاص پیدا می‌کند. با قانونی که قرار است اجرا شود، سهم دولتی‌ها برای ورود به دانشگاه بیشتر نمی‌شود. حالا در این وضعیت مافیای کنکور هم فعالیتش را گسترده‌تر می‌کند و دوره‌های آموزشی را این بار از پایه‌های پایین‌تری، یعنی از پایه دهم شروع می‌کند و کتاب‌های بیشتری می‌فروشد. چه کسانی می‌توانند هزینه این کلاس‌ها و کتاب‌های آموزشی را پرداخت کنند؟ قطعا افرادی که از نظر مالی برخوردارترند و همان‌ها شانس بیشتری برای قبولی در کنکور دارند. اینها قبلا برای کنکور کتاب می‌فروختند و حالا برای امتحانات نهایی و این مسئله جیب‌شان را پرپول‌تر می‌کند. شورای‌عالی انقلاب فرهنگی باید کمک می‌کرد که سرمایه‌داری آموزشی ضعیف‌تر شود؛ نه اینکه با اجرای این طرح، قدرت بیشتری پیدا کند.
افراد برای اینکه بتوانند در کنکور سال‌های آینده قبول شوند، باید بروند و پولدارتر شوند. نظام آموزشی ما در کل ضعیف است، بررسی‌ها نشان می‌دهد 54درصد دانش‌آموزان، بی‌کیفیت‌ترین نوع آموزش را دریافت می‌کنند و این مسئله قبل از این هم در آزمونی مثل کنکور، فشار زیادی به داوطلبان وارد می‌کرد. حالا قرار است از همین کیفیت پایین هم به‌طور مرتب امتحانی گرفته شود که در نهایت روی رتبه‌های کنکور آنها تأثیر بگذارد.